نشانه‌های اولیه دیابت کدام‌اند؟
مخاطب۲۴، دیابت یکی از عوامل اصلی خطر برای بیماری‌های قلبی، کلیوی و مجموعه‌ای از مشکلات جدی دیگر است. با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در درمان و مدیریت این بیماری، تشخیص زودهنگام دیابت می‌تواند خطر بروز عوارض شدید را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد. در ادامه، متخصصان مهم‌ترین نشانه‌ها و علائمی را که باید بشناسید، توضیح داده‌اند. به گفته‌ی «مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی» ایالات متحده، دیابت زمانی رخ می‌دهد که میزان قند خون بدن بیش از حد بالا باشد.
بدن انسان برای تأمین انرژی به گلوکز نیاز دارد؛ ماده‌ای که از مصرف مواد غذایی سرشار از کربوهیدرات مانند غلات کامل، حبوبات و سبزیجات نشاسته‌ای تأمین می‌شود. در حالت عادی، سیستم غدد درون‌ریز بدن با ترشح هورمون انسولین از پانکراس، میزان قند خون را تنظیم می‌کند. اما اگر بدن نسبت به انسولین مقاوم شود یا مقدار کافی از آن تولید نکند، گلوکز در خون تجمع می‌یابد و در نهایت باعث افزایش قند خون یا «هیپرگلیسمی» می‌شود.
چند نوع دیابت وجود دارد، اما دیابت نوع دو شایع‌ترین آنهاست و بین ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد تشخیص دیابت در آمریکا را شامل می‌شود. این نوع دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن در برابر انسولین مقاومت نشان می‌دهد. این بیماری معمولاً در بزرگسالان بروز می‌کند، اما به گفته‌ی دکتر جوزف آلوی استاد پزشکی در دانشگاه ویک فارست، آمار ابتلای نوجوانان به دیابت نوع دو نیز به‌سرعت در حال افزایش است.
در مقابل، دیابت نوع یک نوعی بیماری خودایمنی است که معمولاً در سنین پایین ظاهر می‌شود. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. نتیجه آن است که بدن عملاً هیچ انسولینی تولید نمی‌کند.
از کجا بدانیم دیابت داریم؟
علائم دیابت نوع یک و نوع دو در برخی موارد با یکدیگر هم‌پوشانی دارند. از جمله نشانه‌های رایج می‌توان به کاهش وزن ناخواسته، تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار، عفونت‌های قارچی مکرر و تاری دید اشاره کرد. دکتر جنت اُماهونی، متخصص پزشکی داخلی در مرکز درمانی مرسی، می‌گوید: «در برخی بیماران حتی ممکن است احساس شود که شماره عینک‌شان اشتباه شده است.»
در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، علائم معمولاً بسیار سریع‌تر ظاهر می‌شوند. پیش از تشخیص رسمی، بسیاری از این بیماران ممکن است به دلیل بروز وضعیت خطرناکی به نام «کتواسیدوز دیابتی» (DKA) در بیمارستان بستری شوند. طبق گزارش سرویس ملی سلامت بریتانیا (NHS)، این عارضه زمانی بروز می‌کند که به علت کمبود انسولین، اسید‌هایی موسوم به «کتون» در خون تجمع یابند و می‌تواند تهدیدی جدی برای جان بیمار باشد.
در مورد دیابت نوع دو، تشخیص اغلب دشوارتر است، زیرا علائم آن به‌تدریج و در طول زمان ظاهر می‌شود. دکتر «پریا کوندرا»، متخصص غدد در بیمارستان مداستار واشنگتن، می‌گوید: «دیابت یک بیماری مزمن است که به‌مرور زمان بدتر می‌شود. اگر فرد به‌طور منظم قند خون خود را بررسی نکند، ممکن است علائم اولیه آن‌قدر خفیف باشند که اصلاً متوجه وجود مشکل نشود.»
بهترین روش‌های درمان دیابت
اگر دیابت درمان نشود، خطر ابتلا به مشکلات جدی مانند بیماری‌های کلیوی، حمله قلبی، سکته مغزی، نابینایی و حتی قطع عضو به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. برای بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، اصلی‌ترین درمان تزریق انسولین است که می‌تواند به‌صورت روزانه یا با استفاده از پمپ انجام شود. دکتر کوندرا تأکید می‌کند که کنترل مستمر قند خون با استفاده از دستگاه‌های پایش مداوم (CGM) برای این بیماران حیاتی است.
درمان دیابت نوع دو معمولاً با مصرف داروی «متفورمین» آغاز می‌شود که به‌صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود. در برخی موارد ممکن است نیاز به تزریق انسولین نیز وجود داشته باشد. با این حال، طی سال‌های اخیر درمان‌های جدیدی نیز توسعه یافته‌اند که اثربخشی بالایی دارند.
یکی از مهم‌ترین تحولات در درمان دیابت، معرفی دارو‌های «GLP-۱» است. اولین داروی این گروه در سال ۲۰۰۵ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان دیابت نوع دو تأیید شد. طبق گزارش «مرکز ملی آمار سلامت» ایالات متحده، در سال ۲۰۲۴ از هر چهار بیمار مبتلا به دیابت نوع دو، یک نفر از این دارو‌ها استفاده کرده است. افزون بر این، دارو‌های جدیدی به نام مهارکننده‌های «SGLT۲» نیز در بهبود وضعیت سلامت بیماران مؤثر بوده‌اند.
دکتر آلوی در این‌باره می‌گوید: «تشخیص زودهنگام اهمیت حیاتی دارد. بسیاری از افراد مبتلا به پیش‌دیابت، پیش از آن‌که بیماری‌شان به دیابت کامل تبدیل شود، دچار عوارض مختلف شده‌اند.» انجمن دیابت آمریکا سال‌ها توصیه می‌کرد افراد بالای ۴۵ سال هر سه سال یک‌بار برای بررسی پیش‌دیابت و دیابت نوع دو آزمایش دهند. اما در سال ۲۰۲۲ این دستورالعمل تغییر کرد و اکنون توصیه می‌شود از سن ۳۵ سالگی غربالگری آغاز شود.
اگر در آزمایش مشخص شود که فرد به «پیش‌دیابت» مبتلاست، این مرحله فرصتی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری است. پزشک می‌تواند بر اساس شرایط هر فرد، برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده برای تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی، ورزش و در صورت لزوم دارودرمانی تنظیم کند تا از بروز عوارض خطرناک در آینده پیشگیری شود.
