صف‌های طولانی رمدسیویر، تمزیوا و اکتمرا

صف‌های طولانی رمدسیویر، تمزیوا و اکتمرا

مدت‌هاست که پیاده‌راه‌های مقابل داروخانه ۱۳ آبان، خلوتی به‌خود ندیده‌اند. اینجا بیشتر از هر جای دیگری با مراجعه بیماران یا خانواده‌هایشان مواجه بوده است؛ افرادی که ناامید از دستیابی به دارو، مسیر خیابان کریم‌خان را در پیش می‌گیرند تا شاید شفایشان را در این داروخانه بیابند.

تا پیش از این صف‌ها برای خرید رمدسیویر طولانی بود و حالا اکتمرا و نوع ایرانی آن به نام تمزیوا، جای خود را به رمدسیویر داده‌اند؛ داروهای ضدالتهابی که در پیک پنجم، بسیار بیشتر برای بیماران تجویز می‌شود.

تا پیش از این صف‌ها برای خرید رمدسیویر طولانی بود و حالا اکتمرا و نوع ایرانی آن به نام تمزیوا، جای خود را به رمدسیویر داده‌اند؛ داروهای ضدالتهابی که در پیک پنجم، بسیار بیشتر برای بیماران تجویز می‌شود.

خانواده بیماران مقابل همین داروخانه، نسخه به‌ دست ایستاده‌اند. نسخه‌ها مهر متخصص عفونی را دارد که به خرید این دارو تأکید کرده. یکی از متقاضیان دارو به همشهری می‌گوید:«پزشک اعلام کرده هر کدام از این داروها موجود بود، تهیه کنیم، خارجی و ایرانی‌اش فرقی نمی‌کند.»

تمزیوا، به‌عنوان آخرین مرحله درمان بیماران کرونایی به شمار می‌رود. ساعت ۱۰ صبح، اسامی ۱۰۷ نفر در فهرست تهیه این دارو دیده می‌شود. دارو هنوز توزیع نشده. از داخل داروخانه خبر می‌رسد که ممکن است امروز دارو به داروخانه برسد.« با خانواده‌ام ۳ گروه شده‌ایم و هر کدام مقابل یک داروخانه ایستاده‌ایم. باید این دارو را همین امروز به مادرمان برسانیم.

حالش مساعد نیست و پزشک گفته درصورتی که این دارو را تهیه نکنیم، با درگیری ۸۰ درصدی ریه، قطعا جانش در خطر است.» این را مرد جوانی می‌گوید و ادامه می‌دهد:« این دارو پیدا نمی‌شود، نه اینجا، نه هلال احمر و نه جای دیگر.» یکی از میان جمعیت می‌گوید که تمزیوا در بازار آزاد بین ۶ میلیون تا ۸ میلیون تومان فروخته می‌شود و اکتمرا که نوع خارجی آن است، از ۱۵ میلیون تومان به بالاست. «همین الان ۳ شماره تلفن دارم که اگر تماس بگیرم، به سرعت این دارو را برایم می‌آورند، اما پولش را ندارم.» این را یکی دیگر از آنها که منتظر رسیدن داروست، می‌گوید.

مشکل اما تنها بیماران تهرانی نیستند، خیلی‌ها از شهرهای دیگر آمده‌اند؛ نیشابور، قم، زاهدان و... وضعیت برای همه یکسان است، دارو نیست و باید تا توزیع آن صبر کرد. یکی از آنها می‌گوید: « کل مشهد را بگردید، اکتمرا پیدا نمی‌کنید، حالا ۳ روز است که سرگردان شده‌ام، داروخانه‌های تهران را می‌گردم، اما اینجا هم پیدا نمی‌شود. دکتر تأکید کرده خارجی‌اش را بخرم.» مرد دیگری روی نیمکت داروخانه نشسته، منتظر است. او می‌گوید که مردم از ساعت ۳ صبح برای تهیه دارو اینجا صف می‌کشند. هر کس زودتر بیاید، اسمش را می‌نویسد:« شما ببینید، الان ظهر است اما هنوز دارو نیاورده‌اند، صبح یکی از مسئولان داروخانه گفت شاید ساعت ۹ دارو برسد، اما ۳ ساعت گذشته و خبری نیست.»

