هادی زبده در نشست تخصصی شهرآورد: ضعف ساختاری در سیستم‌های مدیریتی مانع پیشرفت پروژه‌های شهری است
مخاطب ۲۴- به گزارش هداپرس در نهمین نشست تخصصی شهرآورد که به همت کمیته مدیریت شهری حزب همبستگی دانش آموختگان ایران با محوریت مسائل شهری برگزار شد، هادی زبده، معاون پیشین اداری و مالی سازمان تأمین اجتماعی و شهردار پیشین مناطق تهران، به ابعاد مختلف وظایف و مأموریت‌های شهرداری پرداخت.
وی اشاره کرد، براساس آنالیز‌های انجام‌شده، شهرداری‌ها در حوزه‌های مختلف حدود ۴۰۰ وظیفه و مأموریت دارند که انجام آنها نیازمند ابزار‌ها و امکانات مناسب است. به عقیده وی، این موضوعات با خلا‌های قانونی و مشکلات مالی توأم است که عملکرد موفق‌تر شهرداری‌ها را دچار مشکل می‌کند.
ایشان نمونه‌ای از این خلا‌های قانونی را مطرح کرد و به روند پیگیری مشکلات مالی در سازمان‌های دیگر مانند تأمین اجتماعی و اداره مالیات اشاره کرد، ولی از عدم وجود ابزار‌های مؤثر برای اجرای قوانین در شهرداری‌ها انتقاد کرد. وی خواستار بازنگری جدی و تأمل در قوانین و مقررات مربوط به مأموریت‌های شهرداری شد.
وی با اشاره به مشکلات تأمین منابع مالی برای پروژه‌های شهری گفت: «شهرداری تهران در سال ۱۳۹۹ برای راه‌اندازی یک خط مترو به ۱۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات نیاز داشت، اما به دلیل بدهی‌های سنگین به سازمان تأمین اجتماعی، امکان ارائه ضمانت به بانک فراهم نشد. این امر موجب شد پروژه‌های عمرانی، از جمله مترو، به تأخیر بیفتد یا با افزایش چشمگیر هزینه‌ها مواجه شود.»
زبده همچنین به ضعف محاسباتی در تعیین درآمد‌های خدماتی اشاره کرد و اظهار داشت: «عدم وجود مبنای علمی برای محاسبه عوارض شهری، یکی از خلأ‌های اساسی در مدیریت منابع مالی شهرداری‌هاست. در حالی که در بسیاری از شهر‌های جهان، درآمد‌های پایدار از عوارض و مالیات‌ها تأمین می‌شود، در تهران چنین سیستمی به‌درستی اجرا نمی‌شود.»
او به مشکلات سرمایه‌گذاری در پروژه‌های شهری نیز پرداخت و افزود: «به دلیل تجربیات تلخ گذشته و اختلافات حقوقی میان شهرداری و سرمایه‌گذاران، بسیاری از پروژه‌های مشارکتی یا متوقف شده یا با پیشرفت بسیار کمی مواجه هستند. این شرایط، همراه با نبود امنیت سرمایه‌گذاری و تورم حاکم، باعث شده است که سرمایه‌گذاران توانمند تمایلی به حضور در پروژه‌های شهری نداشته باشند.»
زبده با اشاره به مشکلات اقتصادی کشور و تأثیر آن بر خدمات شهری، تأکید کرد که تورم و نبود مبانی علمی برای تعیین هزینه‌های خدمات شهری، شهرداری‌ها را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
معاون مالی اداری سابق سازمان تامین اجتماعی به افزایش ناگهانی قیمت‌ها، مانند جهش ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصدی قیمت فولاد در بازه‌ای کوتاه اشاره کرد و گفت: “این نوسانات، پیمانکاران را از ادامه پروژه‌ها منصرف می‌کند و شهرداری را مجبور به بازنگری در قرارداد‌ها می‌کند. ”
وی همچنین از عدم بهره‌برداری از ظرفیت‌های بالقوه شهری، نظیر درآمدزایی از املاک و فضا‌های عمومی شهرداری، انتقاد کرد و افزود: “برای فعال‌سازی این ظرفیت‌ها نیازمند دانش و مشاوره‌های تخصصی هستیم. ”
زبده در بخش دیگری از سخنانش، ضعف در مشارکت‌دهی مردم در نگهداشت شهر را یکی از چالش‌های اصلی دانست و اظهار داشت: “علاقه مردم به بهبود محیط شهری خود غیرقابل انکار است، اما برنامه‌ریزی مناسبی برای استفاده از این انگیزه‌ها وجود ندارد. ”
او با اشاره به اهمیت فناوری در مدیریت شهری گفت: “شعار‌هایی مانند ‘شهر هوشمند’ مطرح شده، اما در عمل از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی برای ارتقای خدمات استفاده‌ای نشده است. ”
وی در این نشست تأکید کرد که نبود آیین‌نامه‌های مناسب برای جذب نیرو و همچنین ضعف شایسته‌سالاری در انتخاب مدیران، از مشکلات اساسی شهرداری است. زبده بیان کرد:
«بالای ۴۰ درصد نیرو‌های جذب‌شده در شهرداری تهران فاقد تخصص و تجربه کافی مرتبط با مسئولیت‌های خود هستند. این ضعف باعث کاهش کارایی و افزایش حاشیه‌ها شده است.»
