علت زلزله‌های متعدد در جنوب ایران چیست؟
به گزارش مخاطب۲۴ _ زارع دلیل زلزله‌های متعدد در این ناحیه از کشور را این گونه عنوان می‌کند: زلزله‌ها در این منطقه زیاد هستند، زیرا هم تغییر شکل پوسته در این ناحیه زیاد است و هم وجود گنبدهای نمکی در این منطقه باعث تسهیل تغییر شکل پوسته می‌شود. به همین دلیل معمولا استرس زیاد جمع شده در پوسته به شکل زمین لرزه‌های متعدد خود را تخلیه می‌کند.
بورسان: شب گذشته حوالی ساعت ۲ بامداد بندر خمیر در استان هرمزگان با زمین لرزه‌ای به شدت ۶.۱ ریشتر لرزید. بعد از این زمین لرزه ظرف دو ساعت دو زلزله شدید دیگر با شدت‌های ۵.۹ و ۶.۱ ریشتر هرمزگان را لرزاند. شواهد حاکی از تخریب نسبتا بالای این زلزله در کانون‌های زمین‌لرزه است. البته با وجود تخریب‌های نسبتا زیاد، خوشبختانه آمار تلفات این زلزله کم بوده است. چنین زلزله‌های شدیدی در حالی رخ داد که طی یک ماه گذشته بار‌ها هرمزگان با شدت‌های کمتر لرزیده بود. در همین رابطه بورسان مصاحبه‌ای با مهدی زارع، رئیس مرکز پیش‌بینی زلزله، در خصوص جزئیات زلزله هرمزگان و ریسک‌های موجود انجام داده است.
زلزله هرمزگان چنان شدید بود که غیر از استان هرمزگان در ایران در ۶ کشور دیگر حاشیه خلیج فارس این زلزله حس شده است. مهدی زارع، زلزله‌نگار و رئیس مرکز پیش‌بینی زلزله، در خصوص علت حس شدن این زلزله در کشور‌های حاشیه خلیج فارس می‌گوید: این اتفاق دو علت داشته است. دلیل اول شدت بالای زلزله بوده است که باعث می‌شود حتی برخی از شهر‌های کشور‌های اطراف که فاصله خیلی زیادی تا ایران هم ندارند زلزله را حس کنند. عامل دوم هم این است که برخی از این کشور‌ها دارای ساختمان‌های بلندمرتبه هستند که زلزله در این ساختمان‌ها بیشتر حس می‌شود. امواج بلند باعث جنبایی ساختمان‌های بلندمرتبه در فاصله‌های دورتر می‌شود. به این ترتیب شدت زیاد و ساختمان‌های بلندمرتبه عوامل اصلی حس شدن زلزله در برخی از کشور‌های حاشیه خلیج فارس بوده است.
علت زلزله‌های متعدد در هرمزگان چیست؟
استاد تمام پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی گفت: تغییر شکل صفحات زمین در منطقه تنگه هرمز دلیل زلزله‌های اخیر هرمزگان قلمداد می‌شود و اتفاقا میزان کمی از این تغییر شکل دائمی پوسته زمین به شکل زمین لرزه ظاهر می‌شود.
مهدی زارع استاد تمام پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی در تهران درباره زلزله‌های چند ماه اخیر جنوب ایران اظهار کرد: اولین زلزله این منطقه ۲۷ اسفند سال گذشته با بزرگی ۵.۸ ریشتر اتفاق افتاد.
وی با اشاره به سه زلزله بالای ۶ ریشتر بامداد امروز ادامه داد: تغییر شکل صفحات زمین در منطقه تنگه هرمز دلیل این زلزله‌ها قلمداد می‌شود و اتفاقا میزان کمی از این تغییر شکل دائمی پوسته زمین به شکل زمین لرزه ظاهر می‌شود.
رئیس مرکز پیش بینی پژوهشگاه بین المللی مهندسی زلزله تصریح کرد: محل وقوع این زمین لرزه‌ها نقطه برخورد جنوبی‌ترین نقاط رشته کوه‌های زاگرس و صفحه عربی از جنوب به شمال و بالعکس است.
زارع با اشاره به شایعات فضای مجازی درباره غیرعادی بودن زمین لرزه‌های متعدد جنوب ایران گفت: زلزله برای غیر طبیعی بودن باید چند ویژگی داشته باشد، ابتدا اینکه خود این رخداد غیر طببیعی باشد و مثلا زلزله بخاطر وقوع انفجاری رخ دهد، در این صورت نگاشت انفجار بلافاصله تشخیص داده می‌شود.
