کد خبر: ۶۷۰۷۳
تاریخ انتشار: ۱۷ مهر ۱۴۰۴ - ۱۳:۴۳

آیین نوبان در هرمزگان

استان هرمزگان، یکی از غنی‌ترین مناطق ایران از نظر موسیقی سنتی و آیین‌های بومی است که نقش پررنگی در زندگی روزمره و مناسبت‌های ویژه مردم دارد. موقعیت استراتژیک بندرعباس و بندرلنگه به‌عنوان پل ارتباطی با دیگر ملل، باعث شد موسیقی و آیین‌های فرهنگی سایر کشور‌ها در این منطقه رسوخ کرده و به شکل بومی درآیند.
آیین نوبان در هرمزگان

آیین نوبان، مخاطب ۲۴، موسیقی شهرستان هرمزگان ریشه در دوران برده‌ فروشی در این منطقه دارد. زمانی که کشتی‌های تجاری بردگان سیاه‌پوست را از خلیج‌فارس و دریای عمان به مقصد فروش منتقل می‌کردند، در مسیر گاهی مجبور به پهلوگیری در بنادر جنوبی ایران می‌شدند. این بردگان با خود موسیقی و آیین‌های سنتی خود را آوردند و شب‌ها برای کاهش غم‌ها و رنج‌هایشان گرد هم جمع می‌شدند و می‌خواندند و می‌نواختند. به مرور، موسیقی آنان الهام گرفته از محیط جدید، رنگ و بوی بومی گرفت و موسیقی جنوب ایران شکل گرفت.

محله سیاهان در بندرعباس قدیم نمونه‌ای از حضور این گروه‌هاست که امروزه بخشی از محله «شمیلی‌ها» به شمار می‌رود. ساز‌های اولیه این گروه‌ها شامل دهل‌های بزرگ و ساز‌های بادی معروف به «لیوا» بود که در مراسم شادی و رقص‌هایی مانند خنجرسازی و رقص لیوا استفاده می‌شد. بعد‌ها ساز‌های دیگری مانند دهل و کسر و پیپه به موسیقی آنها اضافه شد و ساختار امروزی موسیقی محلی هرمزگان شکل گرفت.

بادها، ارواح و نیرو‌های ماوراءالطبیعه‌ای هستند که اهالی جنوب ایران به آنها اعتقاد دارند و باور دارند برخی بیماری‌ها ناشی از ورود این باد‌ها به بدن انسان است. افراد مبتلا به این باد‌ها «هوایی» یا «بادزده» نامیده می‌شوند. در میان بادها، باد نوبان، زار، مشایخ، جن، پری، لیوا و دیو بیش‌تر شناخته شده‌اند.

باد نوبان، برخلاف باد زار، ماهیتی آرام دارد و با ذکر اسامی مقدس مانند «سلام علیکم» و «رسول‌الله» کنترل می‌شود. باد‌های نوبان مسلمان‌اند و برخلاف باد‌های زار، خشونت زیادی ندارند، اما می‌توانند افسردگی، بی‌تحرکی و اختلالات روحی و جسمی ایجاد کنند. اهالی معتقدند فردی که باد نوبان دارد، گاهی می‌تواند سایر باد‌ها را کنترل کند و نقش ویژه‌ای در آیین دارد.

آیین نوبان در هرمزگان؛ موسیقی، روح و درمان در یک مراسم سنتی

مراسم نوبان بر موسیقی محور استوار است و ساز اصلی آن تنبوره نام دارد. این ساز در قدیم از پوست لاک‌پشت و گاو و سه چوب خاص ساخته می‌شد و زه‌های آن از روده و کوش آن از چوب وحشی بود. در هم‌نوازی تنبوره، سه دهل به نام «دینگو» نیز نواخته می‌شود. ساز دیگری به نام منیور که از سم بز ساخته شده و به پشت نوازنده بسته می‌شود تا با حرکت بدن نواخته شود.

