مخاطب ۲۴- شاید شما هم جز آن دسته افرادی هستید که شب‌ها به راحتی خوابتان نمی‌برد تا آنکه تمام حالت‌های ممکن برای خوابیدن را امتحان کنید و حسابی در تخت‌خوابتان غلت بزنید. مدام به خانم‌های باردار گفته می‌شود که به پهلوی چپ بخوابند، اما از طرفی برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که خوابیدن به سمت پهلوی راست مزایای زیادی دارد. پس سوالی که در اینجا برای ما پیش می‌آید این است که آیا واقعاً مهم است به کدام سمت می‌خوابیم؟
خواب به طرف پهلو خوب است یا بد؟
اگر یک حالت یا موقعیت راحت برای خوابیدن دارید و هیچ مشکلی از نظر جسمی و سلامتی ندارید، اشکالی ندارد که به هر سمتی بخوابید. با این حال، خوابیدن به پهلو اغلب به عنوان یک روش خوب توصیه می‌شود. اگر باردار هستید، خوابیدن روی شکم برای شما ضرر دارد.
در دوران بارداری خوابیدن به پشت ممکن است جریان خون را مختل کند، زیرا برخی از رگ‌های خونی اصلی ما (آئورت و سیاهرگ بزرگ) در امتداد پشت حفره شکمی ما قرار دارند. هنگامی که رحم به اندازه کافی بزرگ شود، می‌تواند فشار زیادی بر این رگ‌های خونی وارد کند.
اگر آپنه (وقفه تنفسی در خواب) دارید، احتمالا به شما توصیه می‌شود که به پشت نخوابید، زیرا بیشتر این افراد هنگام خوابیدن به پشت، دچار وقفه‌های تنفسی بیشتری می‌شوند. همچنین، به طور کلی تجربیات نشان می‌دهند که خوابیدن به پشت باعث خروپف بیشتری هم می‌شود.
اگر تست آپنه خواب نداده‌اید، اما حس می‌کنید که به جز پشت به هر حالت و سمتی می‌توانید بخوابید و خواب راحت‌تری دارید، شاید بهتر باشد برای انجام تست اقدام کنید.
اگر با کمر‌درد دست و پنجه نرم می‌کنید، خوابیدن به پهلو نسبت به خوابیدن به پشت یا شکم راحت‌تر است، البته این موضوع می‌تواند برای افراد مختلف متفاوت باشد.
چرا افراد تمایل دارند به پهلوی چپ بخوابند؟
دلیل اصلی خوابیدن به پهلوی چپ به شکل معده مربوط می‌شود. اگر معده خود را به شکل یک توپ گرد تصور می‌کنید، بدانید که در اشتباهید و باید این تصویر را از ذهن خود دور کنید. معده شما نه تنها از آنچه فکر می‌کنید کوچکتر است، بلکه نامتقارن نیز هست و مری (لوله غذا) از سمت راست وارد آن می‌شود.
از این رو، خوابیدن به پهلوی چپ باعث می‌شود که غذا و مایعات گوارشی به راحتی در داخل معده که محل اصلی آنهاست، باقی بمانند. اگر رفلاکس معده به مری (GERD) دارید یا دائما دچار سوزش معده می‌شوید، خوابیدن به پهلوی راست باعث می‌شود اسید معده بیشتری به داخل مری راه پیدا کند و سوزش معده شما را تشدید کند.
بدن اکثر ما به این شکل سازماندهی شده است، اما گاهی اوقات ممکن است اندام‌های داخلی فردی نسبت به آنچه در کتاب‌های درسی آمده در موقعیت متفاوتی قرار داشته باشند. محققان می‌گویند که معکوس بودن موقعیت اندام‌ها به صورت آینه‌ای آنقدر نادر است که حتی یک جراح پرکار و حرفه‌ای ممکن است فقط یک یا دو بار در طول عمر خود با این ناهنجاری روبرو شود.
چرا برخی افراد تمایل دارند به پهلوی راست بخوابند؟
هنگامی که به پهلوی چپ می‌خوابید، شاید این حالت برای معده‌تان بهتر باشد، اما موقعیت قلب شما تغییر می‌کند. همانطور که می‌دانید، قلب در سمت چپ قفسه سینه شما قرار دارد و در مرکز سینه شما یک ساختار بافت همبند به نام میان‌سینه (مدیاستن) وجود دارد.
هنگامی که به پهلوی راست دراز می‌کشید، بافت همبند میانی قفسه سینه (مدیاستن) قلب را در جای خود نگه می‌دارد. اما وقتی به پهلوی چپ می‌خوابید، قلب شما کمی پایین می‌افتد و می‌چرخد. این برای اکثر ما و در اکثر مواقع مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما این حرکت به اندازه‌ای قابل توجه است که می‌توان آن را از نوار قلب تشخیص داد.
به همین دلیل، تصور بر این است که وقتی به پهلوی راست دراز می‌کشید، قلب شما نسبت به زمانی که به پهلوی چپ می‌خوابید، بهتر می‌تپد. این به نوبه خود ممکن است به تنفس آسان‌تر شما در صورت ابتلا به آپنه خواب کمک کند. همچنین ممکن است به همین دلیل باشد که تحقیقات روی حیوانات نشان داده است که خوابیدن به پهلو می‌تواند به پاکسازی مواد زائد «سیستم گلیمفاتیک» از مغز کمک کند.
اگر موارد فوق در مورد شما صدق نمی‌کنند، چه باید بکنید؟
در وهله اول، اگر پزشک‌تان به شما توصیه کرده که در سمت خاصی بخوابید، حتما توصیه او را جدی بگیرید. با این حال، اگر توصیه او خوابیدن در وضعیتی است که برای شما ناخوشایند یا غیرعملی است، از او بپرسید که چرا آن حالت را توصیه کرده و این کار چقدر برای شما ضروری است. ممکن است این توصیه صرفاً پیشنهادی برای راحتی بیشتر شما باشد، نه یک ضرورت پزشکی، پس تنها راه برای فهمیدن این موضوع، سوال کردن است.
مابقی افراد که شرایط خاصی ندارند، می‌توانند با امتحان کردن موقعیت‌های مختلف، بهترین حالت خواب را برای خود پیدا کنند. با آنکه با توجه به شکل قلب و معده ما یک سری موقعیت‌ها بیشتر توصیه می‌شوند، اما بدن ما پیچیده است و از بخش‌های مختلف زیادی تشکیل شده است. اگر یک آسیب قدیمی در شانه دارید که با خوابیدن به آن پهلو تحریک می‌شود، بهتر است از آن حالت خواب اجتناب کنید.
در نهایت، به جز شرایط خاص پزشکی که نیازمند خوابیدن در موقعیت خاصی هستند، اکثر ما می‌توانیم راحت‌ترین حالت خواب را برای خود انتخاب کنیم و برای اکثر ما، این موضوع واقعاً تفاوت زیادی ایجاد نمی‌کند. محققان توصیه می‌کنند که بهترین وضعیت برای شما «به ترجیح شخصی‌تان و همچنین به میزان راحتی و تناسب تشک و بالش‌تان بستگی دارد». آن‌ها برای رفع مشکلات، یک قانون ساده را پیشنهاد می‌کنند: «اگر احساس ناراحتی یا درد می‌کنید، یک موقعیت خواب متفاوت را امتحان کنید».
