تخت روانچی:: آیا ما می‌توانیم به آمریکا اعتماد کنیم؟
مخاطب ۲۴- مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران در گفت‌و‌گو با شبکه "ان‌بی‌سی"، تصریح کرد: درب از این باب بسته نشده است که ما همکاری خود با آژانس را متوقف خواهیم کرد ولی این بستگی به یک سری موارد دارد مثلا اینکه دقیقا چه اقدامی باید انجام دهیم تا یک همکاری منظم و روانی با آژانس داشته باشیم. سفیر ما در وین با دبیرکل در تماس بوده است و موضع ما را برای او مشخص کرده است.
وی افزود: آمریکایی‌ها باید ما را قانع کنند که در حین مذاکره دوباره از قدرت نظامی استفاده نخواهند کرد؛ و این برای کشور ما لازم است تا بتوانند با توسل به آن درباره آینده مذاکرات تصمیم گیری کنند.
متن این مصاحبه به شرح زیر است:
سوال: اجازه دهید با مهمترین سوال شروع کنم. چرا ایران همکاری خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی را متوقف کرد؟
بسم الله الرحمن الرحیم. قبل از پاسخ به پرسش شما فکر می‌کنم باید کمی به عقب‌تر برگردیم و ببینیم چه اتفاقی افتاد که ما در وضعیت کنونی قرار گرفته‌ایم. این وضعیت با ارائه گزارش غلط دبیرکل شروع شد. همان گزارش به اصطلاح جامعی که او ارائه داد و بسیار بدموقع، نامنصفانه و غیرواقعی بود و سپس ان گزارش توسط سه کشور اروپایی و آمریکا برای تصویب یک قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران در شورای حکام مورد استفاده قرار گرفت و آنها ایران را تهدید و شروع به انجام اقدامات خاصی علیه ایران همچون اعمال فشار سیاسی و اقدام نظامی کردند.
آن قطعنامه به عنوان بهانه‌ای توسط رژیم اسراییل و آمریکا مورد استفاده قرار گرفت تا یک اقدام متجاوزانه آشکار علیه ایران انجام دهند؛ بنابراین می‌بایست تمامی این حقایق را در خصوص دیدگاه اخیر ما در قبال اژانس مدنظر قرار دهیم. اخیرا مجلس ایران قانونی را تصویب و همکاری ما با آژانس را تعلیق کرد و این قانون توسط رییس جمهور پزشکیان برای اجرا ابلاغ شد. این مصوبه به این معنا نیست که ما قرار است همکاری خود با آژانس را قطع کنیم. ما می‌بایست به قانون مجلس احترام بگذاریم و آنرا اجرا کنیم. البته در آن قانون بند‌هایی وجود دارد که می‌تواند فضایی را برای همکاری ما با آژانس فراهم کند؛ بنابراین این که گفته شود ما همکاری خود را با آژانس قطع می‌کنیم دقیق نیست و نشاندهنده واقعیت نیست.
سوال: پس شما می‌گویید هنوز فضا برای مذاکره وجود دارد و هنوز می‌توان راهی را برای همکاری با اژانس پیدا کرد و درب بسته نشده است؟
درب از این باب بسته نشده است که ما همکاری خود با آژانس را متوقف خواهیم کرد ولی این بستگی به یک سری موارد دارد مثلا اینکه دقیقا چه اقدامی باید انجام دهیم تا یک همکاری منظم و روانی با آژانس داشته باشیم. سفیر ما در وین با دبیرکل در تماس بوده است و موضع ما را برای او مشخص کرده است.
سوال: پس شما می‌گویید درب بسته نشده است و هنوز امکان ازسرگیری همکاری با آژانس وجود دارد.
درب بسته نیست از این منظر که ما همکاری خود با آژانس را پایان می‌دهیم. سفیر ما در وین قرار است با مدیرکل آزانس بین المللی انرژی اتمی ملاقات کند و شاید تا الان ملاقات کرده و موضع دولت ما را توضیح دهد. قانون تکیلف ما را مشخص کرده است. البته در آن قانون ارجاعاتی به شورای عالی امنیت ملی ایران شده است. بدین ترتیب این شورای عالی امنیت ملی ایران است که مسیر همکاری آینده ما با اژانس را مشخص خواهد کرد. سفیر ما در وین با مدیرکل اژانس در تماس است و این موارد را به او منتقل می‌کند.