ایشان همچنین به ضرورت تدوین زیرساخت‌های آموزشی اشاره کرد و یادآور شد که در سازمان تأمین اجتماعی نیرو‌های جدید ملزم به گذراندن دوره‌های آموزشی بودند، اما چنین فرآیندی در شهرداری وجود ندارد.
زبده با انتقاد از ساختار سازمانی قدیمی شهرداری، گفت:
«ساختار فعلی شهرداری تهران مربوط به سی سال پیش است و تاکنون نه بازبینی شده و نه متناسب با مأموریت‌های جدید اصلاح شده است. این در حالی است که مأموریت‌های شهرداری در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی به‌شدت تغییر کرده است.»
وی با اشاره به اهمیت برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح در تخصیص بودجه و اجرای پروژه‌های شهری افزود: “عدم پیش‌بینی دقیق هزینه‌ها و عدم هماهنگی در اجرای پروژه‌ها، منجر به تأخیر و اتلاف منابع می‌شود. برای مثال، جابه‌جایی تأسیسات زیربنایی نظیر لوله‌کشی گاز که در برخی پروژه‌ها ضروری است، بدون برنامه‌ریزی و تأمین اعتبار مناسب می‌تواند پروژه را به‌طور کامل متوقف کند. ”
مهندس زبده همچنین بر لزوم توجه به افکار عمومی و جلب اعتماد مردم تأکید کرد و گفت: “بی‌توجهی به نیاز‌های مردم و عدم مشارکت آنها در مدیریت امور، نارضایتی عمومی را به دنبال داشته است. تنها از طریق تفویض اختیار و احترام به نظرات مردم می‌توان به اعتمادسازی و ارتقای عملکرد مدیریت شهری دست یافت. ”
هادی زیده بر ضرورت اصلاح قوانین شهرداری و به‌روزرسانی آنها برای مدیریت بهتر کلان‌شهر‌ها تأکید کرد.
او با اشاره به مشکلات موجود در تعامل میان نهاد‌ها و سازمان‌های خدمات‌رسان، خاطرنشان کرد: “سال‌هاست که برخی مأموریت‌ها در مدیریت شهری بلاتکلیف مانده‌اند. نیاز است مدیریت واحد شهری ایجاد شود تا هماهنگی بیشتری میان سازمان‌هایی مانند آب، برق، و مخابرات صورت گیرد. ”
شهردار پیشین مناطق تهران همچنین ضعف در پیگیری قوانین و ارائه نگاه کارشناسی به کمیسیون‌های تخصصی را از چالش‌های مدیریت شهری دانست و گفت: “اگر این مشکلات برطرف نشود، زمینه برای ناکارآمدی و حتی فساد فراهم می‌شود. ”
او درباره پدیده فساد سیستماتیک در شهرداری‌ها گفت: “فساد سیستماتیک زمانی رخ می‌دهد که مقررات و دستورالعمل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شوند که امکان سوءاستفاده برای افراد یا گروه‌ها فراهم شود. هرچند نمی‌توانم به‌طور قطعی وجود چنین فسادی در شهرداری تهران را تأیید کنم، اما احتمال آن وجود دارد. ”
زبده در ادامه سخنانش به اهمیت انتخاب مدیران شایسته در شهرداری اشاره کرد و افزود: “مدیران شهری باید ویژگی‌هایی همچون تخصص، صداقت، سلامت، و تعهد داشته باشند. عدم توجه به این موضوع باعث تضعیف سیستم می‌شود. ”
ایشان همچنین از امنیت شغلی کارکنان سالم شهرداری دفاع کرد و خواستار تقویت دستگاه‌های نظارتی برای حمایت از افرادی شد که قصد گزارش تخلفات را دارند.
این نشست با حضور کارشناسان حوزه مدیریت شهری برگزار شد و محور‌های مختلفی از جمله شهرسازی، فساد اداری و نقش نظام مهندسی در توسعه شهری مورد بحث قرار گرفت.