اگر فردی علائم بیماری ناشناخته‌ای داشته باشد که با درمان پزشکی بهبود نمی‌یابد، به نزد بابا زار برده می‌شود. روز قبل از مراسم، فردی که به او خیزرانی می‌گویند به خانه‌های اهل هوا می‌رود و آنان را از اجرای مراسم مطلع می‌کند. اهل هوا کسانی هستند که خود پیش‌تر دچار زار یا باد نوبان شده و درمان یافته‌اند.

سفره‌ای شامل گیاهان دارویی، میوه‌های جنوبی و گوشت پهن می‌شود و بیمار تحت نظر بابا زار قرار می‌گیرد. با تشخیص نوع باد، درمان طی هفت روز انجام می‌شود و شامل استفاده از دارو‌های گیاهی مانند زعفران، هل، جوز، زبان جوجه، کندر و ریحان است که بر بدن بیمار مالیده می‌شود. موسیقی تنبوره و دینگو همراه با این داروها، روح بیمار را نرم کرده و جریان درمان را تسهیل می‌کند.

موسیقی در آیین نوبان نه‌تنها جنبه هنری دارد بلکه باور بر این است که روح بیمار با آن نرم شده و باد‌های مضر از بدن خارج می‌شوند. برخی افراد بدون اراده سر و بدن خود را تکان داده و فریاد می‌کشند تا باد از بدنشان خارج شود. مراسم نوبان اغلب در شب‌های چهارشنبه در بندرلنگه و قشم برگزار می‌شود و به اعتقاد مردم، این آیین تنها راه درمان افرادی است که باد نوبان یا سایر باد‌های خطرناک وارد بدنشان شده است.

آیین نوبان، نمونه‌ای از روش‌های درمانی موسیقایی و روان‌درمانی سنتی است که در مناطق مختلف جهان، از آفریقا تا آسیا، نمونه‌های مشابهی دارد. در نیجریه، حبشه، مالایا، فیلیپین و عمان آیین‌هایی شبیه زار و نوبان با نام‌ها و اشکال مختلف شناخته شده‌اند. این مراسم نشان‌دهنده تبادل فرهنگی طولانی‌مدت جنوب ایران با دیگر سرزمین‌ها و غنی بودن میراث موسیقایی و معنوی هرمزگان است.

امروزه نوبان نه تنها یک آیین درمانی بلکه بخشی از هویت فرهنگی مردم هرمزگان است و به پژوهشگران، علاقه‌مندان موسیقی سنتی و گردشگران فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با عمق فرهنگ جنوب ایران می‌دهد. آیین نوبان در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

