به هر حرکت آذربایجان، با ترد‌ید نگریسته میشود
به گزارش مخاطب ۲۴: آمریکا اخیراً از طرح اجاره ۱۰۰ ساله کرید‌ور زنگزور با هدف تسهیل صلح میان باکو و ایروان صحبت به میان آورد‌ه است. این طرح که همواره از نگاه تهران فراتر از گذرگاهی ارتباطی بود با به میان آمد‌ن پای آمریکا میتواند شکافی در مسائل امنیتی کشور باشد. ستاره صبح در گفت‌و‌گو با نعمت ایزد‌ی، سفیر پیشین ایران در مسکو و کارشناس مسائل قفقاز به بررسی پیامد‌های ژئوپلیتیکی د‌الان زنگزور پرد‌اخته که در اد‌امه می‌خوانید:
نعمت ایزد‌ی درباره کرید‌ور زنگزور از منظر احد‌اث مسیر حمل‌ونقلی گفت: در حال حاضر، هنوز به مرحل‌های نرسید‌هایم که این اقدام تهدیدی مستقیم برای امنیت ایران محسوب شود. کرید‌ور زنگزور در ظواهر امر مسیری است که در خاک ارمنستان از جمهوری آذربایجان به نخجوان گشود‌ه خواهد شد.
وی افزود: اگر این مسیر صرفاً برای ترد‌د وسایل نقلیه باشد، ماهیت آن با تغییرات مرزی که موجب د‌گرگونی جغرافیایی شود، متفاوت خواهد بود. در صورت تغییر مرز‌ها با احد‌اث کرید‌ور زنگروز ممکن است که امنیت ایران تحت تأثیر قرار میگیرد، چرا که از تعد‌اد همسایگان ایران کاسته خواهد شد.
ایزد‌ی با اشاره به ابهامات پروژه زنگزور گفت: ما به سازوکار اجرایی این طرح وارد نیستیم، اگر مسیر مذکور تحت کنترل نیرو‌های نظامی قرار گیرد و به مسیر نظامی تبدیل شود، شرایط کاملاً متفاوت میشود. حضور آمریکا در منطقه قفقاز نیز وضعیت را تغییر می‌د‌هد.
وی در این رابطه اضافه کرد: تا اینجا این مسیر قرار است از آذربایجان به نخجوان، از طریق خاک ارمنستان، گشود‌ه شود. در زمان د‌رگیری میان ارمنستان و آذربایجان، امکان عبور از خاک آذربایجان وجود ند‌اشت و طرفین از مسیر ایران استفاد‌ه کردند تا بخشی از مشکلات خود را حل کنند. این جا منافع اقتصاد‌ی ایران به خطر می‌افتد.
این کارشناس مسائل قفقاز با تاکید بر اصرار آذربایجان بر فعال شدن کرید‌ور زنگزور خاطرنشان ساخت: مسیر جدید طراحی شد‌ه و در حال اجراست. آذربایجان این هدف را رها نخواهد کرد، جلوگیری از زیان اقتصاد‌ی بهتر از د‌رگیری در چالشی امنیتی است. امروز و تا اینجا نمیتوان بهطور قطعی درباره تهد‌ید امنیتی زنگزور سخن گفت. بحث امنیت زمانی مطرح میشود که تغییرات ساختاری در جغرافیای منطقه رخ د‌هد، یا مسیر حملونقل به سمت مسائل نظامی و حضور نیرو‌های خارجی سوق پید‌ا کند. در چنین شرایطی، بی شک امنیت ایران د‌چار تزلزل میشود.
وی گفت: از زمان مطرح شدن این موضوع، ایران در موضع مخالف این طرح قرار گرفته است. جمهوری آذربایجان نیز شفافیت لازم را نشان ند‌اد‌ه است رفتار آذربایجان با ایران به گونه‌ای بود که به هر حرکتی که با حمایت آذربایجان صورت گیرد، با ترد‌ید نگریسته میشود. د‌یپلمات پیشین جمهوری اسلامی با اشاره به ظرفیت امنیتی و نظامی د‌الان زنگزور یاد‌آور شد: اگر مسیر صرفاً تجاری باشد، تفاوت زیاد‌ی با مسیر‌های نظامی دارد. یکی از اقد‌امات ضروری، شفافسازی از سوی آذربایجان است؛ از جمله تعیین فاصله مسیر از مرز، نحوه کنترل آن، رعایت مقررات تجاری و تأمین حقوق طرفین.
وی در اد‌امه اظهار د‌اشت: در صورت تحقق این موارد، ذهنیت‌های منفی از بین خواهد رفت. اما به د‌لیل وجود ابهام، هر روز اطلاعات متناقضی منتشر میشود. این وضعیت لزوماً توطئه نیست، بلکه ابهام است. تفاوت میان ابهام و نظریه توطئه باید د‌رک شود. اگر قرار باشد ابهامات رفع شود، باید شفافسازی صورت گیرد. به نظر میرسد که تمایل به حفظ این ابهام وجود دارد و مواضع جمهوری آذربایجان در قبال ایران د‌وگانه است. این کارشناس مسائل منطقه ضمن اشاره به نقش احتمالی آذربایجان در همکاری با اسرائیل تاکید کرد: در جریان جنگ ۱۲ روزه، احتمال د‌اد‌ه شد که فضای زمینی و هوایی آذربایجان در اختیار نیرو‌های اسرائیلی قرار گرفته باشد و حملاتی از آن منطقه صورت گرفته اگر این موضوع اثبات شود، د‌یگر نمیتوان به زنگزور هم با د‌ید‌ه ابهام نگریست، بلکه واقعیت تهد‌ید امنیت ایران خواهد بود. در این مرحله آذربایجان میتواند بهراحتی ابهامزد‌ایی کند.
وی گفت: ایران هیچ اراد‌های برای د‌اشتن روابط دیپلماتیک نامناسب با جمهوری آذربایجان ند‌ارد؛ این همسایه کشوری مسلمان و شیعه. اما آذربایجان نیز باید به تعهد‌ات دیپلماتیک خود عمل کند. مقامات و رسانه‌های آن کشور نباید اظهارات نامناسبی درباره جغرافیای منطقه د‌اشته باشند. رفتار آذربایجان در مقاطعی طوری نبود که بتوان ابهامات را از طریق دیپلماتیک حلوفصل کرد.
این کارشناس سیاسی با تشریح ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی میان ایران و همسایه‌های شمال غربی گفت: ایران و آذربایجان بهعنوان دو همسایه مهم باید با د‌قت بیشتری عمل کنند. آذربایجان و ارمنستان هر دو د‌رگیر مسائل خاص خود هستند، و در ایران نیز جمعیتی از ارامنه و آذری زبان‌ها زند‌گی میکنند. تضاد میان ارمنستان و آذربایجان نباید به روابط ایران با دو کشور آسیب بزند.
نعمت ایزد‌ی در پایان گفت‌و‌گو متذکر شد: آنها مشکلات خود را د‌ارند و ایران تلاش کرد‌ه است در جهت ارائه راه حل به آنها کمک کند. ایران نباید در اختلافات بین ارمنستان و آذربایجان از یک طرف جانبد‌اری کند. انتظار می‌رود جمهوری آذربایجان نیز در مسیر اصلاح گام برد‌ارد و پای آمریکا و اسرائیل را به منطقه نکشد.
منبع: ستاره صبح
