چگونه چین به بزرگترین جمع آوری کننده بدهی در جهان تبدیل شد؟
مخاطب 24- وام‌های BRI - ابتکار عظیم یک کمربند و یک جاده چین (BRI) - که از ۲۱۰۰۰ پروژه زیرساختی در سراسر جهان حمایت می‌کند و اغلب آن را می‌سازد - به طور گسترده به عنوان محور اصلی سیاست خارجی رئیس جمهور شی جین پینگ در نظر گرفته می‌شود.بر اساس یک گزارش جدید، پکن بیش از ۱.۳ تریلیون دلار (۱.۲ تریلیون یورو) وام در طول یک دهه گذشته برای تأمین بودجه ساخت پل‌ها، بنادر و بزرگراه‌ها برای کشور‌های کم درآمد فراهم کرده است که اغلب با طرح مارشال ایالات متحده برای اروپا پس از جنگ جهانی دوم مقایسه می‌شود.
BRI به بازیابی مسیر‌های تجاری قدیمی بین چین و سایر نقاط جهان کمک کرده است، از این رو به آن جاده ابریشم جدید لقب داده اند. همچنین نفوذ جهانی پکن را افزایش داده است که باعث ناراحتی واشنگتن و بروکسل شده است.
منتقدان می‌گویند BRI برای کشور‌های در حال توسعه بدهی‌های غیرقابل مدیریت به ارمغان آورده است و ردپای کربن عظیمی را در زمانی که حفاظت از محیط زیست باید در اولویت قرار گیرد، به جای گذاشته است. برخی از کشورها، از جمله فیلیپین، از پروژه‌ها خارج شده اند.
برخی دیگر به استراتژی چین در ارائه قرارداد‌هایی به شرکت‌های دولتی خود برای ساخت پروژه‌های زیرساختی اشاره کرده اند که اغلب منجر به هزینه‌های ساخت و ساز غیرشفاف می‌شود که کشورها بعداً مجبور به مذاکره مجدد درباره آن‌ها می‌شوند.
در حالی که چین متعهد شده است که به سرمایه گذاری میلیارد‌ها دلار در پروژه‌های جدید ادامه دهد، روز حسابرسی فرا رسیده است. صورت حساب ۱۰ سال گذشته در مورد بسیاری از این وام‌ها اکنون سررسید شده است.
چه تعداد از وام‌های BRI به شرایط بد ختم شده است؟
گزارشی که در اوایل ماه جاری توسط AidData منتشر شد، تخمین می‌زند که ۸۰ درصد از وام‌هایی که چین در کشور‌های در حال توسعه داده است به کشور‌هایی است که در شرایط بحرانی مالی هستند. این خانه تحقیقاتی مستقر در ایالات متحده تخمین زده است که کل بدهی‌های معوق، بدون بهره، حداقل ۱.۱ تریلیون دلار است.
در حالی که این گزارش آماری برای تعداد وام‌های بد ارائه نمی‌کند، اما بیان می‌کند که بازپرداخت‌های معوق در حال افزایش است. نویسندگان این گزارش همچنین خاطرنشان کرده اند که ۱۶۹۳ پروژه BRI در معرض خطر هستند و ۹۴ پروژه یا لغو شده یا به حالت تعلیق درآمده اند.
AidData محاسبه کرد که بیش از نیمی از وام‌های BRI اکنون وارد دوره بازپرداخت اصلی خود شده‌اند. این درست در زمانی است که نرخ‌های بهره پایه جهانی به شدت افزایش یافته است و بار بازپرداخت بیشتری را بر کشور‌های بدهکار تحمیل می‌کند.
نویسندگان این گزارش دریافتند که چین در برخی موارد نرخ بهره را به عنوان جریمه تاخیر در پرداخت‌ها از ۳ به ۸.۷ درجه افزایش داده است.
هنگامی که چین برای اولین بار در آغاز قرن حاضر شروع به ارائه وام به کشور‌های در حال توسعه کرد، کمتر از یک پنجم پروژه‌ها تحت وثیقه قرار گرفتند، در حالی که امروز تقریباً دو سوم آن است.
گزارش بانک جهانی در اوایل سال جاری نشان داد که چین قبل‌تر مجبور شده است میلیارد‌ها وام کمک مالی به کشور‌های BRI بدهد.
