دستاورد‌های سفر آیت‌الله رئیسی به سرزمین آفتاب
مخاطب24:سفر آیت الله رئیسی، رئیس جمهور کشورمان به استان سیستان و بلوچستان در نوع خود سفری متفاوت به شمار می‌رود. در تاریخ رؤسای جمهور یا نمایندگان ویژه دولت همواره به این استان سفر کرده‌اند، اما اینکه سفری در این ابعاد انجام شود، به گونه‌ای که که تمام مشکلات استان از قبل به وسیله تیم‌های کارشناسی رصد شده باشد و رئیس جمهور برای پیگیری آن به استان سفر کند، بی سابقه بوده است.
میان کارشناسان و مردم این امیدواری وجود دارد، سفر رئیس جمهور مقدمه‌ای برای حل مشکلاتی باشد که سال‌ها به دلیل اهمال دولت‌های گذشته روی هم تلنبار شده است. سیستان و بلوچستان می‌تواند یکی از محور‌های توسعه کشور باشد، اما متأسفانه با کم کاری‌های دهه‌های اخیر، سیستان و بلوچستان آن گونه که شایسته است، رشد نکرد. سیستان منطقه حساسی از لحاظ راهبردی به شمار می‌رود؛ این استان در شمال هم مرز با افغانستان و جنوب دارای مرز مشترک با پاکستان است.
جنوب بلوچستان به وسیله سواحل مهم مکران، ایران را به مهمترین کشور شبه قاره هند، یعنی هندوستان متصل میکند. اهمیت این اتصال در آن است که سال جاری هندوستان موفق شد انگلیس را از لحاظ اقتصادی پشت سر بگذارد و به پنچمین اقتصاد دنیا تبدیل شود.
موقعیت یگانه جغرافیایی مذکور شرایطی به وجود آورده است تا سیستان و بلوچستان به عنوان برگ برنده‌ای در دستان ایران باشد؛ بنابراین توجه به ظرفیت‌های بالقوه سیستان و بلوچستان و تبدیل آن‌ها به ظرفیت‌های بالفعل در بلندمدت می‌تواند منافع خوبی برای کشور و این استان به همراه داشته باشد.
با توجه به جمعیت جوان و رشد بالای پاکستان، کشور مؤثری در آینده اقتصاد دنیا خواهد بود. پاکستان یکی از شرکای اصلی چین در زمینه کریدور‌ها به شمار می‌رود و حجم گسترده‌ای از سرمایه گذاری چین و عربستان سعودی در این کشور رقم خورده است که ارتباط تنگاتنگ استان سیستان و بلوچستان با پاکستان، در کنار هندوستان می‌تواند زمینه ساز توسعه جنوب شرق ایران باشد.
بر این اساس در راستای اجرای سیاست‌های دولت و افزایش تبادلات با کشور همسایه، رئیس جمهور کشورمان در بازارچه مرزی پیشین با نخست وزیر پاکستان دیدار کرد؛ دیداری متفاوت که می‌تواند سنگ بنای گسترش و توسعه همه جانبه روابط ایران و پاکستان باشد. این روابط علاوه بر منافع اقتصادی برای دو طرف، بزرگترین مانع بر سر راه فعالیت‌های تروریستی و افراط گرایی در منطقه شبه‌قاره هند و جنوب شرق ایران خواهد بود؛ یعنی دولت سیزدهم علاوه بر پیگیری توسعه اقتصادی سیستان و بلوچستان به وسیله طرح‌هایی همچون بازارچه‌های مرزی با طرف پاکستانی، به دنبال گسترش امنیت منطقه سیستان و بلوچستان به وسیله مشارکت فعال با دولت اسلام‌آباد در مبارزه با تروریسم است.
هشداری که آیت الله رئیسی درباره تعلل افغانستان در اختصاص حقابه قانونی ایران از سرچشمه‌های هیرمند به مقام‌های هیئت حاکمه افغانستان داد، مهم و بی سابقه است. دولت‌های مختلفی که در تاریخ بر افغانستان حاکم شده اند، به دنبال آن بوده اند از آب به عنوان وسیله‌ای برای امتیازگیری از همسایه‌های خود به ویژه ایران استفاده کنند.
