پایان نفوذ ایران در لبنان؟
مخاطب ۲۴، بیش از یک دهه پس از طرح موضوع «تسلط ایران بر چهار پایتخت عربی»، اکنون معادلات منطقه‌ای، به‌ویژه در لبنان، دستخوش تحولات قابل‌توجهی شده است. لبنان که دهه‌ها یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نفوذ ایران از طریق حزب‌الله به شمار می‌رفت، امروز با مصوبه‌ای بی‌سابقه برای خلع‌سلاح حزب الله روبه‌روست.
حزب‌الله که طی سال‌ها نقش محوری در معادلات داخلی لبنان داشت، در جنگ سال گذشته با رژیم صهیونیستی متحمل خسارات سنگینی شد؛ از انهدام زیرساخت‌ها و تجهیزات نظامی تا شهادت فرماندهان ارشد و دبیرکل این گروه، سید حسن نصرالله. سقوط دولت بشار اسد در سوریه نیز مسیر اصلی ارسال کمک‌های تسلیحاتی ایران به حزب‌الله را مسدود کرد و موقعیت سیاسی این جریان را تضعیف نمود.
در این میان، انتخاب رئیس‌جمهور جدید لبنان پس از حدود دو سال بن‌بست سیاسی، ورق را بیش از پیش برگرداند. «نواف سلام» با شعار «انحصار سلاح در دست دولت» به قدرت رسیده و دولت وی با تصویب طرحی، ارتش را مأمور خلع‌سلاح تمامی گروه‌های مسلح، از جمله حزب‌الله، کرده است؛ طرحی که باید تا پایان سال جاری میلادی اجرایی شود.
این تصمیم، موجی از مخالفت‌ها در میان هواداران حزب‌الله برانگیخت و به برگزاری تظاهرات خیابانی انجامید. این گروه با انتشار بیانیه‌ای، مصوبه دولت را «گناهی بزرگ» خوانده و تهدید کرده است که آن را نادیده خواهد گرفت. علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبری نیز در واکنش، این اقدام را «بی‌نتیجه» دانسته و بر تداوم حمایت ایران از حزب‌الله تأکید کرد. پیش‌تر هم وزیر خارجه کشورمان، عباس عراقچی، ضمن مخالفت با طرح خلع‌سلاح، اعلام کرده بود که ایران از تصمیمات حزب‌الله حمایت می‌کند.
اظهارات مقامات ایرانی با واکنش تند دولت لبنان مواجه شد. وزیر خارجه لبنان از تهران خواست در امور داخلی این کشور دخالت نکند و وزارت خارجه بیروت نیز بیانیه‌ای صادر کرد که این موضع را «دخالت غیرقابل قبول» توصیف نمود.
برخی تحلیلگران لبنانی، از جمله نسرین علی میتا، واکنش رسمی بیروت را نشانه‌ای از آغاز مقابله علنی با نفوذ جمهوری اسلامی دانسته‌اند و آن را «گلوله دیپلماتیک» به سوی تهران توصیف کرده‌اند.
رسانه‌های لبنانی نیز با مرور گذشته، از جمله ارسال تسلیحات سنگین به حزب‌الله پس از آزادی جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ و تمرکز حمایت‌ها بر یک گروه خاص، این روند را ابزاری برای افزایش نفوذ ایران ارزیابی کرده‌اند. در همین حال، روزنامه النهار با اشاره به گسترش فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و رسانه‌ای وابسته به تهران در لبنان، این تحولات را از عوامل دوری لبنان از محیط عربی و تشدید بحران اقتصادی این کشور دانسته است.
اکنون با خارج شدن کنترل برخی نهاد‌های کلیدی لبنان از دست حزب‌الله، از جمله پایانه‌های مرزی و وزارتخانه‌های مهم، بخشی از محدودیت‌های گذشته برداشته شده و کشور‌های عربی خلیج فارس روابط خود را با بیروت بهبود بخشیده‌اند. با این حال، بیم آن می‌رود که حزب‌الله برای جلوگیری از اجرای طرح خلع‌سلاح، بار دیگر به اقدامات میدانی متوسل شود؛ هرچند شرایط امروز با گذشته متفاوت است و باید دید این گروه تا چه اندازه می‌تواند نفوذ خود را حفظ کند.
