از گوشی شما هم جاسوسی می‌شود؟
مخاطب ۲۴- در دنیای دیجیتال امروز، گوشی‌های هوشمند به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند. این دستگاه‌ها نه تنها برای برقراری ارتباط و سرگرمی، بلکه برای ذخیره اطلاعات شخصی، بانکی و بسیاری اطلاعات حساس دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین دلیل، امنیت گوشی‌های هوشمند و موضوع جاسوسی و چک کردن گوشی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یکی از نگرانی‌های رایج کاربران، این است که آیا گوشی آنها توسط افراد یا نرم‌افزار‌های مخرب تحت نظر قرار دارد یا خیر!
۱. کاهش سریع و غیرمعمول عمر باتری
نرم‌افزار‌های جاسوسی معمولاً در پس‌زمینه فعال هستند و به طور دائم از منابع انرژی استفاده می‌کنند که همین موضوع باعث کاهش سریع شارژ تلفن می‌شود. اگر باتری تلفن شما زودتر از حد انتظار خالی می‌شود، ممکن است برنامه‌ای در حال جاسوسی باشد.
۲. داغ شدن تلفن در حالتی که کاربر از آن استفاده نمی‌کند
بالا رفتن دمای دستگاه در هنگام بی‌کاری می‌تواند به دلیل پردازش‌های مخفیانه برنامه‌های نظارتی باشد، به‌ویژه در طول شب یا زمانی که تلفن بی‌استفاده است.
۳. افزایش مصرف اینترنت
اگر بدون تغییر در عادات کاربری، مصرف داده تلفن همراه شما به‌طور ناگهانی افزایش پیدا کرده، احتمال دارد اطلاعات دستگاه در حال ارسال به سرور‌های خارجی باشد. بررسی میزان مصرف اینترنت از طریق تنظیمات تلفن می‌تواند به شناسایی این مورد کمک کند.
۴. دریافت پیامک‌های حاوی کاراکتر‌ها یا نماد‌های عجیب
برخی برنامه‌های جاسوسی ساده از پیامک‌های رمزنگاری‌شده برای تبادل فرمان‌ها استفاده می‌کنند که ممکن است به صورت متون نامفهوم یا کد‌های تصادفی به کاربر برسد.
۵. فعالیت‌های غیرعادی در زمانی که کاربر از دستگاه استفاده نمی‌کند
روشن شدن ناگهانی صفحه‌نمایش یا شنیدن صدا‌های غیرمعمول در تماس‌ها می‌تواند نشان‌دهنده فعال شدن دوربین یا میکروفون توسط عامل جاسوسی باشد.
راه حل چیست؟
برای مقابله با این خطرها، کاربران باید به‌طور مرتب برنامه‌های نصب‌شده را بررسی و اپلیکیشن‌های مشکوک را حذف کنند. استفاده از رمز‌های عبور قوی و کنترل مداوم مصرف باتری و اینترنت نیز توصیه شده است. در مواردی که شک جدی وجود دارد، بازگرداندن دستگاه به تنظیمات کارخانه می‌تواند راه‌حل نهایی باشد.
اگر احساس می‌کنید که کسی به طور مخفیانه گوشی شما را چک می‌کند، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید تا از دسترسی غیرمجاز به گوشی‌تان جلوگیری کنید:
۱. قفل صفحه قوی:
استفاده از رمز عبور، الگو یا حسگر اثر انگشت: مطمئن شوید که گوشی شما دارای یک قفل صفحه امن است. از ترکیب پیچیده‌ای از اعداد یا یک الگوی غیرقابل حدس استفاده کنید.
۲. غیرفعال‌سازی قابلیت‌های پیشرفته:
غیرفعال کردن قابلیت «Smart Lock»: این ویژگی ممکن است گوشی شما را در شرایط خاصی (مانند نزدیکی به یک دستگاه مطمئن) بدون قفل نگه دارد. این قابلیت را خاموش کنید تا گوشی همیشه قفل باشد.
۳. تنظیمات حریم خصوصی:
غیرفعال کردن اعلان‌ها روی صفحه قفل: این کار مانع از مشاهده محتوای پیام‌ها و اعلان‌ها توسط دیگران می‌شود.
۴. بررسی نرم‌افزار‌های نصب‌شده:
بررسی اپلیکیشن‌ها: به لیست اپلیکیشن‌های نصب‌شده در گوشی‌تان دقت کنید و هر اپلیکیشنی که نمی‌شناسید یا مشکوک به نظر می‌رسد را حذف کنید.
۵. نصب نرم‌افزار‌های امنیتی:
استفاده از اپلیکیشن‌های امنیتی: نرم‌افزار‌هایی مثل «Avast»، «Norton» یا «McAfee» می‌توانند به شما در تشخیص نرم‌افزار‌های مخرب و محافظت از حریم خصوصی کمک کنند.
۶. فعال‌سازی ردیابی:
استفاده از قابلیت‌های «Find My Device»: این ویژگی به شما امکان می‌دهد که موقعیت گوشی را ردیابی کنید و در صورت گم‌شدن، آن را قفل یا اطلاعاتش را پاک کنید.
۷. عدم دسترسی به اطلاعات حساس:
مخفی کردن اطلاعات حساس: از اپلیکیشن‌های قفل‌دار برای محافظت از عکس‌ها، پیام‌ها یا هر اطلاعات حساسی که نمی‌خواهید دیگران به آن دسترسی پیدا کنند، استفاده کنید.
۸. چک کردن دستگاه‌های متصل:
بررسی دستگاه‌های متصل: به تنظیمات Bluetooth و Wi-Fi گوشی بروید و ببینید آیا دستگاه‌های ناشناسی به گوشی شما متصل هستند یا خیر.