افغانستان با ایجاد بند کجکی و سد کمالخان بر سرچشمه‌های هیرمند، حقآبه ایران را رهاسازی نمی‌کند. از سوی دیگر، کشور‌های فرامنطقه‌ای نظیر آمریکا و رژیم صهیونیستی از این وضعیت سوءاستفاده و دولت افغانستان را به تداوم ساخت سازه‌های آبی برای محروم کردن جمهوری اسلامی از حقآبه خود تشویق می‌کنند. در ساخت این سازه‌های عظیم پیمانکاران آمریکایی، صهیونیست، ترکیه‌ای و هندی نقش مؤثری ایفا کرده اند و می‌کنند.
موافقتنامه هیرمند در سال ۱۳۵۱ میان ایران و افغانستان امضا شد و بر مبنای آن حقابه ایران مشخص است. در چهار دهه اخیر افغانستان همواره از دادن حقابه ایران طفره رفته و ایران نیز به دلیل حسن همجواری و مسلمان بودن مردم افغانستان آن گونه که باید از ابزار فشار استفاده نکرده است، اما خشکسالی سیستان و رنج مردم این منطقه دولت را بر آن داشت، هشدار لازم را به حاکمان کابل بدهد؛ حاکمانی که در دولت‌های گوناگون پادشاهی، مجاهدین، امارت اسلامی و جمهوری به غلط از حسن خُلق ایران سوءاستفاده کردند.
هیئت حاکمه افغانستان باید فوری پاسخی حساب شده و فنی (نه بیانیه‌های سیاسی) به مطالبات جمهوری اسلامی ایران بدهد و نیز بداند در شرایط حاضر دست دولت ایران برای دفاع از حقوق مردمش کاملاً پر است.
هشدار رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان در زمینه اینکه باید آب سد کجکی به سمت ایران رها شود، این پیام را به سران افغانستان می‌دهد دوران مذاکره برای مذاکره تمام شده است. امنیت افغانستان برای واردات و صادرات در بلندمدت به بندر چابهار ایران وابسته است. علاوه بر این، افغانستان در حوزه انرژی به نفت، گاز و برق ایران نیاز دارد که بازاری چند میلیارد دلاری از ایران در آنجا شکل گرفته است.
دست جمهوری اسلامی برای اعمال فشار بر افغانستان کاملاً باز است. کارشناسان حقوقی معتقدند، اگر افغانستان طبق تفاهم نامه سال ۱۳۵۱ حقابه ایران را ندهد، کشورمان می‌تواند به تفاهم نامه‌های قبلی نظیر «گلد اسمیت» رجوع کند که طبق آن حق ایران برای توسعه از حقابه هیرمند ۵۰ درصد است.
اقدامات آیت الله رئیسی در سیستان و بلوچستان
توسعه سواحل مکران
این سواحل تنها سواحل اقیانوسی ایران هستند که شرایط خوبی فراهم شده است تا دولت آنجا را توسعه دهد و مناطق جدیدی مانند شهر جدید تیس ایجاد کند. در حدود ۸۰۰ کیلومتر از سواحل جنوب کشور به آب‌های آزاد متصل است و هر کشوری آرزوی چنین ظرفیتی دارد. بندر چابهار که حلقه اتصالی شمال اروپا به جنوب شرق آسیاست، در این استان قرار دارد و همین فرصت خوبی فراهم کرده است که در زمینه ایجاد کریدور شمال به جنوب نقش فعال داشته باشیم.
استقرار جمعیت در این مناطق زمینه ایجاد صنایع را به وجود آورده است. ایران از سویی در کویر مرکزی مشکل آب دارد و تا ابد نمی‌تواند کارخانه صنعتی و فولادی خود را در فلات مرکزی نگه دارد و انتقال این صنایع به زودی باید به سواحل مکران انجام شود. از سوی دیگر هر نوع توسعه در این منطقه نقطه مقابل اقدامات دشمنان ایران و منطقه در ناامن سازی سیستان و بلوچستان قرار دارد و اقتصاد ایران را متحول میکند.
سواحل مکران فرصت ویژه‌ای برای ارتباط با شرق آسیا فراهم میکند. از شبه قاره آسیا در جنوب هند تا اندونزی، مالزی، چین و ویتنام فرصت مراودات تچاری خوبی برای ایران فراهم شده است. در این سواحل می‌توان روابط تنگاتنگ انرژی با کشور‌های منطقه مانند عمان و عربستان سعودی داشت و بازار‌های انرژی مشترک شکل داد و ایران را به هاب انرژی منطقه تبدیل کرد.