آن طرف خیابان، تجمع دیگری شکل گرفته، مردی داروی تمزیوا را به قیمت آزاد می‌فروشد و عده‌ای دورش جمع شده‌اند تا شانسشان را امتحان کنند. مأموران نیروی انتظامی از راه می‌رسند و فروشنده دارو، بساطش را جمع می‌کند.

کاسبی دلالان دارو مقابل داروخانه‌ها

چند خیابان پایین‌تر، داروخانه هلال‌احمر است، آنجا برای فروش داروهای غیرکرونایی از نوع ایرانی، کمبودی نیست، اما بیماران همچنان درگیر صف و نوبتند. یکی از آنها که از صبح منتظر رسیدن نوبتش است، می‌گوید:« از صبح چندین بار سیستم‌ داروخانه قطع شده، همین موضوع سبب شد تا روند عرضه دارو به تأخیر بیفتد، چند مرحله تأیید نسخه دارند و به محض اینکه سیستم‌شان قطع می‌شود باز برمی‌گردیم نقطه اول.» مرد سالخورده‌ای، نزدیک اتاقک اطلاعات ایستاده و التماس می‌کند تا دارویش را سریع‌تر تحویل دهند. ساعت ۳ وقت عمل دارد و سر ظهر، هنوز موفق نشده داروهایش را بخرد. اینجا مردم برای خرید انسولین صف بسته‌اند.

دختر جوانی در داخل داروخانه می‌گوید: «دکتر برای من ۷ عدد انسولین نوشته اما اینجا تنها ۴ تا ۵ عدد می‌دهند که ۱۹ روزه تمام می‌شود. خودم مجبور می‌شوم مابقی را از بازار آزاد بخرم که برای ۴ تا لومیر و نوروپید باید ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان پول بدهم.» یکی دیگر هم می‌گوید: «بعضی داروها را فقط همین‌ جا دارند و داروخانه‌های دیگر توزیع نمی‌کنند، مثلا داروی بیماران قلبی که با این صف چند ساعته باید فاتحه قلب و جسممان را با هم بخوانیم. هر ‌ماه وضعیت همین است و کلی معطلی داریم.»

تمام بیماران اما دنبال داروی ایرانی نیستند، برخی نسبت به این داروها، حساسند و نیاز به مصرف نوع خارجی‌اش دارند، نوع خارجی اما پیدا نمی‌شود و ورودش ممنوع است. نمونه آن بیماران تالاسمی که برای تهیه دسفرال به مشکل خورده‌اند، یا بیماران مغز و اعصاب که با نامه‌نگاری‌های فراوان، می‌توانند داروهایشان را بگیرند. یکی از این بیماران، جانباز شیمیایی است و داروهای اعصاب و روان مصرف می‌کند. اما می‌گوید که برای تحویل دارو، مدام او را به داروخانه دیگری حواله می‌کنند: «چند روز پیش چند عدد دارو را یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان از بازار آزاد خریدم، اما دیگر توان مالی ندارم.»

یکی از داروهای بیماران مبتلا به سرطان به نام ایماتینیب که برای شیمی‌درمانی استفاده می‌شود، یکی در میان پیدا می‌شود. قیمت آن در داروخانه‌ها ۳۰۰ هزار تومان است و در بازار آزاد، ۱۰ برابر گران‌تر. نوع خارجی آن هم پیدا نمی‌شود. در مقابل این داروخانه‌ هم کاسبان دارو ایستاده‌اند. آنها داروهای مورد نیاز بیماران را دارند و چندین برابر قیمت اصلی می‌فروشند. نزدیک در خروجی داروخانه یک نفر می‌گوید:« دارویی که داروخانه برای رفع التهاب ریه نداشت، در مقابل داروخانه، ۸ میلیون تومان می‌فروشند. دقیقا همان داروست، اما کسی نیست که بگوید چرا این داروها سر از بازار دلالی در می‌آورند.»

