مخاطب ۲۴- قدیمیترین کشتیهای نظامی و یادگارهای دوران جنگ جهانی اول و دوم، همچنان در حال خدمت هستند و در دریاها و آبهای آزاد حکمرانی میکنند.
وقتی صحبت از نبردهای دریایی میشود، کشتیهای نظامی و زیردریاییها اهمیت بسیاری پیدا میکنند. نیروی دریایی هر کشور یکی از قوای کلیدی و موثر به حساب میآید و در بعضی مواقع تضمین کننده نتیجه یک جنگ بزرگ است. تا به امروز کشتیهای زیادی به دل آب زده و خیلیها هم بازنشسته شدهاند.
هنگامی که یک کشتی متعلق به نیروی دریایی رسالت خود را انجام میدهد و از نظر فنی بلااستفاده میشود، حکم انفصال از خدمت یا بازنشستگیاش را میگیرد یا از رده خارج خواهد شد. پس از آن یا اسقاط میشود و اگر خیلی خوش شانس باشد، تبدیل به موزه میشود تا علاقهمندان به بازدید از آن بپردازند.
در اغلب موارد، کشتیهای نیروی دریایی به محض اتمام خدمت خود به زبالهدانی تاریخ میروند و رد پایی از آنها به جا نمیماند. با این حال گاهی اوقات چرخ فلک به گونه دیگری میچرخد و کشتیهایی که عملا باید بازنشسته شوند، همچنان به خدمت خود ادامه میدهند.
امروزه هنوز هم کشتیهای قدیمی وجود دارند که تاریخ ساخت آنها به نیم قرن پیش باز میگردد، اما همچنان در حال خدمت به نیروی دریایی هستند. همچنین بعضی از کشتیهای ناوگان دریایی به منظور آموزش پرسنل مورد استفاده قرار میگیرند. در این مقاله روی کشتیهای نظامی فعالی تمرکز خواهیم کرد که هنوز توانایی استقرار در مواضع استراتژیک و جنگیدن دارند. گرچه تعداد دیگری هم هنوز وجود دارند، اما جز شناور ماندن روی آب، کار دیگری از دستشان بر نمیآید.
کشتی نظامی یو اس اس نیمیتز در تاریخ ۳ مه ۱۹۷۵ میلادی راه اندازی شد. نام این ناو را به پاس رشادتهای فرمانده ناوگان اقیانوس آرام، چستر دبلیو نیمیتز در اثنای جنگ جهانی دوم، نیمیتز گذاشتند. هنگامی که این کشتی ساخته شد، در زمره بزرگترین سازههای آبی – جنگی قرار گرفت و ثابت کرده تا امروز هم میتواند به خدمت ادامه دهد. نیمیتز یک کشتی عظیم و غول پیکر و یکی از بهترین ناوهای هواپیمابر جهان است که ۱۰۰ هزار تن توانایی حمل بار دارد و از ۳۲۰۰ ملوان و ۲۴۸۰ خدمه دیگر در بال هوایی تشکیل شده است.
گرچه کشتی نیمیتز بیش از نیم قرن پیش ساخته شد، اما در سال ۲۰۰۱ میلادی تعمیرات اساسی را پشت سر گذاشت و توانست سیستمهایش را به استانداردهای قرن بیست و یکم برساند. این کشتی نظامی در طول تاریخ خدمت خود در چندین عملیات از جمله پنجه عقاب که برنامه نجات ناموفق کارکنان سفارت آمریکا در تهران بود، شرکت داشت. علاوه بر این نیمیتز در مأموریتهای مختلف دیگری از جمله حادثه خلیج سیدرا، عملیات طوفان صحرا، آزادی عراق و… شرکت کرد.
