مخاطب۲۴ - بررسی‌ها حاکی از آن است که اختلال صورت‌گرفته در شبکه اینترنت در بلندمدت می‌تواند تقاضای موثر را کاهش دهد، چراکه با کاهش درآمد قابل‌تصرف در جامعه توانایی افراد در دست‌یابی به کالاها و خدمات موردنیاز کاهش یافته و بالطبع رفاه عمومی جامعه نیز دستخوش تغییر می‌شود.
شوک فیلترینگ
بر اساس آمار و اعداد منتشرشده در منابع متعدد، برآورد می‌شود که تنها حدود ۱۱میلیون نفر شغل و ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار کسب‌وکار در کشور وابسته به اینستاگرام است که در حال‌حاضر با فیلترینگ صورت‌گرفته ضرر و زیان هنگفتی به اقتصاد خانواده‌ها و کشور وارد می‌شود. از طرفی به‌نظر می‌رسد زیان اقتصادی که به واسطه قطعی اینترنت در ایران روی داده است بیش از ۵/ ۱میلیون دلار در هر ساعت پیش‌بینی شده که در پلتفرم‌هایی همانند واتس‌اپ، اینستاگرام و توییتر و غیره بوده است. همچنین سهم حدود ۲/ ۷درصدی اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی ایران در مقایسه با سهم ۳۰درصدی شاخص یادشده در سایر کشورهای جهان خود حاکی از آن است که اقتصاد دیجیتال در ایران در چه جایگاهی به‌سر می‌برد و با چه مشکلاتی روبهرو است.
قطعی اینترنت کار دست بازار داد؟
از آنجا که اینترنت، بستر اصلی معاملات بازار سهام و بیت‌کوین و هر ارز دیجیتال دیگری است، همزمان با قطعی اینترنت و فیلتر‌شدن پلتفرم‌های خارجی معاملات بازارهای یادشده با مشکلات متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، از این‌رو به‌نظر می‌رسد قطعی اینترنت ضررهای جبران‌ناپذیری برای سرمایه‌گذاران بازارهای معاملاتی مذکور داشته باشد و زیرساخت بازارها را تحت‌تاثیر قرار دهد. این در حالی است که همزمان با افزایش ۳۰درصدی استفاده از وی‌پی‌ان، کسب‌وکارهای بزرگ دچار آسیب می‌شوند، ضمن اینکه بر اساس نظر کارشناسان، قطعی مکرر اینترنت باعث افزایش مهاجرت نخبگان و استارت‌آپ‌ها و کاهش سرمایه‌گذاری در کشور خواهد شد. از طرفی نمی‌توان کسب‌وکارها را مجبور به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی کرد، چراکه با تحت‌تاثیر قرارگرفتن امنیت کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاری، شاخص‌های اقتصادی و وضعیت معیشت مردم شامل حقیقی‌های حاضر در اقتصاد، تجار و اصناف اعتماد عمومی نسبت به سرمایه‌گذاری در اقتصاد کشور بیش از پیش از دست می‌‌‌‌‌‌رود.
این مساله از آن جهت اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند که سرمایه‌گذاری در نگاه کلی تابعی از پس‌انداز افراد است. در چنین شرایطی است که با تحت‌تاثیر قرارگرفتن معیشت مردم و کاهش رفاه عمومی افراد، دیگر پس‌انداز کردن و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی کم‌کم معنای متداول خود را از دست می‌دهد و تضعیف می‌شود، از این‌رو تمایل به سرمایه‌گذاری مستقیم بیش از پیش کاهش می‌یابد، چراکه می‌توان گفت با توجه به نقدشوندگی بالای بازار سرمایه در مقایسه با سایر بازارهای موازی، افراد زمانی‌که نیاز مالی داشته باشند، اقدام به‌فروش سهام خود و خروج سرمایه از بازار یادشده می‌کنند.