داروی ۸۰۰ هزار تومانی، ۱۲ میلیون تومان فروخته می‌شود

مقابل یکی دیگر از داروخانه‌های منتخب تهران، وضعیت کمی متفاوت است، متقاضیان داروهای کرونا از سایرین جدا شده‌اند. داخل داروخانه هم یک طبقه برای عرضه داروهای کرونا اختصاص داده شده،اما اینجا هم مردم، برای پیدا کردن اکتمرا و تمزیوا مشکل دارند. یکی از میان جمعیت منتظر به همشهری می‌گوید:« داروخانه‌ای خصوصی در خیابان نجات‌اللهی این داروها را دارد، اما علاوه بر نسخه پزشک کلی شرط دیگر از جمله تست PCR منفی، شرح حال بیمار ، نسخه بیمارستان و پزشک عفونی هم می‌خواهد که ما نداریم.

فقط یک نسخه داریم که باید دارو را تهیه کنیم.» یکی دیگر هم می‌گوید: «برخی از کارکنان بیمارستان‌ها به ما پیشنهاد خرید این دارو از افراد معرفی شده را می‌دهند. مثلا شماره تلفن می‌دهند و می‌گویند بگو از طرف فلان شخص تماس گرفته‌ایم. با یک نفر تماس گرفتیم و همین داروی تمزیوا که داروخانه‌ها ۸۰۰ تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان می‌دهند را ۱۲ میلیون، قیمت داد. یک وثیقه یک میلیونی برای برگرداندن این پوکه‌ها می‌گیرند. خب این چه معنی دارد جز این که ممکن است در این پوکه‌ها داروی تقلبی پر کنند.»

نفر دیگری ادامه حرف‌هایش را می‌گیرد:« چند روز پیش در یکی از بیمارستان‌های دولتی یکی از همراهان بیمار به حراست بیمارستان شکایت کرده بود که به جای تزریق ۲ دوز رمدسیویر، یک دوز برایش تزریق شده اما پول ۲ دوز از آنها گرفته شده است. همانجا مامور حراست گفته بود از داخل بیمارستان هم امکان برداشتن دارو هست اما چون باید پوکه در نهایت تحویل شود، سخت‌گیری وجود دارد. معلوم می‌شود که می‌توانند همین کار را هم بکنند، از بیمار کم بگذارند، دارو را در بازار آزاد بفروشند و در نهایت پوکه آن را برگردانند.»

زنی هم گوشه پیاده‌رو نشسته و دعا می‌خواند، منتظر رسیدن دارویی بود که مسئولان داروخانه وعده داده بودند شاید توزیع شود: «ریه مادرم درگیری شدیدی دارد و دکتر گفته آخرین راه نجات او تهیه تمزیواست، بدون هیچ جایگزینی. وجدانم به شدت درگیر است که اگر منتظر داروی دولتی بمانم شاید نرسد و بهتر است از بازار آزاد دارو را بخرم. کسی پاسخ درستی نمی‌دهد که مطمئن باشیم حداقل دارو به ما می‌رسد. شاید در نهایت مجبور شوم ۲۰ میلیون برای خریدش از بازار سیاه هزینه کنم.»

یکی از فعالان دارو، درباره وضعیت ایجاد شده، توضیح‌هایی به همشهری می‌دهد. او می‌گوید:«با این که داروخانه‌ها در انتهای مسیر توزیع دارو قرار دارند، اما همیشه متهم ردیف اولند. مشکلات توزیع در جای دیگری است و بدهی‌هایی که به شرکت‌های تولید دارو دارند، داروخانه‌ها را در تامین و عرضه دارو با مشکلات متعددی مواجه کرده است.» به گفته او، تا اواخر تیر ماه اکتمرا و تمزیوا به وفور در داروخانه‌ها پیدا می‌شد به طوری که به شرکت‌های توزیع دارو التماس می‌کردند که آنها را برگردانند. اما ناگهان بحرانی رخ داد و با افزایش تقاضا، این ۲ دارو کمیاب شد. شلوغی مقابل داروخانه‌ها و ناراحتی مردمی که برای نجات جان بیمارانشان ساعت‌ها اینجا صف می‌کشند اتفاق ناگواری است که هر چند وقت یک بار در پیک‌های کرونا برای داروخانه‌ها رخ می‌دهد.

