احمد شریف: نگاه احزاب به انتخابات شورا‌ها تخصصی شود
مخاطب ۲۴، انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا، یازدهم اردیبهشت ۱۴۰۵ به صورت تناسبی برگزار می‌شود؛ ثبت‌نام داوطلبان از ۲۱ دی آغاز و تا ۲۷ دی به مدت یک هفته ادامه خواهد داشت. احزاب و تشکل‌های سیاسی نیز که بازیگران اصلی آوردگاه انتخابات محسوب می‌شوند آرام، آرام خود را برای حضور در صحنه رقابت‌های انتخاباتی آماده می‌کنند تا بتوانند کرسی‌های بیشتری را در نهاد شوار‌ها کسب کنند. با توجه به اهمیت انتخابات شورا‌ها و برگزاری آن به صورت «تناسبی» که برای نخستین بار در سپهر انتخاباتی ایران و آن هم در «عصر وفاق» کلید می‌خورد با «احمد شریف» فعال سیاسی اصلاح‌طلب و دبیرکل حزب همبستگی دانش آموختگان ایران گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
او از برنامه‌های تشکل متبوعش در هفتمین دوره انتخابات شورا‌ها سخن گفت و تاکید کرد که اگر ما به سمت مباحث تخصصی شهری حرکت کنیم و کاندیدا‌هایی که برای شورای شهر معرفی می‌شوند در حوزه‌های خاصی از مدیریت شهری تخصص داشته باشند، به موفقیت بیشتری دست خواهیم یافت.
این فعال سیاسی از یک سو می‌گوید: انتخابات تناسبی به فرهنگ تحزب در کشور کمک می‌کند و از سوی دیگر از احزاب می‌خواهد با برنامه وارد کارزار اننتخابات شوند تا از این طریق شاهد افزایش مشارکت مردم در پای صندوق‌های رأی باشیم.
به عنوان سوال اول بفرمایید، حزب متبوع شما چه برنامه‌ای برای انتخابات شورا‌ها دارد؟
شریف: بله، حزب همبستگی دانش‌آموختگان ایران در دوره‌های گذشته نیز کمیته‌ای را تحت عنوان کمیته مدیریت شهری تشکیل می‌داد. در این دوره نیز، پیش از آنکه موضوع تعویق انتخابات در مجلس مطرح شود، نزدیک به ۲۰ جلسه هفتگی تحت عنوان «شهرآور» برگزار کردیم که در آن به بررسی حوزه‌های مختلف مدیریت شهری با حضور صاحب‌نظران پرداخته می‌شد و علاقه‌مندان به این جلسات شرکت می‌کردند.
ما در حزب همبستگی دانش آموختگان خود را برای انتخابات شورا‌ها آماده کرده‌ایم. این موضوع به تمامی مراکز استانی حزب ابلاغ شده است تا آنها نیز طبق مصوبه شورای مرکزی، همین برنامه را در دستور کار قرار دهند و به‌ویژه در کلان‌شهر‌ها حضور فعالی در انتخابات شورا‌ها داشته باشند.
پرسش و پاسخ نیز در انتهای سخنرانی‌های میهمانان معمولاً از سوی حاضران مطرح می‌شد و این جلسات به جایگاه مناسبی دست یافته بود تا اینکه بحث تعویق انتخابات به‌طور موقت مطرح شد؛ از آنجا که انتخابات اردیبهشت سال آینده برگزار می‌شود، برنامه‌های ما از هفته‌های آینده مجدداً ادامه خواهد یافت و به‌طور فعال در حوزه مدیریت شهری فعالیت خواهیم کرد و خود را برای انتخابات شورا‌ها آماده می‌کنیم. این موضوع به تمامی مراکز استانی حزب ابلاغ شده است تا آنها نیز طبق مصوبه شورای مرکزی، همین برنامه را در دستور کار قرار دهند و به‌ویژه در کلان‌شهر‌ها حضور فعالی در بحث انتخابات شورا‌ها داشته باشند.
