در پی کاهش آب‌های زیرزمینی، فرونشست رخ می‌دهد؛ وقتی آب بین لایه‌های زمین را می‌کشیم، این لایه‌ها روی هم می‌خوابند و در پی آن، لایه‌های فوقانی نیز آرام آرام نشست می‌کند که در سطح زمین خود را به شکل فرونشست، فروچاله و دیگر نتایج آن نمایان می‌شود. رئیس بخش زلزله و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نسبت به خطر فرونشست در تهران و احتمال به خطر افتادن زیرساخت و ریزش ساختمان‌ها هشدار داد.
به گزارش مخاطب۲۴ به نقل از مهر، دستگاه‌های متولی بخش آب و محیط زیست کشور نسبت به پیش رو بودن سال تنش شدید آبی و خشکسالی بی سابقه در سال جاری هشدار داده‌اند.
ریزگرد‌های روز‌های اخیر در استان‌های غربی نیز گفته می‌شود از نتایج خشکسالی بهار امسال در عراق و انتقال گرد و غبار همراه با باد از این کشور به تهران و برخی استان‌های دیگر کشور است.
با توجه به اینکه بارندگی‌ها، هم منبع تغذیه سفره‌های زیرزمینی و هم منبع تغذیه منابع آبی سطحی از جمله رودخانه‌ها و دریاچه‌های پشت سدهاست، در دوره کم بارشی، چاره‌ای جز استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و درنتیجه تشدید پدیده فرونشست باقی نمی‌ماند.
رئیس سابق پژوهشکده میراث فرهنگی: فرونشست سبب شده تا بنا‌های تاریخی ترک بخورند
سید محمد بهشتی رئیس سابق پژوهشکده میراث فرهنگی نیز اخیراً نسبت به ترک خوردگی تعدادی از آثار تاریخی ارزشمند و فاخر کشور که در طول اعصار و قرون سالم مانده بودند، هشدار داده است.
هشداری که نشان می‌دهد نه تنها زیرساخت‌های حمل و نقل و ساختمان‌های عمومی و شخصی از ترک خوردگی در برابر پدیده فرونشست در امان نیستند، بلکه حتی آثار تاریخی که بعضاً ثبت جهانی هم دارند، در پی تشدید پدیده فرونشست دچار ترک خوردگی، شکستگی و آسیب شده‌اند و حتی از احتمال خطر ریزش و انهدام نیز در امان نیستند.
بهشتی با بیان اینکه فرونشست زمین بر اثر برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی رخ می‌دهد، افزود: اکنون بنا به اطلاعات وزارت نیرو احداث چاه‌های عمیق از سال ۱۳۳۵ در کشورمان رواج پیدا کرده و رفته رفته به ذخیره‌های آب در سفره‌های آب زیرزمینی تجاوز شده است.
برخی کارشناسان محیط زیستی معتقدند حتی در صورت بستن همه چاه‌های برداشت آب، باز هم ۸۰۰ سال طول می‌کشد تا وضع آب‌های زیرزمینی به ۷۰ سال قبل بازگردد.
کاهش شدید منابع ورودی آب‌های زیرزمینی، عامل تشدید فرونشست پایتخت
در همین راستا علی بیت اللهی رئیس بخش زلزله و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، با تأکید بر اینکه فرونشست زمین با افت سطح آب‌های زیرزمینی رابطه مستقیم دارد، اظهار کرد: به طور متوسط در ۵۰ سال اخیر در هر سال بین نیم تا یک متر سطح آب‌های زیرزمینی کاهش یافته است.
وی افزود: مجموع آب‌های زیرزمینی که از دست داده‌ایم و جبران نشده، ۱۳۵ کیلومتر مکعب است که سطح بسیار بزرگی است.
بیت اللهی یادآور شد: در پی کاهش آب‌های زیرزمینی، فرونشست رخ می‌دهد؛ وقتی آب بین لایه‌های زمین را می‌کشیم، این لایه‌ها روی هم می‌خوابند و در پی آن، لایه‌های فوقانی نیز آرام آرام نشست می‌کند که در سطح زمین خود را به شکل فرونشست، فروچاله و دیگر نتایج آن نمایان می‌شود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: بیلان (تراز ورودی و خروجی آب‌های زیرزمینی) در حال حاضر منفی است که به معنی کمتر بودن میزان منابع زیرزمینی نسبت به استخراج آنهاست؛ باید برای جلوگیری از تشدید این موضوع، منابع ورودی آب‌های زیرزمینی تقویت شود که مهمترین منبع آن بارندگی است؛ اما متأسفانه در سال جاری آبی در مقایسه با سال‌های آبی اخیر، ۱۵ تا ۲۰ درصد ورودی کمتری به منابع آب‌های زیرزمینی داریم.
بیت اللهی گفت: وقتی حجم آب‌های سطحی مانند رودخانه‌ها کم می‌شود، فشار بیشتری به سفره‌های زیرزمینی وارد می‌آید؛ زمانی در تهران ۹۰ درصد منابع آبی از محل آب‌های سطحی تأمین می‌شد، اما در حال حاضر کمتر از ۵۰ درصد آن را تشکیل می‌دهد و بیشتر به سمت استفاده از آب‌های زیرزمینی حرکت کرده‌ایم.
وی خاطرنشان کرد: این حجم از فشار به آب‌های زیرزمینی به تشدید پدیده فرونشست منجر شده است. این پدیده عمدتاً در جنوب و جنوب غرب تهران متمرکز است که در حال پیشروی به سمت مناطق مرکزی و شرق تهران است.
رئیس بخش زلزله و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه در حال حاضر فرونشست تهران به سالانه ۲۴ سانتی متر رسیده است، بیان کرد: «استخراج آب‌های زیرزمینی برای تأمین آب شرب یا آبیاری فضا‌های سبز» و «همچنین شبکه فاضلاب تهران» دو مانع اصلی نفوذ به لایه‌های آب دار زمین در تهران هستند.
به گفته بیت اللهی، نتایج تشدید پدیده فرونشست ممکن است در تخریب زیرساخت‌های حمل و نقلی، ساختمان‌ها و بسیاری از سازه‌های دیگر، «نمود» پیدا کند.
