اتباع غیرمجاز تا چه زمانی وقت دارند از ایران خارج شوند؟
مخاطب۲۴- مولوی احمدالله متقی رئیس اطلاعات و فرهنگ هرات و مسئول کمیته اطلاعات و آگاهی‌عامه کمیسیون رسیدگی به امور مهاجرین طالبان می‌گوید که در جریان دو روز گذشته بیش از ۷۳ هزار مهاجر افغان از کشور ایران از طریق مرز اسلام‌قلعه وارد کشور شده‌اند.
به گفته‌ی مولوی متقی روز شنبه (۱۴ تیر) در مجموع ۳۶ هزار و ۵۱۲ مهاجر وارد کشور شدند که از این میان، ۱۳ هزار و ۳۴۹ تن به گونه داوطلبانه و ۲۳ هزار و ۱۶۳ تن دیگر به‌گونه اجباری توسط حکومت ایران اخراج شده‌اند. همچنین در روز جمعه تعداد ۳۷ هزار و ۹۳۶ مهاجر از همین مرز وارد کشور شده‌اند که ۲۶ هزار تن از آنها نیز به‌گونه اجباری بازگردانده شده‌اند.
متقی افزود: در مجموع ۱۳ روز گذشته، آمار ورود مهاجرین به ۳۳۸ هزار و ۱۲۹ تن رسیده است که از این میان، ۱۹۹ هزار و ۶۲۵ تن به‌گونه اجباری و ۱۳۸ هزار و ۵۵۴ تن به صورت داوطلبانه وارد افغانستان شده‌اند. وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای سکونت مهاجرین می‌گوید که کار ساخت شهرک‌ها برای مهاجرین با شدت جریان دارد تا مشکل مسکن و اقامت آنان به‌زودی برطرف شود.
رئیس اطلاعات و فرهنگ هرات بیان می‌کند که روند کمک‌رسانی به مهاجرین همچنان ادامه دارد و روزانه برای هر فرد، مبلغ ۲ هزار افغانی توزیع می‌شود. همچنان نان، آب آشامیدنی، خدمات صحی و وسایل ترانسپورتی نیز در اختیار مهاجرین قرار می‌گیرد. این در حالیست که طبق گزارش‌ها، قرار است حکومت ایران تا دو میلیون مهاجر افغان را از خاک خود اخراج کند.
بی بی سی: بحران انسانی در مرز ایران و افغانستان به ویژه برای زنان همزمان با پایان مهلت دولت ایران
بی بی سی در گزارش نوشت: همزمان با پایان مهلت دولت ایران برای خروج همه افغان‌های بدون مدرک، سازمان ملل درباره «وضعیت اضطراری» در مناطق مرزی و شرایط سخت انسانی در مرز دوغارون-اسلام‌قلعه هشدار داد. این سازمان از بازگرداندن اجباری زنان ابراز نگرانی کرد و گفت حقوق اساسی و امنیت آنها به‌شدت در معرض تهدید است. دولت ایران اسفند پارسال ضرب‌الاجلی را تعیین کرد که تا ۱۵ تیر/۶ ژوئیه، تمامی مهاجران بدون مدرک باید این کشور را ترک کنند، اما برخی افعان‌ها می‌گویند که حتی «با وجود داشتن مدارک قانونی» نیز «با خشونت و بدرفتاری» بازداشت و از ایران اخراج شده‌اند.
طبق گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت سازمان ملل متحد طی یک ماه گذشته (ژوئن) بیش از ۲۵۰ هزار افغان، ایران را به مقصد افغانستان ترک کردند که حدود ۷۰ درصد بازگشت‌ها به اجبار بوده است و شمار زیادی از آنها زنان و کودکان هستند. تاج‌الدین ایوالی نماینده صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف) در افغانستان، به خبرگزاری فرانسه گفت که ۲۵ درصد این افراد را کودکان تشکیل می‌دهند که با کمترین وسیله و پول از مرز عبور می‌کنند و وارد افغانستان می‌شوند. به گفته این مقام سازمان ملل در کشوری که از قبل با بحران دائمی بازگشت مهاجران رو‌به‌رو بوده است، این موج جدید «یک وضعیت اضطراری» در مرز‌ها ایجاد کرده است.
او گفت که امکانات در مرز اسلام‌قلعه برای این تعداد بازگشتی کافی نیست و بازگشت روزانه بیش از ۲۰ هزار نفر خیلی بیشتر از تعدادی بوده است که برایش آماده شده بودند. یونیسف آب و سیستم ضدعفونی و بهداشتی را برای حدود ۷ تا ۱۰ هزار نفر در روز آماده کرده بود که شامل تجهیزات واکسیناسیون و غذا و محیط مناسب کودکان بوده است. پیشتر هم هماهنگ‌کننده امور پناهندگان سازمان ملل متحد در افغانستان هم گفته بود که موج بازگرداندن مهاجران افغان که همزمان با جنگ اسرائیل و ایران شدت گرفت، شرایط تدارکات بشردوستانه در مرز را دشوارتر کرده است. بسیاری از سازمان‌های غیردولتی که چنین کمک‌هایی را در افغانستان ارائه می‌دهند با کاهش بودجه کمک‌های خارجی رو‌به‌رو هستند و قطع کمک‌های خارجی آمریکا به سازمان‌های غیردولتی فعال هم شرایط را بدتر از قبل کرده است.