بنابراین وقتی عوامل بیرونی و درونی متعدد ریسک سرمایه‌گذاری در اقتصاد را افزایش می‌دهند و از طرفی به دلیل مسائل اجتماعی متعدد سرمایه‌گذاران حاضر به فعالیت در پیام‌رسان‌های داخلی و ادامه فعالیت خود در فضای مربوطه نیستند، روند فعالیت کسب‌وکارهای مربوطه بیش از ۲۰ روز است که متوقف‌شده است. این موضوع با کاهش درآمد قابل‌تصرف در کل جامعه بازار سهام را نیز همچون سایر بازارها تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، چراکه با کاهش درآمد تقاضای عمومی جامعه نیز کاهش می‌یابد و با حذف‌شدن میلیون‌ها شغل از چرخه اقتصاد عقبگرد قابل‌توجهی در وضعیت اقتصادی کشور رخ می‌دهد.
اما مساله دیگر این است که بورس با داشتن دو‌سوم نمادهای کامودیتی‌محور تاثیر زیادی از این رویداد نمی‌‌‌‌‌‌پذیرد، چراکه قیمت دارایی‌های موجود هم در بازار سهام و هم در بورس‌کالا متاثر از بازارهای جهانی همگام با روند دلار حرکت می‌کند، از این‌رو شرکت‌های یادشده تنها در زمانی‌که با کاهش جدی در میزان تولید و فروش مواجه شده یا اگر بازارهای جهانی رشد یا افت جدی داشته باشند، تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت. در این میان شرکت‌هایی که در زمینه ارائه درگاه‌های پرداخت اینترنتی فعال هستند، اختلالات و قطعی اینترنت به‌طور مستقیم عملکرد آنها را مختل می‌کند و درآمد آنها را کاهش می‌دهد.
در آینه ارقام
در نگاهی دقیق‌‌‌‌‌‌تر اگر بخواهیم روند معاملات بورس تهران را از زمان فیلترینگ و قطعی اینترنت مورد بررسی قرار دهیم، تغییر خاص و چشمگیری در آمار و ارقام به‌چشم نمی‌خورد اما نمی‌توان تاثیر هر چند کم آن را نادیده گرفت، چرا که در شرایطی که بازار سرمایه با مشکلات متعددی روبهرو است و روند فرسایشی و رکودی معاملات گلایه بسیاری از سهامداران را به‌دنبال داشته است، سیاستگذاری‌های نادرست اقتصادی و غیر‌اقتصادی هم به عاملی مهم در جهت کاهش تقاضای موثر در بازار سهام بدل شده است. این در حالی است که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در ۱۵روز معاملاتی گذشته از زمان قطعی اینترنت با افت ۶۲/ ۲درصدی در سطح یک‌میلیون و ۳۱۹هزار واحد قرار گرفته است.
نماگر هم‌وزن بازار نیز در مدت زمان یادشده همگام با شاخص‌کل در مدار نزولی قرار گرفت و با کاهش ۸۹/ ۳درصدی تا محدوده ۳۸۰هزار واحد عقب‌نشینی کرد. اختلال به‌وجود آمده در شرایطی که اقتصاد ایران با معضل دیرینه تورم دو رقمی دست‌‌به‌گریبان است و انتظارات تورمی نیز در آن در حال افزایش است، اعتراض بسیاری از سرمایه‌گذاران را از آن جهت به‌دنبال دارد که اجرای تصمیمات و طرح‌های خلق‌الساعه احتمالا سهامداران بورس تهران را متحمل زیان‌های متعددی خواهد کرد، ضمن اینکه در ادامه مسیر خروج پول از بازار سهام، میانگین تغییر مالکیت در بازار یادشده با افزایش ۱۹۱میلیارد تومانی به نفع حقوقی‌ها بوده است.
مجموع ارزش معاملات خرد سهام (سهام + حق‌تقدم) نیز به‌طور میانگین در ۱۵ روز معاملاتی گذشته همچنان در سطحی کمتر از دو هزار‌میلیارد تومان باقی ماند، از این‌رو می‌توان گفت رقم هزار و ۳۳۳میلیارد تومان را برای ارزش معاملات خرد حکایت از این واقعیت دارد که همچنان اوضاع به نفع رونق بلندمدت بورس نیست./دنیای اقتصاد