برچسب ها: گردشگری
آخرین اخبار
پربازدید ها
اخبار داغ
لازلو کراسناهورکای، نویسنده مجارستانی برنده نوبل ادبیات ۲۰۲۵ شد لازلو کراسناهورکای، نویسنده مجارستانی برنده نوبل ادبیات ۲۰۲۵ شد
آکادمی نوبل، جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۲۵ را به لازلو کراسناهورکای، نویسنده سرشناس مجارستانی، به‌دلیل خلق آثاری با نگاهی فلسفی و آخرالزمانی، اما سرشار از ایمان به هنر، اهدا کرد.
خبری از نوبل برای ترامپ نیست؛ چرا؟ خبری از نوبل برای ترامپ نیست؛ چرا؟
در حالی که برخی حامیان ترامپ انتظار داشتند او به خاطر نقش خود در توافق آتش‌بس غزه نامزد جایزه نوبل شود، کارشناسان می‌گویند سیاست‌های او با فلسفه صلح نوبل همخوانی ندارد.
حماس اطلاعیه داد: جنگ به پایان رسید حماس اطلاعیه داد: جنگ به پایان رسید
جنبش حماس با صدور اطلاعیه‌ای رسمی پایان جنگ غزه را اعلام کرد و گفت که بر اساس توافق حاصل‌شده، نیروهای اسرائیلی عقب‌نشینی کرده و تبادل اسرا و ارسال کمک‌های انسانی آغاز می‌شود.
توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل با میانجیگری ترامپ توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل با میانجیگری ترامپ
پس از ماه‌ها درگیری خونین، دونالد ترامپ از دستیابی حماس و اسرائیل به توافق آتش‌بس در غزه خبر داد؛ توافقی با میانجی‌گری قطر، مصر، ترکیه و آمریکا که مرحله نخست آن آغاز شده است.
ببینید| تکنولوژی جدید برای توانبخشی به افراد، پس از سکته مغزی ببینید| تکنولوژی جدید برای توانبخشی به افراد، پس از سکته مغزی
ربات اسکلت‌ بیرونی واندرکرفت Atalante ساختهٔ شرکت فرانسوی Wandercraft یک سامانهٔ پیشرفته برای کمک به افراد دارای اختلالات حرکتی مانند سکته مغزی، آسیب نخاعی یا بیماری‌های نورولوژیک است. این ربات با حدود قیمت ۱۷۶ هزار دلار در آمریکا و اروپا عرضه شده است
اوسمار ویرا: هر اتفاقی ممکن است! اوسمار ویرا: هر اتفاقی ممکن است!
اوسمار ویرا، سرمربی سابق پرسپولیس، پس از جدایی جنجالی خود از تیم فوتبال بوریرام یونایتد، به عنوان گزینه‌ای جذاب برای تیم فوتبال پرسپولیس و تیم فوتبال استقلال مطرح شد.
ظریف: مردم عامل اصلی قدرت ایران‌اند؛ جهان در حال گذار است ظریف: مردم عامل اصلی قدرت ایران‌اند؛ جهان در حال گذار است
محمدجواد ظریف در هفتمین نشست گفت‌وشنود پیرامون «نظم جهانی و سیاست خارجی ایران» با موضوع «ایران پسابرجام و آینده نظم جهانی» در موسسه مطالعات ایران و اوراسیا(ایراس) تأکید کرد که مردم مهم‌ترین منبع قدرت ایران هستند، جهان «پسا‌قطبی» شده و رفتار امروز آمریکا قلدرانه است؛ باید از موقعیت کنونی برای گرفتن امتیاز استفاده کرد.
برگزیده
پرتو فرابنفش در کدام نواحی ایران شدیدتر است؟ پرتو فرابنفش در کدام نواحی ایران شدیدتر است؟
پیش‌بینی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور از شاخص پرتو فرابنفش تا ۱۰ مرداد ماه حاکی از میزان شدید تابش پرتو فرابنفش در ساعات صبح و ظهر است که در بعضی مناطق مانند استان‌های شرقی و جنوبی کشور و نیمه شرقی استان‌های سمنان، کهگیلویه و بویراحمد، جنوب مازندران، گلستان و ارتفاعات شمال تهران و البرز اغلب زودتر از سایر استان‌ها افزایش خواهد یافت.
سواحل مدیترانه‌ایِ ترکیه در محاصره آتش سواحل مدیترانه‌ایِ ترکیه در محاصره آتش
درحالی دولت ترکیه دو استان غربی را مناطق فاجعه‌زده اعلام کرده، آتش‌سوزی‌های جنگلی جدیدی در سواحل مدیترانه‌ای این کشور آغاز شده است.
ابتکار نمی‌پذیرفت دریاچه ارومیه در حال نابودی است ابتکار نمی‌پذیرفت دریاچه ارومیه در حال نابودی است
شاید لازم باشد برای خواندن این مصاحبه هشدار بدهیم و بگوییم اگر ناراحتی قلبی دارید از خواندن این مطلب دست بکشید چرا ممکن است ناامیدی شما با خواندن این مطلب تشدید شود.
صفحه خبر بالای تصاویر