AidData نشان داد که چین اکنون در حال اتخاذ یک استراتژی جدید برای کاهش خطر خود در زمینه وام‌های پرحاشیه است. این استراتژی‌ها شامل وام‌های نجات است که به تقویت مالی دولت‌هایی که به آن‌ها وام داده و اغلب بانک‌های مرکزی آن‌ها کمک می‌کند.
آمریکا و اروپا برای رقابت با چین چه می‌کنند؟
AidData دریافت که در حالی که چین سالانه حدود ۸۰ میلیارد دلار برای وام دادن به کشور‌های کم درآمد و متوسط هزینه می‌کند، ایالات متحده نیز در حال جبران است.
مشابه چین، واشنگتن نیز هر سال تقریباً ۶۰ میلیارد دلار را برای تأمین مالی توسعه هزینه می‌کند که عمدتاً به دلیل تأمین مالی پروژه‌های بخش خصوصی توسط شرکت توسعه بین المللی ایالات متحده (DFC) است.
یکی از نمونه‌های تامین مالی ایالات متحده، ساخت برنامه ریزی شده ترمینال کانتینری کشتیرانی در آب‌های عمیق در بندر کلمبو سریلانکا با هزینه نیم میلیارد دلار است که در اوایل ماه جاری اعلام شد.
این کشور جزیره‌ای اقیانوس هند در تلاش است تا از یک بحران مالی و اقتصادی وخیم بهبود یابد و تعهدات وام مربوط به BRI چین، تلاش‌ها برای حل مشکلات مالی این کشور را با مشکل مواجه کرده است.
پکن یک وام نقدی برای ساخت بندر هامبانتوتا در سواحل جنوب شرقی سریلانکا به همراه یک فرودگاه و شهر در زمین‌های بازپس گیری شده پرداخت کرده است. با این حال، این پروژه‌ها برای بازپرداخت وام‌ها به اندازه کافی سودآور نیستند.
دو سال پیش، کشور‌های G۷ ابتکار Build Back Better World یا B۳W را آغاز کردند، تلاش دیگری از سوی ایالات متحده و متحدانش برای متعادل کردن BRI؛ و همین ماه گذشته، اتحادیه اروپا اولین نشست خود برای برنامه دروازه جهانی را برگزار کرد که به عنوان جایگزینی برای BRI تلقی می‌شود و امید است به حفظ نفوذ اروپا، به ویژه در جنوب جهان کمک کند.
در طول این مذاکرات، قرارداد‌هایی به ارزش نزدیک به ۷۰ میلیارد یورو با دولت‌های سراسر اروپا، آسیا و آفریقا امضا شد. حمایت اتحادیه اروپا که در نهایت می‌تواند به ۳۰۰ میلیارد یورو برسد، به پروژه‌های مرتبط با مواد معدنی خام حیاتی، انرژی سبز و کریدور‌های حمل و نقل کمک خواهد کرد.
اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا گفت که دروازه جهانی به کشور‌های در حال توسعه "انتخاب بهتری" برای تامین مالی پروژه‌های زیرساختی می‌دهد. در حالی که او پروژه BRI چین را به طور دقیق مشخص نکرد، اما اشاره کرد که چگونه گزینه‌های دیگر برای تامین مالی اغلب "قیمت بالایی" دارند.
AidData دریافت که اگرچه ایالات متحده و متحدانش ممکن است نتوانند هزینه‌های دلاری پکن را با هزینه‌های دلاری خود به طور مداوم مطابقت دهند (تا حدی به دلیل وعده‌های زیاد و ناتوانی در ارائه)، اما G۷ در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۸۴ میلیارد دلار از چین پیشی گرفت.
در گزارش خود، AidData همچنین به ایالات متحده و متحدانش نسبت به تلاش برای رقابت با BRI چین هشدار داده اند، زیرا پکن با پروژه‌های ساختمانی در مقیاس بزرگ به سمت جمع آوری بدهی حرکت می‌کند.
با این حال، نویسندگان گزارش می‌گویند که شکست بسیاری از پروژه‌های BRI فرصتی مناسب جهت جذب کشور‌های آسیب‌دیده مانند سریلانکا برای بازگشت به مدار غرب فراهم می‌کند.
منبع: دویچه وله
ترجمه: سلیم حیدری