این فعال حوزه دارو به نکته دیگری اشاره می‌کند؛ آن هم الکترونیکی شدن نسخه‌هاست. به گفته او، این اتفاق، منجر به افزایش میزان تقلب در بازار دارو شده است:« برخی افراد با تبانی نسخه‌هایی با کدهای ملی افراد ناشناس می‌نویسند و در داروخانه‌ها اقدام به خرید دارو می‌کنند. در نهایت هم این داروها را در بازار آزاد با قیمت‌های کلان می‌فروشند. قبلا که نسخه‌ها دستی بود این مشکل کمتر رخ می‌داد اما در حال حاضر می‌توانند به هر دلیلی از کد ملی یک فرد ناآگاه سوءاستفاده کنند و دارو بگیرند بدون اینکه خود فرد متوجه شود. برخی از افرادی که مقابل داروخانه‌ها، داروفروشی می‌کنند، جزو همین افراد هستند.»

دست دلالان دارو قطع می‌شود

اکتمرا و نوع ایرانی آن یعنی تمزیوا، جزو داروهای ضدالتهاب است که برای بیمارانی تجویز می‌شود که در مقابل رمدسیویر پاسخی نگرفته‌اند. این دارو به تاکید متخصصان از همان ابتدا هم در پروتکل درمانی وجود داشته و به گفته متخصصان زمانی که رمدسیویر دیگر برای بیماران موثر نباشد، این ۲ دارو تجویز می‌شود. اینها جزو داروهای ضدانعقاد و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن به شمار می‌روند. هر دارویی که بتواند بیمار را از مرگ نجات دهد در پروتکل‌ها قرار گرفته است و حالا اکتمرا و تمزیوا هم در همین گروه قرار دارند.

داوود پیام‌طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری درباره این دارو به همشهری می‌گوید: «تمزیوا یا اکتمرا تنها دارویی است که در فاز التهابی در کنار کورتون، مرگ و میر بیمار کرونایی را کاهش می‌دهد. این ۲ دارو، از داروهای موثر در درمان کرونا هستند و از ابتدای پاندمی استفاده می‌شدند و نتیجه‌بخش هم بودند. این دارو قبل از صدور مجوز مصرف در کشورهایی از جمله آمریکا، در ایران تایید شد و مورد استفاده قرار گرفت.» او درباره کمبود این دارو هم توضیح‌هایی می‌دهد:« این دارو بازار سیاه ندارد و در داخل تولید می‌شود. البته در چند روز اخیر با کمبود مواجه شده اما این کمبود از عصر دیروز برطرف و در سطح گسترده بین داروخانه‌ها توزیع شده است. کمبودی نیست، توزیع آن مشکل دارد.»

طبرسی ایجاد بازار دلالی برای فروش این دارو را تایید می‌کند:« در پیک پنجم، با توجه به بالا بودن تقاضا برای خرید این دارو، برخی دلالان به خیال سود بیشتر دارو را به انبارهایشان منتقل می‌کنند. اما با توزیع گسترده آن از روز گذشته، جلوی سوءاستفاده این افراد گرفته شده است.» این متخصص عفونی، درباره مشکلات مطرح شده از سوی مردم که در صورت تامین نکردن این دارو در زمان کوتاه ممکن است بیمارشان را از دست بدهند، هم می‌گوید:«به هیچ وجه چنین موضعی درست نیست. یک زمانی اکتمرا نبود و ما مرگ بیماران را نداشتیم. این داروی موثر در درمان کروناست اما برای همه کاربرد ندارد و برای برخی بیماران با شرایط خاص که افت اکسیژن یا فاکتورهای التهابی بالا دارند تجویز می‌شود.»‌