نیمیتز نه تنها یکی از قدیمیترین انواع ناو هواپیمابر در حال خدمت به نیروی دریایی ایالات متحده است، بلکه از قدیمیترین ناوهای هواپیمابر در جهان محسوب میشود. علیرغم اینکه سن این کشتی بالاست، اما هنوز هم یک کشتی نظامی فوق العاده توانمند با نیروی هوایی مرگبار است که میتواند در هر نقطه از جهان مستقر شود. با همه اینها ناوهای هواپیمابر هم عمر مفیدی حدود ۵۰ سال دارند و به همین خاطر نیروی دریایی در سپتامبر ۲۰۲۴، پیشنهاد بازنشسته شدن این کشتی محبوب را صادر کرد.
کشتی نظامی یو اس اس بلو ریج، اولین کشتی در کلاس فرماندهی آبی – خاکی و پرچم دار ناوگان هفتم است. نیروی دریایی این کشتی را در ۱۴ نوامبر ۱۹۷۰ میلادی راه اندازی کرد. تا به امروز کشتیهای مختلفی از کلاس بلو ریج ساخته شده و هر یک از آنها به خدمت ارتش ایالات متحده در آمدهاند، اما بلو ریج ال سی سی ۱۹ نخستین نمونهای بوده که بیش از نیم قرن به فعالیت خود ادامه داده است. مأموریت Blue Ridge فرماندهی، کنترل، ارتباطات، رایانه و اطلاعات برای پشتیبانی از فرماندهی ناوگان دریایی بوده است.
بلو ریج ۵۲ افسر بلندپایه و ۷۹۰ پرسنل نظامی دارد. البته زمانی که میزبان فرماندهان نظامی مختلف ارتش است، تعداد افسران و پرسنل به ۲۶۸ و ۱۱۷۳ خدمه میرسد. این کشتی توانمند، تا بن دندان مسلح بوده و دو توپ ۲۵ میلی متری بوش مستر و ۸ مسلسل ام ۲ براونینگ کالیبر ۵۰ دارد. بلو ریج قادر است تا دو بالگرد را حمل کند.
کشتی بلو ریج در طول جنگ ویتنام حضور موثری داشت و در خلیج تونکین و در جریان عملیات علیه ارتش ویتنام شمالی انجام وظیفه میکرد. همچنین در خلال تخلیه کارکنان سفارت ایالات متحده در سایگون، بلو ریج برای کمک به بازگرداندن پرسنل به آمریکا حضور فعالی داشت. علاوه بر این در عملیات Boat People شرکت کرد و پناهندگان ویتنامی را نجات داد. در سالهای پس از آن، Blue Ridge عمدتا به منظور تعاملات دیپلماتیک مورد استفاده قرار گرفته است.
کشتی نظامی یو اس سی جی سی ریلاینس، اولین بار در سال ۱۹۶۴ میلادی به خدمت گرفته شد و در کلاس آن نمونههای مشابه متعددی در حال خدمت هستند، اما ریلاینس قدیمیترین آنها به حساب میآید و بیش از ۶۰ سال است که فعالیت میکند. البته نمیتوان به معنای واقعی کلمه این کشتی را نظامی دانست، چرا که در مأموریتهای مختلف توسط گارد ساحلی ایالات متحده از جمله مبارزه با مواد مخدر، گشتزنی آلودگی، جستجو و نجات شرکت کرده است.
ریلاینس کمی بیش از ۶۴ متر طول دارد و توسط ۱۲ افسر و ۶۳ پرسنل اداره میشود و مسلح به یک سلاح Mk است. همچنین ۳۸ توپ خودکار ۲۵ میلی متری و دو مسلسل M۲HB کالیبر ۵۰ دارد. علاوه بر اینها میتواند یک هلیکوپتر گارد ساحلی به نام اچ اچ ۶۵ دلفین را حمل کند. این کشتی همچنین چهارمین نمونهای است که نام ریلاینس را یدک میکشد و علیرغم سن زیادی که دارد، برای بازنشستگیاش برنامهای وجود ندارد. به هر حال ریلاینس یک کشتی مختص به گارد ساحلی بوده همچنان در حال فعالیت است.