به گفته مقام‌های ایران حدود شش میلیون افغان در ایران زندگی می‌کنند. شمار دقیق افراد فاقد مدارک اقامتی در ایران روشن نیست، اما بر اساس برآورد‌های کمیساریای پناهندگان سازمان ملل، در سال‌های اخیر حدود دو میلیون افغان بدون مدرک در ایران زندگی می‌کردند. بسیاری از افرادی که از مرز عبور کرده‌اند از تحت فشار بودن برای خروج از ایران و بازداشت و اخراج اجباری خبر داده‌اند. عارف عطایی، ۳۸ ساله، در مورد فشار‌هایی که افغان‌ها در ایران با آن مواجه هستند، به خبرگزاری فرانسه گفت: «بعضی از مردم آنقدر می‌ترسند که خودشان از خانه بیرون نمی‌روند... آنها برای تهیه نان، فرزندان خردسال خود را بیرون می‌فرستند و حتی آن کودکان هم گاهی دستگیر می‌شوند.»
یک افغان هم که از ایران به افغانستان اخراج شده در هرات به بی‌بی‌سی گفت که با وجود اینکه ۳۰ سال در ایران زندگی می‌کرده و خانه و ماشین داشت با یک دمپایی اخراج شد و حتی نتوانست «کفش‌های خود را بردارد.» پیشتر گزارش شده بود که برخی از افغان‌هایی که بازداشت و از ایران اخراج می‌شوند، پول پیش اجاره خانه یا رهن خود را نمی‌توانند مطالبه کنند. برای حمایت از این افراد در ایران کارزاری اینترنتی راه افتاد.
توضیح تصویر، یک کارمند سازمان غیردولتی «ورلد ویژن» در اسلام قلعه افغانستان در حال کمک به زنی که از ایران اخراج شده و حالا در مرز افغانستان، به دنبال بستگانش است. این زن از جمله ده‌ها هزار نفری است که از طی ماه گذشته هر روز از ایران اخراج شدند.
سازمان ملل پیشتر در گزارشی درباره وضعیت زنان و دختران هشدار داد. در این گزارش آمده است که زنان و دختران با «کمترین امکانات حمایتی و حفاظتی» از مرز عبور می‌کنند و وارد افغانستان می‌شوند. در گزارش سازمان ملل به نقل از یک زن در مرز ایران و افغانستان آمده: «چادر تنها جان‌پناه من است. من نه لباس یا حجاب مناسب دارم و نه غذایی برای خوردن. تلفن تماس از بستگان یا آشنایی ندارم که پیش آنها بمانم.»
سازمان ملل می‌گوید که زنانی که بدون «محرم» مرد مثل پدر، برادر یا شوهر از پاکستان یا ایران به افغانستان سفر می‌کنند «با مخاطرات خاصی رو‌به‌رو هستند.» مصاحبه و گفت‌و‌گو‌های کارکنان سازمان ملل با افغان‌ها حاکی از «اخاذی، آزار و اذیت و تهدید به خشونت در گذرگاه‌های مرزی است.» خشونت‌های جنسیتی، ازدواج اجباری یا زودهنگام، قاچاق و برقراری رابطه جنسی برای پول از جمله خطراتی است که زنان را تهدید می‌کند. در گزارش سازمان ملل به نقل از یک مددکار در قندهار روایت شده است که «یک زن بیوه که با چهار دخترش به دنبال آن بوده که آیا می‌تواند یک یا دو دخترش را به کسی بفروشد تا پولی برای امرار معاش داشته باشد.» سازمان ملل از کمبود شدید فضا‌های امن و خدمات اجتماعی به‌ویژه در گذرگاه‌های مرزی، «جایی که بسیاری از زنان پریشان و سردرگم به آنجا می‌رسند» خبر داده است. تعداد افغان‌های مهاجر به ایران در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته بود.
در همین حال گزارش‌هایی هم از کمک مردم به این افغان‌ها در مرز منتشر شده است از جمله در رسانه‌هایی که اخبار سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهند. حال‌وش دیروز ۱۴ تیر تصاویری از کمک‌رسانی گروهی از مردم این استان به مهاجران افغان را در مرز میلک شهرستان هیرمند و اردوگاه الغدیر زاهدان منتشر کرد. بر اساس این تصاویر گروهی از مردم در مسیر اتوبوس‌های حامل مهاجران به آنها غذا و آشامیدنی می‌دهند. بنابر این گزارش، شهروندان همچنین با راه‌اندازی «ایستگاهی خودجوش در نزدیکی اردوگاه الغدیر زاهدان»، اقدام به جمع‌آوری و توزیع اقلام مورد نیاز خانواده‌های مهاجر کرده‌اند.