وی با بیان اینکه در جهان حدود ۵۰۰ ایستگاه لرزه‌نگاری وجود دارد اظهار کرد: ظرف دقایقی پس از هر حادثه این ایستگاه‌ها آن را ثبت و اگر مثلا علت آن انفجار باشد اعلام می‌کنند، پس بنابراین اینکه گفته شود زلزله بالای ۶ ریشتر امروز در استان هرمزگان به دلیل اتفاقاتی غیر از زلزله است، کاملا غیر علمی است چرا که ایستگاه لرزه نگاری در کشور‌های جهان بلافاصله پس از هر لرزه‌ای در سطح زمین علت آن را بیان می‌کنند.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی با بیان به اینکه آیا امکان مداخله انسانی در این لرزه‌ها وجود دارد یا خیر، گفت: در این‌باره مثالی از زلزله اوکلاهاما آمریکا مطرح می‌شود که در سال ۲۰۱۶ به دلیل اکتشافات نفتی و تحریک حاصل آن بر پوسته زمین زلزله اتفاق افتاد، اما نکته مهم این بود که منطقه اوکلاهاما در کنار لبه ورقه‌های زلزله خیز نیست و اصولا از آن به عنوان منطقه زلزله خیز نام نمی‌برند.
زارع با اشاره به اینکه در استان هرمزگان مناطق نفت یا گازخیز قابل توجهی وجود ندارد ادامه داد: زلزله‌هایی که در چند ماه اخیر در این استان‌ها رخ داده در عمق ۱۰ تا ۱۸ کیلومتر گزارش شده‌اند و نکته جالب اینکه عمق اکتشافات و کارهای نفتی در این استان‌ها بین ۲ یا ۵ کیلومتر و اصطلاحا نمی‌شود این زلزله‌های اخیر را به دخالت عوامل انسانی و از این دست دلایل ربط داد.
وی بیان داشت: در نتیجه با توجه با داده‌های متقن و دقیق علمی زلزله‌های رخ داده کاملا در یک فرآیند طبیعی رخ داده است و شاید در آینده هم دوباره رخ بدهد.
رئیس مرکز پیش بینی پژوهشگاه بین المللی مهندسی زلزله بیان کرد: وقتی در منطقه‌ای ۳ زمین لرزه بالای ۶ ریشتر رخ می‌دهد باید انتظار داشت در یک تا دو ماه آینده شاهد وقوع زمین لرزه‌هایی در همین مقیاس و یا کمتر باشیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان وقوع مجدد زلزله بالای ۶ ریشتری در این منطقه وجود دارد، پاسخ داد: با توجه به رخداد ۷ زلزله بالای ۵ ریشتر، در ماه آینده احتمال زلزله مشابه وجود دارد.
چرا تلفات زلزله پایین بود؟
اما اتفاق مثبت این زلزله‌های شدید تلفات نسبتا کم آن بوده است. به طوری که طبق آخرین آمار‌ها ۵ نفر فوت کردند و ۳۹ نفر هم دچار مصدومیت شده‌اند. سه زلزله حدودا ۶ ریشتری طی دو ساعت منجر شد تا برخی این زمین لرزه را با زلزله ۶.۶ ریشتری بم مقایسه کنند که تلفات بسیار گسترده‌ای داشت و این سوال ایجاد شود که چرا تلفات پایین بوده است. مهدی زارع در گفتگو با بورسان در همین خصوص می‌گوید: در زلزله بم مشکل اصلی این بود که مرکز اصلی زلزله یک شهر بود که باعث ایجاد تخریب‌های گسترده‌ای شد. اما کانون اصلی زمین لرزه‌های یک ماه اخیر هرمزگان در مناطق خالی از سکنه یا روستا‌های کم‌جمعیت بوده است. با وجود این، اما باز هم شاهد تخریب‌هایی بودیم که علت اصلی آن زیرساخت‌های کشور به ویژه در برخی شهرستان‌ها است. در برخی از شهر‌ها و روستا‌های دور افتاده هنوز ساختمان‌های خشتی و بنا‌های ناپایدار داریم که با این زلزله‌ها خراب می‌شوند.
در همین خصوص می‌توان خاطرنشان کرد که کانون این زلزله در ۳۴ کیلومتری بندر خمیر بوده است. همچنین کانون زلزله ۴۱ کیلومتر تا شهرستان کنگ، ۴۸ کیلومتر تا بندر لنگه و ۱۰۷ کیلومتر با بندرعباس فاصله دارد. به غیر از این هم به نظر می‌رسد عواملی مانند مدت زمان کمتر لرزیدن و همچنین عمق بیشتر زمین لرزه‌های هرمزگان در مقایسه با زلزله بم از دیگر عوامل کاهش تلفات در این زمین لرزه بوده است.
طی یک ماه گذشته زمین لرزه‌های کوچک و بزرگ زیادی در استان هرمزگان آمده است. در همین رابطه زارع دلیل زلزله‌های متعدد در این ناحیه از کشور را این گونه عنوان می‌کند: زلزله‌ها در این منطقه زیاد هستند، زیرا هم تغییر شکل پوسته در این ناحیه زیاد است و هم وجود گنبدهای نمکی در این منطقه باعث تسهیل تغییر شکل پوسته می‌شود. به همین دلیل معمولا استرس زیاد جمع شده در پوسته به شکل زمین لرزه‌های متعدد خود را تخلیه می‌کند.