با فعال شدن کریدور‌های عبوری از سواحل مکران همچون شمال-جنوب کارشناسان پیش بینی درآمد ۲۰ تا ۵۰ میلیارد دلاری سالانه برای ایران دارند. در نتیجه، توسعه این سواحل از لحاظ حمل و نقل ریلی، جاده ای، هوایی و دریایی باید در دستور کار دولت قرار بگیرد و هر دلار سرمایه‌گذاری در این سواحل هزاران دلار عایدی برای ایران خواهد داشت.
صادرات برق
صادرات برق به پاکستان که از سیستان و بلوچستان خط انتقال آن به بندر گوادر کشیده شده، برای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایران توانسته در سال‌های اخیر طرف پاکستانی را قانع کند خط انتقال توزیع از ایران به بندر گوادر برود.
هرگونه وابستگی پاکستان به برق ایران با توجه به سرمایه گذاری گسترده‌ای که چین و عربستان سعودی در آنجا انجام داده‌اند، در آینده برگ برنده‌ای در مذاکرات ایران است. همچنین با توجه به روابط خوبی که در دولت سیزدهم با کشور‌های چین و روسیه شکل گرفته است، می‌توان از ابزار چانه زنی دو کشور برای بهره برداری از توان اقتصادی کشور پاکستان استفاده کرد.
آب رسانی به روستا‌ها و استان سیستان و بلوچستان
در زمینه آبرسانی به جنوب و شرق سیستان و بلوچستان فارغ از آنکه دولت افغانستان حقآبه ایران را بدهد یا ندهد، دولت به دنبال انتقال آب از دریای عمان به این استان است. با توجه به اهمیت استان‌های شرقی (سیستان بلوچستان و خراسان) از نظر راهبردی و امنیت ملی، این اقدام دولت بسیار ارزشمند است که به افزایش تراکم جمعیتی سیستان و بلوچستان و جلوگیری از مهاجرت ساکنان بومی این منطقه منجر می‌شود.
در سفر رئیس جمهور به سیستان و بلوچستان موضوع مهم تأمین آب روستا‌ها و آب اشامیدنی مردم در دستور کار قرار گرفت. افتتاح سد مهم کهیر باعث می‌شود از ورود ۱۸۲ میلیون متر مکعب آب شیرین به دریای عمان جلوگیری شود و این به تأمین اب اشامیدنی سالم برای مردم سیستان و بلوچستان کمک میکند.
دولت سیزدهم برای آب رسانی به ۱۵۵ روستای سیستان و بلوچستان ۲۶ پروژه، از محل طرح جهاد آبرسانی وزارت نیرو با اعتبار ۲۹۱ میلیارد تومان را در دستور کار خود قرار داده که در نوع خود بی سابقه است.
ظرفیت‌های معدنی
سیستان وبلوچستان بزرگترین استان معدنی ایران به شمار می‌رود که بالغ بر بیش از ۳۰ نوع مواد معدنی در این استان شناسایی شده است. این استان با قرار گرفتن بر روی کمربند معدنی جهان که از پاکستان تا صربستان ادامه دارد، حاوی مواد غنی از فلزات و کانسار‌های معدنی نظیر سرب، مس، کرمیت و طلاست که سبب شده دولت سیزدهم نگاه ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاری در این منطقه داشته باشد.
تشکیل بازارچه‌های مرزی
ایران به دنبال بازسازی روابط خود با کشور‌های همسایه در دولت سیزدهم است. در دولت قبل استفاده از ظرفیت کشور‌های همسایه به طور کلی رها شده بود. در شهرستان راسک تخمین زده شده معیشت ۶ هزار خانوار به مرز وابسته است. اگر به صورت قانونی دولت امتیازاتی به این خانواده‌ها بدهد که بتوانند به وسیله بازارچه‌های مرزی با تعرفه‌های کمتری با طرف پاکستانی داد و ستد داشته باشند، قطعا تحولی شگرف در معیشت این خانواده‌ها رخ خواهد داد.
ایجاد بازارچه‌های مرزی با پاکستان و افغانستان می‌تواند حجم نا امنی و قاچاق در کشور را کاهش دهد و اشتغال خوبی برای آن منطقه ایجاد میکند. این موضوع به دلیل اهمیت بالایی که دارد جزو نخستین برنامه‌های رئیس جمهور در سفر به این استان قرار داشت و در این راستا بازارچه مرزی پیشین افتتاح شد.