به نظر شما چه انتظاراتی از شورا‌ها و انتخابات آن وجود دارد؟
شریف: مشارکت واقعی مردم باید از کف جامعه آغاز شود و به سمت بالا حرکت کند. در بحث سیاست‌گذاری، ما سه نوع سیاست‌گذاری داریم. نخست، سیاست‌گذاری از بالا به پایین که به‌صورت دستوری معمولاً اجرا می‌شود، نوع دیگر، سیاست‌گذاری از پایین به بالا است که از کف جامعه شکل می‌گیرد و مطالبات مردم جمع‌آوری می‌شود و شورا‌ها تجلی‌گاه این نوع سیاست‌گذاری هستند. نوع سومی نیز داریم که سیاست‌گذاری تلفیقی نامیده می‌شود و در واقع از مطالبات جامعه گرفته می‌شود و هم تصمیمات حاکمیتی در آن اعمال می‌گردد. به‌عنوان مثال، در بحث بودجه ما شاهد هستیم که هم نظرات کارشناسی دولت را داریم و هم نمایندگان مجلس که مطالبات کف جامعه را نمایندگی می‌کنند نظر می‌دهند.
بنابراین، شورا‌ها در واقع نوعی سیاست‌گذاری از پایین به بالا هستند و تأثیر بسیار زیادی در مردمی‌سازی تصمیمات دارند. همان‌طور که در قانون اساسی نیز پیش‌بینی شده، ما با این رویکرد که حکمرانی را به مردم منتقل کنیم، وارد بحث انتخابات شورا‌ها شده‌ایم. در دوره اول، این موضوع در زمان دولتِ اصلاحات آغاز شد، اما باید بپذیریم که از هدف اصلی خود کمی دور افتاده‌ایم. قرار بود که یک پارلمان شهری تشکیل دهیم تا نوعی حاکمیت محلی را تمرین کنیم. اما در بسیاری از شهر‌ها این موضوع به دعوا‌های شخصی و منافع باندی و جناحی تبدیل شده است. آماری هم که وزیر کشور در نشست با اعضای خانه احزاب ارائه داد نشان می‌دهد که متوسط مدت تصدی شهرداران در بعضی از شهر‌ها به دو سال نیز نمی‌رسد. این نشان‌دهنده این است که ما هنوز به مرحله ثبات در بحث شورا‌ها نرسیده‌ایم که بتوانیم تصمیماتی کارشناسی اتخاذ کنیم.
شورا باید بدون دخالت در بحث اجرایی، تصمیم‌سازی کند و در قالب پارلمان شهری، عملکرد شهرداری را نظارت کند، اما از گوشه و کنار کشور خبر‌هایی از دستگیری اعضای شورای شهر به گوش می‌رسد که این امر زیبنده ساختار و نهاد مردمی مانند شورا‌ها نیست. به طور قطع باید این مسائل اصلاح شود و در نهایت به سمتی برویم که در شورا‌ها افرادی را پرورش دهیم که در آینده در مراکز بالاتر تصمیم‌گیری حضور داشته باشند.
آقای شریف! پس با این اوصاف عملکرد شورا‌ها را قابل قبول نمی‌دانید. حال این سوال مطرح می‌شود که به نظر شما شورا‌ها باید چه اقداماتی را در دستور کار قرار دند تا به عنوان یک نهاد اجتماعی و نه سیاسی کارنامه خوبی را از خود به جا بگذارند.
شریف: شورا‌ها باید بر مباحث تخصصی مدیریت شهری تأکید بیشتری داشته باشند و این رویکرد‌ها نباید تحت تأثیر سیاست‌زدگی قرار گیرد. البته نمی‌توان انتظار داشت که افراد به گرایش‌های سیاسی و علاقه‌مندی‌های خود بی‌توجه باشند، بالاخره در مباحث اجتماعی و فرهنگی نیز جناح‌ها و احزاب رویکرد‌های متفاوتی دارند. بنابراین، در بحث انتخابات نیز این رویکرد‌ها در معرض انتخاب قرار می‌گیرند و شهروندان آنها را انتخاب و به آنها رأی می‌دهند. اما باید توجه داشت که رقابت در دوره‌های انتخاباتی باید برای اداره بهتر شهر‌ها و بهبود زندگی روزمره شهروندان باشد و نه پیشبرد منافع سیاسی شخصی.
باید به سمتی حرکت کنیم که احزاب و گروه‌های سیاسی نگرش تخصصی‌تری به انتخابات شورای شهر داشته باشند و از داخل حزب خود افراد متخصص را برای اداره بهتر شهر و انتخاب بهترین فرد برای شهردار گزینش کنند.
