شی جین‌پینگ میزبان نشست SCO؛ نمایش قدرت چین و بلوک ضدغربی
مخاطب ۲۴، به گزارش سی ان ان، تیانجین، چین ، خودکامگان، پوپولیست‌ها، دوستان و دشمنان، یک رهبر قدرتمند که در اروپا در حال جنگ است و رهبر بزرگ‌ترین دموکراسی جهان، همگی آخر این هفته میهمان شی جین‌پینگ، رهبر چین خواهند بود؛ در نشستی که برای نشان دادن جایگاه پکن به‌عنوان یک قدرت جهانی و وزنه‌ای در برابر نهاد‌های غربی طراحی شده است.
سران کشور‌ها و هیأت‌هایی از سراسر آسیا و خاورمیانه از روز یکشنبه در بندر تیانجین چین برای نشست دو روزه «سازمان همکاری شانگهای» (SCO) گرد هم می‌آیند؛ سازمانی منطقه‌ای در حوزه امنیت که به یکی از ارکان اصلی تلاش‌های شی و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، برای تغییر توازن قدرت جهانی به نفع خودشان تبدیل شده است.
مقام‌های چینی این نشست را بزرگ‌ترین گردهمایی SCO تاکنون خوانده‌اند. این دیپلماسی و نمایش سیاسی فرصتی برای شی خواهد بود تا کشورش را به‌عنوان رهبری باثبات و قدرتمند معرفی کند؛ در زمانی که ایالات متحده تحت ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در حال برهم‌زدن اتحاد‌های سنتی خود و به‌راه‌انداختن جنگ تجاری جهانی است.
این نشست چند روز پیش از یک رژه بزرگ نظامی در پکن برگزار می‌شود؛ رویدادی که پیامی متفاوت خواهد داشت: نمایش قدرت رو به رشد ارتش چین و همراهی دیکتاتورهایی، چون کیم جونگ اون رهبر کره شمالی و مین آنگ هلاینگ از میانمار، در کنار پوتین و رهبران اروپایی نزدیک به روسیه مانند الکساندر ووچیچ از صربستان و روبرت فیکو از اسلواکی.
این نشست همچنین فرصتی برای پوتین خواهد بود تا پس از دیدار اخیرش با ترامپ در آلاسکا و در حالی که فشار‌های بین‌المللی برای پایان حمله به اوکراین را نادیده می‌گیرد، بار دیگر در کانون توجه جهانی قرار گیرد. اوایل همین هفته، روسیه دومین حمله هوایی بزرگ خود را از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار به اوکراین انجام داد.
پوتین پیش از ورود به چین، شراکت روسیه و چین را «نیرویی تثبیت‌کننده» در جهان خواند. او در گفت‌وگویی کتبی با خبرگزاری شین‌هوا گفت این دو کشور «در چشم‌انداز ساختن یک نظم جهانی عادلانه و چندقطبی متحدند»؛ اشاره‌ای به تلاش مشترک برای تغییر نظمی که به‌زعم آنها تحت رهبری آمریکا و به زیانشان شکل گرفته است.
اعضای سازمان همکاری شانگهای – شامل چین، روسیه، هند، ایران، پاکستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان – بر منابع عظیم انرژی جهانی تسلط دارند و حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان را دربرمی‌گیرند.
معمار و میزبان
مهمانان این نشست، رقیب‌های منطقه‌ای و نظام‌های سیاسی بسیار متفاوتی دارند. گرچه همین مسئله باعث انتقاد‌هایی مبنی بر ناکارآمدی سازمان شده، اما می‌تواند پیام مورد نظر شی را هم تقویت کند.
ربیعه اختر، مدیر مرکز پژوهش‌های امنیتی و راهبردی در دانشگاه لاهور پاکستان گفت:
«پکن می‌خواهد نشان دهد چین تنها بازیگر عادی نیست، بلکه معمار اصلی و میزبان نظم منطقه‌ای در اوراسیاست، که می‌تواند رقیب‌ها را به یک میز بیاورد و رقابت قدرت‌های بزرگ را به همکاری مدیریت‌شده تبدیل کند.»
