۱۷۰۰۰ لوح هخامنشی گروگان در آمریکا چه می کند؟
مخاطب ۲۴- به نقل از روزنامه همشهری؛ باقیمانده الواح هخامنشی قرار بود ۳ ماه قبل به ایران بازگردانده شود، اما علی دارابی، معاون میراث فرهنگی کشور در نشست دیروز خود به خبرنگاران گفته است، «بخش قابل ملاحظه‌ای از موضوع بازگشت الواح هخامنشی به ایران حل شده بود، ولی به دلیل شرایطی که در ۳-۲ ماه اخیر پیش آمده و روابط و مناسبات خارجی ما را به‌طور کلی تحت‌تأثیر قرار داده، وقفه بزرگی ایجاد شده و در عین حال که دادگاه حکم داده و بخشی از الواح، بسته‌بندی شده بود که به ایران برگردد، اما در حال حاضر این کار انجام نمی‌شود. چون بازگشت آنها به روابط ایران و آمریکا گره خورده است. هرچند با توجه به حکم دادگاه، خوش‌بین هستم که مشکلی برای تحویل الواح وجود نداشته باشد.»
معاون میراث فرهنگی، ۴ ماه قبل نیز در ۲۳ مرداد ماه سال‌جاری و در حاشیه یک مراسم در وزارت میراث فرهنگی دراین‌باره به خبرنگاران گفته بود: «در حال حاضر پرونده مهم، بازگشت الواح هخامنشی است که در اختیار مؤسسه شیکاگو قرار دارد. منتهی با کشوری طرف هستیم که با اندک بهانه‌هایی موضوع را گره می‌زند و مشکل ایجاد می‌کند. چون بنا بود این الواح چند ماه قبل به ایران تحویل داده شود.»
او در پاسخ به این سؤال که آیا اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا) همچون اقدامات گذشته در دولت ترامپ که اجازه بازگرداندن بخشی دیگر از الواح هخامنشی به ایران را داد، داده است؟ گفته بود: «خیر! هنوز اجازه نداده و حتی محدودیت و ممنوعیت هم ایجاد می‌کند.»
معاون میراث‌فرهنگی حالا دیروز بار دیگر خبر داده که الواح هخامنشی در آمریکا گیر افتاده و تلویحی گفته که بازگرداندن باقیمانده الواح هخامنشی به شرایط سیاسی و روابط دو کشورگره خورده است.
الواح هخامنشی سال ۱۳۱۳ در دوران رضاخان و در کاوش‌های باستان‌شناسان در باروی تخت جمشید کشف شدند و یک سال پس از آن، با موافقت دولت وقت ایران برای مطالعه و بررسی و خوانش حروف به مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو وابسته به دانشگاه شیکاگو امانت داده شدند تا پس از رمزگشایی و خواندن الواح به ایران بازگردانده شوند.
عبدالمجید ارفعی، زبان شناس ایرانی نیز که چند سال بعد به تیم مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو برای مشارکت در خواندن الواح هخامنشی به آمریکا رفته بود، پیش‌تر گفته بود که این الواح در بین بیش از ۲ هزار صندوق چوبی و مقوایی قرار داده شدند و در یک سفر دریایی یک‌ساله به آمریکا رسیدند.
الواح تخت‌جمشید براساس مطالعات مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو و اظهارات عبدالمجید ارفعی، متخصص زبان‌های باستانی بیشتر اسناد مالی و مراودات اداری و پولی دوران هخامنشی همچون سیستم دستمزد و قوانین مرتبط با زنان شاغل در دوران هخامنشی و سیستم پرداخت حقوق آنها را مشتمل شده و جنبه بازرگانی دارند. اما در همین الواح به گفته ارفعی، نام بسیاری از شهر‌ها و روستا‌های باستانی ایران نیز آمده است که می‌تواند اطلاعات خوبی در مورد محوطه‌های باستانی موجود در شهر‌های مختلف ایران در عصر حاضر را در اختیار باستان‌شناس‌ها قرار دهد. الواح هخامنشی از دهه ۳۰ شمسی تا همین حالا، در اختیار مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو قرار دارد. اما هر بار تحویل آنها به ایران با چالش‌های سیاسی متعددی از قبیل شکایت و تلاش برای حراج آنها توسط یک خانواده یهودی‌آمریکایی به‌منظور دریافت غرامت کشته‌شدن اعضای خانواده در یک انفجار در سرزمین‌های اشغالی و فراز و نشیب‌های ارتباط ایران و آمریکا به تأخیر افتاده است.
۱۷۰۰۰ لوح هخامنشی در انتظار بازگشت به ایران
سال ۱۳۲۷ به تعداد ۱۷۹ قطعه، در سال ۱۳۲۹ به تعداد ۳۷ هزار قطعه، در سال ۱۳۸۳ به تعداد ۳۰۰ قطعه و در سال ۱۳۹۸ در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ در آمریکا به تعداد ۱۷۸۳ قطعه از این الواح به ایران بازگردانده شد. اما هنوز ۱۷ هزار قطعه دیگر از این اسناد مالی دوران هخامنشی در اختیار مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو است که براساس اظهارات معاون میراث فرهنگی کشور، بازگرداندن آنها به رغم رأی دادگاه عالی آمریکا، برای استرداد به ایران بار دیگر به در بسته خورده و بازگشت آنها به کشور به روابط پیچیده ایران و آمریکا گره خورده و فعلا در آن وقفه افتاده است.
