پانیذ یوسفی؛ اولین زن رهبر ارکستر سمفونیک تهران
مخاطب۲۴، پانیذ فریوسفی، نوازنده و رهبر جوان، پس از سال‌ها فعالیت در عرصه موسیقی کلاسیک، به‌عنوان رهبر مهمان ارکستر سمفونیک تهران روی صحنه رفت. او در گفت‌وگویی در حاشیه تمرین ارکستر از تجربه این حضور، چالش‌ها و امیدهایش برای آینده می‌گوید.
چوب رهبری ارکستر سمفونیک تهران اکنون نخستین بار است که به دست یک رهبر خانم افتاده است، البته قبلا در سال ۱۳۸۹ قرار بود نازنین آقاخانی رهبری این ارکستر را به دست بگیرد، اما به دلیل کارشکنی‌هایی که صورت گرفت این امر میسر نشد و او در نهایت به اتریش بازگشت. این اتفاق در شرایطی رخ داد که آقاخانی یکی از رهبران برجسته در عرصه بین‌المللی است و حضور او در ارکستر سمفونیک تهران می‌توانست دستاورد‌های خوبی به همراه داشته باشد.
با این حال اکنون این پانیذ فریوسفی است که در نهایت توانست به عنوان نخستین رهبر ارکستر زن ایرانی چوب رهبری ارکستر سمفونیک تهران را به دست بگیرد و باید دید که آیا حضور رهبران ارکستر زن ادامه‌دار خواهد بود یا خیر؟ به هر جهت فراموش نکنیم که هر چند در ایران رهبران ارکستر کمتر هستند، اما خارج از ایران زنان و مردان رهبر ارکستر سرشناس و حرفه‌ای ایرانی داریم که می‌توان از آنها برای انتقال تجربیاتشان دعوت کرد.
در نهایت، اما در تمرین ارکستر سمفونیک تهران به گفت‌وگویی با پانیذ فریوسفی پرداختیم تا از تجربه حضور خود بگوید.
در ادامه مشروح این گفت‌و‌گو با ایسنا را می‌خوانید.
این نخستین باری است که یک رهبر ارکستر زن چوب رهبری ارکستر سمفونیک تهران را به دست می‌گیرد. این مسئولیت را چطور می‌بینید؟
بله، این نخستین بار است که تهران رهبر خانم دارد. به نظرم یکی از دلایلش این است که در مراکز آموزشی ما رشته‌ای به نام رهبری ارکستر، مخصوصاً به‌صورت تخصصی، وجود ندارد؛ نه برای خانم‌ها و نه برای آقایان. اما برای خود من، مسئله جنسیت در هنر هیچ اهمیتی ندارد. هنر از جنس انسان است، نه زن و مرد. البته ممکن است برای ارکستر در ایران این موضوع هنوز کمی عجیب یا ناشناخته باشد، اما خوشبختانه در دنیا تعداد رهبران زن نسبت به گذشته بسیار بیشتر شده است.
در ایران شاید تعداد رهبران زن کمتر از انگشتان دست باشد، ولی امیدوارم این تجربه بتواند آغازی باشد برای علاقه‌مندان این رشته. نکته مثبت برای من این است که بین من و اعضای ارکستر، موسیقی زبان مشترک است؛ ما از طریق هنر با هم ارتباط برقرار می‌کنیم و دیگر مهم نیست رهبر خانم است یا آقا.
با وجود این حضور، فکر می‌کنید هنوز موانعی برای رهبران زن در ایران وجود دارد؟
از آن‌جا که این انتخاب از سوی شورای هنری ارکستر‌های بنیاد رودکی انجام شده و آنها از من دعوت کردند، فکر می‌کنم هر کسی که توانایی و قابلیت لازم را داشته باشد، حتماً دعوت به کار خواهد شد. به همین دلیل من مانعی جدی نمی‌بینم. اگر شایستگی در کسی دیده شود، راه برایش باز است.
به‌عنوان رهبر مهمان، چه چالش‌هایی در هماهنگی با اعضای ارکستر داشتید؟
در تمرین‌های اول، طبیعی بود که کمی زمان ببرد تا من به فضای کار عادت کنم و نوازندگان هم با شیوه من آشنا شوند. اما بعد از سه جلسه تمرین، همه‌چیز خیلی خوب پیش رفت. اعضای ارکستر بسیار حرفه‌ای، همدل و جدی کار کردند و فضا کاملاً آماده یک اجرای منسجم شد.
چه کسانی در مسیر هنری شما به‌عنوان الگو و الهام بخش نقش داشتند؟
رشته اصلی من نوازندگی ویلن بود و در دوران تحصیل در ارمنستان، استاد من آقای آرام قارابگیان، از رهبران مطرح آن کشور، تأثیر زیادی بر من گذاشتند. البته همه رهبران بزرگ دنیا تأثیرگذارند، اما اگر بخواهم از کسی نام ببرم که برایم الهام‌بخش و منحصر‌به‌فرد است، باید بگویم استانیسلاو کوچانوفسکی، رهبر روس. در کار‌های او مینی‌مالیسم و زیبایی خاصی هست که کمتر در میان رهبران دیگر می‌بینیم و برای من بسیار الهام‌بخش بوده است.
در پایان می‌خواهم از بنیاد رودکی و مدیرانش تشکر کنم. می‌دانم برای برگزاری این کنسرت با چالش‌های زیادی روبه‌رو بودند. همین‌طور از شورای هنری ارکستر‌های بنیاد رودکی برای اعتماد و انتخابم، و از تک‌تک اعضای ارکستر که همکاری‌شان واقعاً فوق‌العاده بود، قدردانی می‌کنم.
