ابهام در توافق ایران و آژانس؛ تحریم‌ها بازمی‌گردند؟
مخاطب۲۴، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه بر سر چارچوبی تازه برای بازرسی‌ها به توافق رسیدند؛ توافقی که از سوی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس «گامی مهم در جهت درست» توصیف شد. او مدعی شد این چارچوب به بازرسان امکان دسترسی به تمامی تأسیسات هسته‌ای ایران، حتی مراکزی که در حملات آمریکا و اسرائیل آسیب دیده‌اند، خواهد داد.
با این حال، روایت تهران از این توافق متفاوت بود. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، تأکید کرد که توافق به‌خودی‌خود هیچ دسترسی مستقیمی به بازرسان اعطا نمی‌کند و نوع و زمان بازرسی‌ها باید پس از ارائه گزارش ایران، در مذاکرات جداگانه مشخص شود. این سخنان به‌روشنی نشان می‌دهد که هنوز فاصله قابل‌توجهی میان برداشت ایران و آژانس از مفاد توافق وجود دارد.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، چارچوب جدید فاقد هرگونه ضرب‌الاجل یا زمان‌بندی روشن برای بازرسی‌هاست. طبق این توافق، ایران نخست باید گزارشی درباره وضعیت تاسیسات و ذخایر اورانیوم غنی‌شده ارائه دهد و پس از آن بازرسان اجازه ورود خواهند یافت. به گفته دیپلمات‌های آگاه، حتی درباره مراکز حساس، چون نطنز، فردو و اصفهان نیز جدول زمانی مشخصی تعیین نشده است.
از اهداف اصلی این توافق، جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل است. سه کشور اروپایی عضو برجام (فرانسه، آلمان و بریتانیا) هشدار داده‌اند که در صورت نبود اقدامات ملموس از سوی تهران، گزینه بازگرداندن تحریم‌ها همچنان روی میز باقی خواهد ماند. آنها تأکید دارند که ایران باید همکاری واقعی با آژانس و آمادگی برای مذاکره با آمریکا را نشان دهد.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، این توافق را «گامی بالقوه سرنوشت‌ساز» خواند، اما اجرای سریع آن را شرط اصلی بهره‌برداری دیپلماتیک دانست. در مقابل، یک دیپلمات ارشد اروپایی تصریح کرد: «بدون ضرب‌الاجل مشخص، بعید است این چارچوب برای تعلیق بازگشت تحریم‌ها کافی باشد.»
این توافق اگرچه در ظاهر نشانه‌ای از نرمش دیپلماتیک است، اما ابهام در جزئیات و فقدان جدول زمانی، تردید‌های جدی درباره کارآمدی آن ایجاد کرده است. از یک سو ایران می‌کوشد از فشار تحریم‌های احتمالی بکاهد و از سوی دیگر غرب خواهان ضمانت‌های عملی برای همکاری‌های هسته‌ای است. همین شکاف می‌تواند توافق جدید را به جای «پیشرفت»، به یک «وقفه موقت در تنش‌ها» تبدیل کند.
در شرایطی که انتخابات آمریکا درگیر بحران هایی، چون جنگ اوکراین و غزه است و اروپا نیز با چالش‌های امنیتی و انرژی روبه‌روست، این توافق شاید بیش از آنکه راه‌حل نهایی باشد، فرصتی برای خرید زمان در دیپلماسی هسته‌ای ایران تلقی شود.