حضور نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، هم اعتبار بیشتری به فهرست مهمانان شی می‌دهد. او سال گذشته نشست قزاقستان را تحریم کرده بود، اما این بار در شرایطی به تیانجین می‌آید که روابط هند با واشنگتن رو به سردی گذاشته و همزمان تنش‌ها میان دهلی‌نو و پکن کمی کاهش یافته است؛ وضعیتی که می‌تواند تلاش آمریکا برای جذب هند در برابر چین را به خطر بیندازد.
هیأت‌هایی از ۱۶ کشور شریک و ناظر رسمی SCO از جمله کامبوج، مصر، عربستان، امارات، بحرین، قطر، کویت و حتی ترکیه (عضو ناتو) نیز حضور خواهند داشت. دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، نیز انتظار می‌رود در این نشست شرکت کند.
در سطح شهر تیانجین، بنر‌هایی به سه زبان انگلیسی، روسی و چینی برای خوشامدگویی نصب شده و محدودیت‌های ترافیکی شدید اعمال شده است تا دولت چین بتواند با شکوه و جلال از مهمانان استقبال کند.
این مکان نیز حامل نمادگرایی تاریخی است؛ شهری بندری که در قرن نوزدهم به‌اجبار قدرت‌های استعماری گشوده شد و بخشی از آن به اروپایی‌ها و ژاپن واگذار گردید، و همچنین شهری که در جنگ جهانی دوم به اشغال ژاپن درآمد.
برخی رهبران مانند پوتین، رئیس‌جمهور ایران مسعود پزشکیان و نخست‌وزیر پاکستان شهباز شریف در رژه نظامی پکن باقی خواهند ماند؛ جایی که حزب کمونیست چین قدرت نظامی خود را به نمایش خواهد گذاشت و نقش تاریخی‌اش در جنگ با ژاپن را در هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم برجسته خواهد کرد.
سازمان همکاری شانگهای چیست؟
این سازمان در سال ۲۰۰۱ با حضور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با هدف همکاری امنیتی منطقه‌ای تشکیل شد.
اعضا تمرین‌های مشترک ضدتروریسم برگزار می‌کنند، اطلاعات امنیتی رد و بدل می‌کنند و برای گسترش همکاری در زمینه‌هایی مثل آموزش، تجارت و انرژی کار می‌کنند. شعار مشترک آنها نیز ایجاد «نظم بین‌المللی عادلانه» است؛ نظمی که تحت سلطه یک ابرقدرت و متحدانش نباشد.
عضویت ایران در سال ۲۰۲۳ و بلاروس در سال بعد، نشان‌دهنده تمایل پکن و مسکو برای تبدیل این سازمان به نهادی آشکارا ضدغربی بود. همچنین بخشی از نزدیکی بیشتر چین، روسیه و ایران است که نگرانی واشنگتن را برانگیخته.
اکنون، با افزایش تنش‌ها میان برخی کشور‌ها و آمریکا در دوران ترامپ، این موضوع نیز بر نشست سایه انداخته و احتمالا در سخنان شی، ولو به‌طور غیرمستقیم، بازتاب خواهد داشت.
ناظران می‌گویند شاید این نشست گامی به سوی ادغام اقتصادی بیشتر اعضا بردارد، به‌ویژه در زمینه تجارت و توسعه مالی منطقه‌ای، اما انتظار دستاورد‌های بزرگ عملی پایین است.
شن دینگ‌لی، تحلیلگر امور خارجی مستقر در شانگهای می‌گوید:
«بدون پرداختن عمیق به مأموریت واقعی سازمان همکاری شانگهای و یافتن راهی برای حل اختلاف‌های داخلی بین اعضا و همچنین اختلاف با کشورهای بیرون، SCO چیزی بیش از یک ویترین نیست.»
با اینکه این گروه مرتب بر «اجتناب از رویکرد‌های بلوکی، ایدئولوژیک یا تقابلی» در مقابله با تهدیدهای امنیتی تأکید می‌کند، اما هیچ‌کدام از نشست‌هایش تاکنون بیانیه مشترکی درباره جنگ اوکراین صادر نکرده است.
همچنین SCO و رهبران اصلی‌اش یعنی چین و روسیه، در کاهش تنش‌های درگیری چهارجانبه میان هند و پاکستان در اوایل امسال نقش چندانی ایفا نکردند.
با این حال، این سازمان در ماه ژوئن حملات نظامی آمریکا و اسرائیل به ایران را به‌شدت محکوم کرد.
منبع: سی ان ان