۹. بهروزرسانی سیستم‌عامل:
نصب به‌روز‌رسانی‌های امنیتی: اطمینان حاصل کنید که سیستم‌عامل و اپلیکیشن‌های شما به‌روز هستند، زیرا به‌روز‌رسانی‌ها معمولاً حاوی رفع اشکالات و بهبود‌های امنیتی هستند.
۱۰. استفاده از حالت امن:
فعال‌سازی حالت امن: در حالت امن، فقط اپلیکیشن‌های پیش‌فرض کار می‌کنند. این کار می‌تواند به شما در شناسایی اپلیکیشن‌های مشکوک کمک کند.
۱۱. تغییر گذرواژه‌های مهم:
تغییر گذرواژه‌های حساب‌های کاربری: اگر احساس می‌کنید که کسی به اطلاعات شما دسترسی پیدا کرده، گذرواژه‌های حساب‌های آنلاین خود را تغییر دهید.
۱۲. سازماندهی گوشی:
مخفی کردن اپلیکیشن‌های حساس: از اپلیکیشن‌هایی استفاده کنید که اجازه می‌دهد اپلیکیشن‌های خاص را مخفی کنید تا دیگران نتوانند به راحتی به آنها دسترسی پیدا کنند.
اپلیکیشن‌ها چگونه جاسوسی می‌کنند؟
در ادامه روش‌هایی که اپلیکیشن‌ها با آن می‌توانند به گوشی شما دسترسی پیدا کرده و جاسوسی کنند آورده می‌شود.
۱. درخواست دسترسی‌های غیرضروری
بسیاری از اپلیکیشن‌ها، هنگام نصب، دسترسی‌هایی را درخواست می‌کنند که برای عملکرد اصلی آنها ضروری نیست؛ به‌عنوان مثال، یک اپلیکیشن ویرایش عکس ممکن است بخواهد به فهرست مخاطبان شما، موقعیت مکانی‌تان، یا حتی میکروفن و دوربین دستگاه شما دسترسی داشته باشد. اگر کاربران بدون دقت این دسترسی‌ها را تأیید کنند، عملاً، راه را برای جمع‌آوری اطلاعات غیرضروری و بالقوه‌حساس باز می‌کنند. مثلاً، یک اپلیکیشن چراغ‌قوه که درخواست دسترسی به مخاطبان یا گالری تصاویر شما را دارد بسیار مشکوک است.
۲. بدافزار‌ها و جاسوس‌افزار‌ها
برخی از اپلیکیشن‌ها، به‌خصوص آنهایی که از منابع غیررسمی دانلود می‌شوند (خارج از گوگل‌پلی استور یا اپ‌استور اپل)، حاوی بدافزار‌هایی هستند که مخفیانه اطلاعات کاربر را جمع‌آوری و به سرور‌های مهاجم ارسال می‌کنند. این بدافزار‌ها ممکن است در قالب اپلیکیشن‌های محبوب (مثل ویرایشگر عکس، بازی، یا ابزار‌های بهینه‌سازی عملکرد گوشی) پنهان شده باشند یک مثالْ بدافزار Facestealer است که در قالب اپلیکیشن‌های ویرایش عکس یا تناسب اندام پنهان می‌شود و اطلاعات ورود به فیسبوک (شامل رمز عبور، اطلاعات پرداخت، مکالمات و جست‌وجوها) را به سرقت می‌برد.
۳. فیشینگ
مهاجمان، با استفاده از اپلیکیشن‌های جعلی یا پیام‌های داخل اپلیکیشن، کاربران را فریب می‌دهند تا اطلاعات حساس خود (مانند نام کاربری و رمز عبور) را در صفحات جعلی وارد کنند. این صفحات دقیقاً شبیه صفحات ورود اصلی به نظر می‌رسند. پیامی در یک پیام‌رسان که می‌گوید از طرف بانک شماست و ازتان می‌خواهد برای بهروزرسانی اطلاعات حساب روی لینکی کلیک کنید و وارد شوید یک نمونهٔ معمول است. این لینک شما را به یک وب‌سایت جعلی هدایت می‌کند.
۴. جمع‌آوری داده‌های رفتاری، و ردیابی
بسیاری از اپلیکیشن‌ها، حتی اپلیکیشن‌های قانونی، برای اهداف تبلیغاتی یا تحلیل رفتار کاربر، اطلاعات زیادی جمع‌آوری می‌کنند. این اطلاعات موقعیت مکانی، تاریخچهٔ جست‌و‌جو، علاقه‌مندی‌ها، و حتی الگو‌های شما در استفاده از گوشی شما را شامل می‌شود. این کار همیشه «سرقت» به‌شمار نمی‌آید، اما می‌تواند حریم خصوصی کاربر را نقض کند. چنین اطلاعاتی ممکن است در صورت حملهٔ سایبری به سرقت بروند یا به شرکت‌های ثالث فروخته شوند.
۵. نقص‌های امنیتی در کدنویسی
اپلیکیشن‌ها، به‌خصوص پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، سیستم‌های پیچیده‌ای هستند و ممکن است دارای نقص‌های امنیتی باشند که هکر‌ها بتوانند از آنها سوءاستفاده کنند و به اطلاعات کاربران دسترسی بیابند. اینکه کاربرْ برنامه‌ها را بهروزرسانی نکند چنین خطری را افزایش می‌دهد.
۶. شبکه‌های وای‌فای عمومی ناامن
برخی اپلیکیشن‌ها ممکن است در شبکه‌های وای‌فای عمومی ناامن اطلاعات کاربران را بدون رمزنگاری کافی منتقل کنند؛ این امر باعث می‌شود هکر‌ها با «حملات مرد میانی» (man-in-the-middle attacks) -که نوعی است از شنود- بتوانند اطلاعات را رهگیری و سرقت کنند.