در خصوص مشکلات اجتماعی و زیستِ شهری و بهبود زندگی شهری برنامه‌ریزی کنیم. مشکلات روزمره‌ای که مردم با آن مواجه هستند، مانند حمل و نقل عمومی، کاهش آلودگی هوا، مبلمان شهری و فضای سبز، نیاز به توجه ویژه دارند. همچنین، مجوز‌هایی که برای ساخت برج‌ها در باغ‌ها صادر می‌شود، خلاف تصمیمات کلان در سطح کشور است و این مسائل می‌تواند منجر به نارضایتی‌هایی شود. این تصور به وجود می‌آید که شهردار و شورای شهر بیشتر به منافع سیاسی خود توجه دارند. اگر ما به سمت مباحث تخصصی شهری حرکت کنیم و کاندیدا‌هایی که برای شورای شهر معرفی می‌شوند در حوزه‌های خاصی از مدیریت شهری تخصص داشته باشند، قطعاً به جمع موفق‌تری دست خواهیم یافت. در دوره‌هایی که اعضای شورا از جناح‌های مختلف حضور داشتند، اما گرایش‌های سیاسی کمتر در تصمیمات دخالت داشت، شاهد موفقیت‌های بیشتری بودیم. بنابراین، باید به سمتی حرکت کنیم که احزاب و گروه‌های سیاسی نگرش تخصصی‌تری به انتخابات شورای شهر داشته باشند و از داخل حزب خود افراد متخصص را برای اداره بهتر شهر و انتخاب بهترین فرد برای شهردار گزینش کنند. واقعیت این است که هرگاه به سمت تصمیمات صرف سیاسی در شورا‌ها رفته‌ایم، ضرر کرده‌ایم و این موضوع موجب مقاومت‌هایی می‌شود که در نهایت منجر به کاهش عملکرد مثبت می‌شود. به طور خلاصه، باید از دوز سیاسی بودن شورای شهر بکاهیم و بیشتر به بعد اجتماعی و مدیریت شهری توجه کنیم.
از آنجا که قرار است انتخابات سال آینده در تهران در قالب «تناسبی» برگزار شود، آیا شما با اجرای این شیوه انتخاباتی موافق هستید و قبول دارید «انتخابات تناسبی» به تقویت تحزب‌گرایی کمک می‌کند؟
شریف: در جلسه‌ای که با حضور وزیر کشور و معاونین او و مسئولان مرتبط با دبیران کل احزاب و خانه احزاب در وزارت کشور برگزار شد به این موضوع پرداخته شد. هدف از این قانون این است که با تجربه‌سنجی و وزن‌سنجی جبهه‌های سیاسی، به آنها سهمی اختصاص دهیم. در بسیاری از کشور‌ها این روش پیاده‌سازی شده است و مردم به جای نوشتن لیست‌های بلندبالا، به یک جریان سیاسی اعتماد می‌کنند و صرفاً با نوشتن یک کُد به تمامی اعضای آن لیست رأی می‌دهند. به این ترتیب، سهم هر گروه از رأی‌ها مشخص می‌شود و این موضوع تعادل را ایجاد می‌کند.
انتخابات تناسبی هم به فرهنگ تحزب در کشور کمک خواهد کرد و هم باعث می‌شود که همه احساس کنند در دل حاکمیت و تصمیم‌گیری‌ها حضور دارند و تصمیمات بیشتری مورد پذیرش قرار خواهد گرفت.
اگر یک گروه فکر کند که ۵۱ درصد رأی می‌آورد، ۴۹ درصد نباید به‌طور کامل حذف شوند و سلیقه همه افراد باید در قالب نمایندگانشان در شورای شهر بروز و ظهور پیدا کند. اگر این انتخابات با موفقیت برگزار شود، هم به فرهنگ تحزب در کشور کمک خواهد کرد و هم باعث می‌شود که همه احساس کنند در دل حاکمیت و تصمیم‌گیری‌ها حضور دارند و تصمیمات بیشتری مورد پذیرش قرار خواهد گرفت.