از قدیمیترین کشتیهای در حال خدمت در نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا میتوان به یو اس اس کانستیتوشن اشاره کرد که برای اولین بار در سال ۱۷۹۷ میلادی به دل آب زد. این کشتی در ابتدا به منظور محافظت از کشتیهای تجاری آمریکایی در طول جنگ بین ایالات متحده و جمهوری اول فرانسه بین سالهای ۱۷۹۸ تا ۱۸۰۰ میلادی مستقر شد.
این کشتی نظامی در طول مأموریت خود به طرز تحسین برانگیزی عمل کرد و در سال ۱۸۱۲ میلادی به علت استفاده از گلولههای توپ به «Old Ironsides» مشهور شد. کانستیتوشن در طی جنگهای مختلف، موفق شد چندین کشتی جنگی بریتانیا را شکست دهد و جایگاه برجسته و ممتازی در تاریخ آمریکا برای خودش دست و پا کند.
گرچه این کشتی از خدمت فعالانه بازنشسته شد، اما هیچ گاه به طور کامل از خدمت خارج نشد. به همین خاطر است که امروزه جزو قدیمیترین کشتیهای جنگی و به احتمال زیاد کهنهکارترین آنهاست. Constitution در قرن نوزدهم به عنوان یک کشتی پرچمدار باقی ماند و در طول جنگ داخلی آمریکا به یک کشتی آموزشی تبدیل شد. همچنین در سال ۱۹۰۷ میلادی به عنوان یک موزه به کار خود ادامه داد، اما همزمان از ادامه فعالیتش در آبهای آزاد دست برنداشت.
امروزه از کشتی کانستیتوشن برای تظاهرات تاریخی و حفظ تاریخ نیروی دریایی استفاده میشود. همچنین علاقهمندانی که به این کشتی میتوانند در بوستون، ماساچوست از آن بازدید کنند. البته قرار نیست هیچ گاه در نبردها شرکت کند، اما واقعیت این است که هنوز هم قدیمیترین کشتی جنگی است که خدمت میکند.
اچ ام اس ویکتوری یک کشتی درجه یک از نیروی دریایی بریتانیا است که اولین بار در سال ۱۷۶۵ میلادی به آب انداخته شد. با این اوصاف ویکتوری قدیمیترین کشتی نظامی این فهرست است و هنوز هم که هنوز است به فعالیت خود ادامه میدهد. علاوه بر این ویکتوری یکی از مهمترین کشتیهای جنگی تاریخ نیروی دریایی به حساب میآید که در چندین درگیری مهم در اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ شرکت داشته است. فرماندهی این کشتی را دریاسالار هوراتیو نلسون به عهده داشته که در نبرد ترافالگار در ۲۱ اکتبر ۱۸۰۵ میلادی از آن استفاده کرده است.
ویکتوری همچنین در نبردهای اول و دوم اوشانت، محاصره جبل الطارق، نبرد جزایر هیرس و نبرد کیپ سنت وینسنت در سالهای قبل از فرماندهی دریاسالار نلسون شرکت کرد. در نهایت، سن این کشتی به حدی رسید که نیاز به تعمیر پیدا کرد. ویکتوری مدتی بعد تبدیل به یک موزه شد و آسیبهای زیادی در اوایل قرن بیستم متحمل گردید و تعمیرات زیادی برایش به وجود آمد.
در قرن بیست و یکم، ویکتوری دورههای قابل توجهی از بازسازی را پشت سر گذاشت و به روزهای اوج شکوه و اقتدارش بازگشت. این کشتی جنگی در حال حاضر تبدیل به یک موزه دائمی شده تا بازدیدکنندگان بتوانند از آن دیدن کنند. گرچه نمیتواند دریانوردی کند، اما وظیفه خود را به عنوان گل سرسبد نیروی دریایی بریتانیا انجام داد.