آواکس ایران، برای عربستان پرواز می‌کند!
به گزارش مخاطب ۲۴: سامانه کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد، با نام اختصاری آواکس، هواپیمایی است که با قابلیت دیده‌وری راداریِ است که به عنوان یک ایستگاه رادار نیرومند و متحرک برای انجام عملیات فرماندهی و کنترل و مدیریت جنگ (C۲BM) طراحی شده‌است. ایران در دوران پیش از انقلاب در خلال سال‌های ۵۴ و ۵۵ به شدت به دنبال خرید۷ فروند آواکس بوئینگ ۷۳۷، اما در نهایت پس از اعمال فشار شاه به کنگره و دولت کارتر در سال ۵۶ با خرید ۱۰ از این مدل هواپیما موافقت شد، اما به دلیل مخالفت دولت پس از انقلاب اسلامی با این خرید و همچنین عدم تمایل دولت آمریکا پس از ماجرای تصرف سفارت آمریکا این سفارش گرانقیمت و با ارزش به عربستان سعودی رسید.
در دهه،۱۹۷۰ محمدرضا شاه پهلوی قصد داشت با خرید ناوگانی از هواپیما‌های آواکس (سیستم هشدار و کنترل هوابرد)، یک سامانه راداری عظیم زمینی را کنار بگذارد. در ابتدا، برآورد اولیه شاه برای خرید ۷ فروند آواکس بود، اما در ادامه این تعداد به ۹ یا ۱۰ فروند افزایش یافت. این خرید در راستای تقویت توان دفاعی و نظارتی کشور انجام می‌شد.
آواکس در سال‌های ۵۴ و ۵۵ تا ۵۶ ایران سفارشی برای ۷ فروند آواکس ارائه نمود که با مخالفت کنگره‌ی آمریکا مواجه شد موضوع فروش تجهیزات پیشرفته به ایران برای خود آمریکا نیز به مشکلی تبدیل شده بود سنا مخالف فروش آواکس بود و دولت موافق در نهایت در سال ۵۶ کنگره‌ی آمریکا رسما مخالفت خود را با این امر اعلام داشت بنا بر این دولت کارتر که هنوز موافق فروش آواکس به ایران بود برای راضی کردن کنگره اقدام به برداشتن یکسری از سیستم‌های حساس از روی نمونه‌ی اصلی آواکس نمود و شاه نیز، چون چاره‌ای نداشت این اقدام را پذیرفت (شایان ذکر است ارزش هر آواکس در آن زمان ۱۳۵ میلیون دلار بود) آواکس‌ها هیچگاه به ایران تحویل نگردید، چون تاریخ تحویل آنها ۱۳۶۰ بود و در سال ۵۷ انقلاب شد در نتیجه آواکس‌ها به عربستان تحویل شد.
شاه به دنبال خرید آواکس بود تا جایگزینی برای سامانه راداری زمینی قبلی خود ایجاد کند و همچنین توان نظارتی و کنترلی خود را در آسمان افزایش دهد.
خرید آواکس بخشی از یک برنامه بزرگتر برای نوسازی و تقویت ارتش ایران در آن دوران بود.
بر اساس برخی منابع، خرید آواکس‌ها با هزینه‌های هنگفتی همراه بود و بخشی از «جنون خرید نظامی» شاه در آن دوران تلقی می‌شد.
آواکس‌ها به عنوان یک سیستم راداری پیشرفته، جایگزینی برای سامانه راداری زمینی بزرگ و قدیمی در نظر گرفته شده بودند.
منبع: سایت دیده بان ایران