در دوره‌ای که تهران نمایندگانی از اصولگرایان و اصلاح‌طلبان داشت، برخلاف تصوری که ممکن است وجود داشته باشد، تصمیمات به‌گونه‌ای اتخاذ می‌شد که کمتر تحت تأثیر نظرات سیاسی قرار می‌گرفت. این دوره موفقیت‌آمیز بود و تصمیمات به‌صورت کارشناسی گرفته می‌شد. افراد شاخصی در شورای شهر تهران حضور داشتند که توانستند به این روند کمک کنند. احساس من این است که اگر در این دوره از انتخابات که قرار است به صورت الکترونیکی و تناسبی برگزار شود، نتایج خوبی به همراه داشته باشد، می‌تواند تأثیر مثبتی در دوره‌های بعدی بر کل کشور بگذارد. در ابتدا، این تأثیر بیشتر در کلان‌شهر‌ها مشاهده خواهد شد و در ادامه می‌تواند به دیگر انتخابات، مانند انتخابات مجلس شورای اسلامی، نیز گسترش یابد. به این ترتیب، تمامی جناح‌ها و گرایش‌های سیاسی قادر خواهند بود نمایندگان خود را در خانه ملت داشته باشند.
با توجه به ضرورت پرشور بودن انتخابات و مشارکت مردم در انتخابات راهکار شما در این زمینه چیست؟
شریف: به نظر من، باید همه همکاری کنند تا این انتخابات با این سبکِ موفق برگزار شود. البته در چند دوره اخیر، شاهد کاهش نرخ مشارکت بوده‌ایم که این زنگ خطر برای نظام انتخاباتی کشور به صدا درآمده است چرا که اکثریتی در فرآیند انتخابات و رأی‌دادن حضور ندارند و فردی که انتخاب می‌شود، نماینده اقلیت می‌شود. تصمیماتی که توسط این نمایندگان گرفته می‌شود، ممکن است مورد پذیرش اکثریت واقع نشود، هرچند که به‌صورت الزام قانونی باشد. پذیرش باید به‌صورت واقعی و از سوی افراد باشد و نه با اکراه. به همین خاطر، برای معکوس کردن این روند نزولی، باید مردم احساس کنند که نتیجه این انتخابات در زندگی‌شان تأثیر مثبت دارد و در نهایت، افرادی که انتخاب می‌شوند، تصمیماتی خواهند گرفت که باعث بهبود زندگی‌شان خواهد شد.
متأسفانه، این حس وجود ندارد و به نظر من، باید اعتمادسازی صورت گیرد. نکته مهم این است که ابتدا باید به همه گرایش‌های فکری اجازه دهیم که خود را نامزد و از حق انتخاب شدن استفاده کنند. اگر توده‌های مردم و گروه‌های جامعه، چه در قالب احزاب سیاسی و چه در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد، احساس کنند که نامزدی از طرف آنها حضور دارد و می‌تواند نماینده آنها باشد، این می‌تواند قدم اول باشد. این اطمینان‌بخشی باید قبل از برگزاری انتخابات صورت گیرد و نباید اجازه دهیم که در دقیقه ۹۰، که کار از کار گذشته، به این سمت حرکت کنیم. باید از حالا به جامعه اطمینان دهیم که می‌توانند نمایندگان خود را در بین کاندیدا‌ها داشته باشند و این افراد نماینده آنها شوند.
همچنین، در حال حاضر که انتخابات به‌ویژه در تهران به‌صورت تناسبی قرار است برگزار شود، دیگر باید به سمت فهرست و لیستی شدن حرکت کرد. گروه‌ها باید برنامه ارائه دهند و بگویند که اگر قرار است اکثریت شورای شهر را در اختیار بگیرند، چه برنامه‌ای خواهند داشت. این می‌تواند به شهروندان چشم‌اندازی نسبت به انتخاب بدهد، البته کار بسیار سختی است، از طرف دیگر، رسانه‌هایی مانند صدا و سیما باید واقعاً تبدیل به یک رسانه ملی شوند که گرایش‌های مختلف سیاسی بتوانند در آن حضور پیدا کنند و نقطه نظرات خود را به استماع مردم برسانند. این می‌تواند به تلطیف فضا کمک کند و افراد احساس کنند که می‌توانند با حضور خود در انتخابات، در بهبود زندگی‌شان اثرگذار باشند. در غیر این صورت، اگر همچنان مانند روش‌های گذشته عمل کنیم، انتظار افزایش رأی‌دهنده‌ها را نخواهیم داشت.
منبع: ایرنا
