بازگشت پرقدرت بن‌سلمان به واشنگتن در دوره ترامپ
به گزارش مخاطب ۲۴، به نقل از سی ان ان، تنها سه سال پیش، ایالات متحده به‌طور علنی در حال بازنگری رابطه‌اش با عربستان سعودی بود. جو بایدن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، وعده داده بود محمد بن سلمان را «منفور» کند. حتی فروش سلاح به یکی از نزدیک‌ترین شرکای نظامی آمریکا نیز تحت بازبینی قرار گرفت.
اما این هفته، ولیعهد و رهبر de facto عربستان وارد دفتر بیضی شد و خود را در جهانی متفاوت یافت—جهانی که در آن، دونالد ترامپ با شدت فراوان از او دفاع کرد؛ حتی هنگامی که یک خبرنگار درباره قتل جمال خاشقجی، ستون‌نویس واشنگتن‌پست، پرسید، ترامپ او را به دلیل «شرمنده کردن مهمانمان» سرزنش کرد.
ورای این نمایش‌های دفتر بیضی، آنچه دولت اعلام کرد، داستان واقعیِ باز habilit شدن چشمگیر بن سلمان در واشنگتن را روایت می‌کند. این امر همچنین نشان می‌دهد که ترامپ مایل است ماجرای خاشقجی را کنار بگذارد و روابط را با پادشاهی‌ای که تقریباً یک تریلیون دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری تعهد کرده و با خانواده او نیز روابط تجاری دارد، تعمیق کند.
این سفر همچنین بیانگر افزایش نفوذ ولیعهد و توانایی او در هدایت رقابت قدرت‌های بزرگ به سود خود است.
شاید بزرگ‌ترین پیروزی او این بود که ترامپ را متقاعد کرد یکی از شروط دیرینهٔ واشنگتن برای نهایی‌سازی توافق‌های بزرگ دفاعی و تجاری با ریاض را کنار بگذارد: عادی‌سازی کامل روابط با اسرائیل.
این تغییر، چرخشی دیگر نسبت به تنها یک سال پیش محسوب می‌شود؛ زمانی که دولت بایدن اصرار داشت هر توافق جامع میان آمریکا و عربستان زمانی پیش می‌رود که سه بخش آن—توافق‌های دوطرفه دفاعی و تجاری، عادی‌سازی عربستان با اسرائیل، و تعهد اسرائیل به مسیری برای تشکیل کشور فلسطین—همزمان جلو بروند. اما با رد شدن امکان تشکیل کشور فلسطین از سوی اسرائیل و سرسختی عربستان بر موضع خود، آن چارچوب به بن‌بست رسید.
اکنون دولت ترامپ به نظر می‌رسد این مؤلفه‌ها را از هم جدا کرده و بیشتر آنچه ریاض مدت‌ها خواهانش بود—در حوزه دفاع، اقتصاد و امنیت منطقه‌ای—را به عربستان داده است.
این هفته، آمریکا عربستان را به‌عنوان «هم‌پیمان اصلی غیرناتو» (MNNA) معرفی کرد، طرح فروش جنگنده‌های F-۳۵— «تقریباً مشابه» نسخه اسرائیل—را پیش برد و یک توافق جدید دفاعی-استراتژیک امضا کرد.
در راستای تلاش عربستان برای فاصله گرفتن از وابستگی به نفت، دو کشور چارچوب همکاری هوش مصنوعی را راه‌اندازی کردند که شامل اجازه فروش تراشه‌های پیشرفته به عربستان است؛ همچنین توافقی درباره مواد معدنی مهم امضا کردند و راه را برای گسترش همکاری در حوزه انرژی هسته‌ای باز کردند.
ترامپ همچنین به درخواست‌های منطقه‌ای بن سلمان پاسخ مثبت داد؛ از جمله موافقت با کمک برای پایان دادن به جنگ داخلی سودان.
بن سلمان در دفتر بیضی، این توافق‌ها را به نفع هر دو کشور دانست و گفت:
«امروز زمان بسیار مهمی در تاریخ ماست.»
آنچه عربستان به دست نیاورد
با وجود دریافت تقریباً تمام خواسته‌هایش از آمریکا، دو مورد قابل توجه تحقق نیافت:
۱) اجازه غنی‌سازی داخلی اورانیوم برای برنامه هسته‌ای آینده
۲) یک تعهد رسمی دفاعی از سوی آمریکا
آمریکا مدت‌هاست نسبت به برنامه هسته‌ای‌ای که شامل غنی‌سازی داخلی باشد محتاط است—چرا که این فرایند می‌تواند برای تولید مواد مناسب برای سلاح هسته‌ای استفاده شود. اما عربستان به دلیل داشتن ذخایر قابل توجه اورانیوم، حاضر نیست از این حق صرف‌نظر کند. وزیر انرژی آمریکا اعلام کرد که توافق فعلی شامل غنی‌سازی داخلی نمی‌شود.
عربستان همچنین به دنبال تعهد دفاعی‌ای عمیق‌تر از سوی آمریکا است؛ مشابه آنچه قطر دارد. اما بیانیه کاخ سفید هیچ اشاره‌ای به الزام آمریکا برای دفاع از عربستان نکرده است.
کارشناسان می‌گویند ریاض خواستار توافقی دائمی است که فراتر از دوره ریاست‌جمهوری ترامپ ادامه یابد، اما چنین توافقی نیازمند تصویب سناست—چیزی که بسیار دشوار خواهد بود.
بازی قدرت‌های بزرگ
در سال‌های اخیر، عربستان روابط خود با چین را به‌طور تدریجی تقویت کرده؛ از جمله میانجیگری چین در توافق ۲۰۲۳ میان ریاض و تهران. پیام عربستان روشن بوده: آمریکا شریک اول است، اما تنها گزینه نیست.
همچنین اوایل امسال، عربستان توافق دفاعی متقابل با پاکستان—نزدیک‌ترین متحد مسلمان خود—امضا کرد؛ اقدامی که نشان‌دهنده تلاش ریاض برای متنوع‌سازی شرکای امنیتی‌اش است.
این اقدامات در واشنگتن بدون توجه نمانده است. برخی سیاستمداران آمریکایی معتقدند نزدیک شدن عربستان به آمریکا می‌تواند از تمایل ریاض به چین بکاهد و زمینه را برای عادی‌سازی با اسرائیل فراهم کند.
گزارشی از گروه اوراسیا نیز بیان می‌کند که رابطه آمریکا و عربستان اکنون بیشتر تحت تأثیر رقابت آمریکا با چین است تا موضوع عادی‌سازی با اسرائیل.
در پایان دیدار، ترامپ گفت از بن سلمان «پاسخ مثبت» درباره عادی‌سازی با اسرائیل شنیده، اما افزود: «نمی‌خواهم از واژه تعهد استفاده کنم.»
منبع: سی ان ان