علت زلزله‌های متعدد در جنوب ایران چیست؟
تغییر شکل صفحات زمین در منطقه تنگه هرمز دلیل زلزله‌های اخیر هرمزگان قلمداد می‌شود و اتفاقا میزان کمی از این تغییر شکل دائمی پوسته زمین به شکل زمین لرزه ظاهر می‌شود.
مهدی زارع استاد تمام پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی با اشاره به سه زلزله بالای ۶ ریشتر در این منطقه، می‌گوید: تغییر شکل صفحات زمین در منطقه تنگه هرمز دلیل این زلزله‌ها قلمداد می‌شود و اتفاقا میزان کمی از این تغییر شکل دائمی پوسته زمین به شکل زمین‌لرزه ظاهر می‌شود. محل وقوع این زمین لرزه‌ها نقطه برخورد جنوبی‌ترین نقاط رشته کوه‌های زاگرس و صفحه عربی از جنوب به شمال و بالعکس است.
زارع با اشاره به شایعات فضای مجازی درباره غیرعادی بودن زمین‌لرزه‌های متعدد جنوب ایران ادامه می‌دهد: زلزله برای غیرطبیعی بودن باید چند ویژگی داشته باشد، ابتدا اینکه خود این رخداد غیر طببیعی باشد و مثلا زلزله به‌خاطر وقوع انفجاری رخ دهد، در این‌صورت نگاشت انفجار بلافاصله تشخیص داده می‌شود.
او با بیان اینکه در جهان حدود ۵۰۰ زمین‌لرزه وجود دارد اظهار کرد: ظرف دقایقی پس از هر حادثه این ایستگاه‌ها آن‌را ثبت و اگر مثلا علت آن انفجار باشد اعلام می‌کنند، پس بنابراین اینکه گفته شود زلزله بالای ۶ ریشتر در استان هرمزگان به دلیل اتفاقاتی غیر از زلزله است، کاملا غیرعلمی است چرا که ایستگاه لرزه‌نگاری در کشور‌های جهان بلافاصله پس از هر لرزه‌ای در سطح زمین علت آن‌را بیان می‌کنند.
زارع با اشاره به اینکه در استان هرمزگان مناطق نفت یا گازخیز قابل توجهی وجود ندارد ادامه داد: زلزله‌هایی که در چند ماه اخیر در این استان‌ها رخ داده در عمق ۱۰ تا ۱۸ کیلومتر گزارش شده‌اند و نکته جالب اینکه عمق اکتشافات و کارهای نفتی در این استان‌ها بین ۲ یا ۵ کیلومتر و اصطلاحا نمی‌شود این زلزله‌های اخیر را به دخالت عوامل انسانی و از این دست دلایل ربط داد. در نتیجه با توجه با داده‌های متقن و دقیق علمی زلزله‌های رخ داده کاملا در یک فرآیند طبیعی رخ داده است و شاید در آینده هم دوباره رخ بدهد.
رئیس مرکز پیش‌بینی پژوهشگاه بین‌المللی مهندسی زلزله افزود: وقتی در منطقه‌ای ۳ زمین لرزه بالای ۶ ریشتر رخ می‌دهد باید انتظار داشت در یک تا دو ماه آینده شاهد وقوع زمین‌لرزه‌هایی در همین مقیاس و یا کمتر باشیم. با توجه به رخداد ۷ زلزله بالای ۵ ریشتر، در ماه آینده احتمال زلزله مشابه وجود دارد.
احتمال سونامی در جنوب چقدر است؟
زارع ادامه می‌دهد: به لحاظ زمین‌ساختی اتفاقی که در حال رخ دادن است کاملا طبیعی است. زلزله‌ها عمدتا در مرز جنوبی زاگرس رخ می‌دهند که تغییر شکل پوسته در آن جا بسیار زیاد است.
وی در ادامه در خصوص احتمال رخداد سونامی می‌گوید: رخداد سونامی با زلزله‌های امروز و یک ماه گذشته بسیار کم و در حد صفر است. زیرا هم در کف دریا تغییر شکل ایجاد نشده است و هم این که اختلاف عمق در دریا ایجاد نمی‌شود که امواج حاصل از آن با رسیدن به ساحل سونامی ایجاد کند.
همچنین زارع در خصوص نکات ایمنی مورد توجه می‌گوید که مردم نباید زیر سقف بمانند و باید به فضای آزاد بروند؛ هر چند که به علت گرمای بسیار بالای هوا در این منطقه چنین چیزی چالشی خواهد بود.
منبع: رکنا