سوال: قرار بود مذاکراتی بین ایران و آمریکا قبل از این جنگ اخیر برگزار شود. آیا شما امکانی برای ازسرگیری ان مذاکرات می‌بینید؟ آیا امکانی برای عبور از این جنگ و ازسرگیری مذاکرات وجود دارد؟
شما نمی‌توانید از این تجاوز آشکار به آسانی عبور کنید. مردم ما صدمات زیادی را در نتیجه تجاوز اسراییل و آمریکا متحمل شدند. ما چگونه می‌توانیم این را فراموش کنیم. مردم ما کشته و زخمی شده‌اند. این برای ما آسان نیست. مردم ما نمی‌توانند فراموش کنند که در ۱۳ ژوئن رژیم اسراییل به ما حمله کرد و دولت آمریکا از آن حمایت کرد. آمریکا چند روز بعد به ایران حمله کرد. ما چطور می‌توانیم این را فراموش کنیم. اما سوال اصلی این است: آیا ما می‌توانیم به آمریکا اعتماد کنیم؟ دو روز قبل از شروع ششمین دور مذاکرات بین ایران و آمریکا این تجاوز اتفاق افتاد؛ بنابراین این بزرگترین ضربه به دیپلماسی بود. این بزرگترین ضربه به اعتمادی است که برای یک مذاکره واقعی نیاز است. آمریکایی‌ها چگونه می‌توانند این را توضیح دهند؟ ما از آنها می‌خواهیم که توضیح دهند چرا ما را گمراه کردند چرا ان‌ها چنین اقدام غیرقانونی را علیه مردم ما انجام دادند. چند روز قبل از تجاوز، ما تماس‌هایی را به صورت غیرمستقیم با آقای ویتکاف برقرار کرده بودیم و او به ما گفت که ظرف چند روز با ما در عمان دیدار خواهد کرد. ما اکنون می‌دانیم که دولت آمریکا از این تجاوز آگاه بود. فکر می‌کنم ان بی سی اعلام کرد که در ۸ ژوئن پنتاگون یک نشست توجیهی برای کاخ سفید برگزار کرده است. آن یک هفته قبل از نشست برنامه ریزی شده ما با آنها بود؛ و آمریکا سکوت را انتخاب و تلاش کرد ما را گمراه کند؛ بنابراین این بزرگترین خطای آنها بود. این بزرگترین ضربه نه تنها به دیپلماسی بلکه به اعتماد ما و به اعتماد هر کشوری در جهان است حتی متحدان نزدیک آمریکا.
سوال: آیا شما معتقدید آمریکا شما را فریب داد و با سوء نیت با شما مذاکره کرد؟
آنها مطمئنا با سوء نیت مذاکره کردند. ما با حسن نیت از طریق عمان مذاکره کردیم و پنج دور مذاکره کردیم. درست است که موفقیتی حاصل نشد و پیشرفت ما کند بود، اما هر دو طرف معتقد بودند که در مسیر صحیح حرکت می‌کنند. ما ناگهان با یک تجاوز مواجه شدیم. آنها چه توضیحی دارند؟ من دولت آمریکا را به چالش می‌خوانم. آنها باید بیایند و بگویند چرا چنین اقدامی کردند.
سوال: فکر می‌کنید به کجا خواهیم رفت؟ آیا شاهد خشونت و حملات بیشتر اسرائیل و شاید امریکا خواهیم بود؟
ما برای هر احتمالی آماده هستیم؛ و الان هم آماده هستیم. ما هر اقدامی را برای حفاظت از مردمان و ملتمان انجام می‌دهیم. ما نمی‌خواهیم دوباره تهدید شویم. به همین دلیل است که گفته‌ایم ما دیپلماسی را می‌خواهیم، اما بزرگترین مسئله برای ما این است که برای این پرسش باید پاسخی از سوی آمریکا داشته باشیم. آنها باید ما را قانع کنند که در حین مذاکره دوباره از قدرت نظامی استفاده نخواهند کرد؛ و این برای کشور ما لازم است تا بتوانند با توسل به آن درباره آینده مذاکرات تصمیم گیری کنند.
سوال: در خصوص صدمه به برنامه هسته‌ای ایران، هنوز گستره این صدمه مشخص نشده است. ایا می‌توانید بگویید میزان صدمه چقدر بوده است؟
صدمه جدی است. من این را می‌توانم بگویم. البته من متخصص ارزیابی خسارت نیستم. سازمان انرژی اتمی ما در حال ارزیابی صدمات است. آنها در حال تلاش برای ارائه گزارشی از صدمات و خسارات هستند. فکر می‌کنم آنها گزارش خود را در آینده به مقامات و مردم ارایه خواهند داد.
سوال: برای ۴۰۰ کیلو اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده شما چه اتفاقی افتاد؟ ایا ایران هنوز آنرا در اختیار دارد؟
پیش از تجاوز، بازرسان به سایت‌هایی که اورانیوم بسیار غنی شده وجود داشت رفت و آمد داشتند؛ بنابراین آنها به طور کامل از وضعیت این مواد آگاهی داشتند. الان من نمی‌دانم آن مواد کجا هستند؛ و اصلا من نمی‌توانم بگویم که آن مواد کجا هستند. من می‌توانم بگویم که پیش از تجاوز بازرسان به آن مواد دسترسی داشتند و آن را بازرسی می‌کردند.
سوال: ایران گفته است که آن مواد یا بخشی از ان پیش از حمله آمریکا جابجا شده‌اند.
من نمی‌توانیم نکته‌ای بیش از انکه به شما گفتم ارائه دهم. من در موقعیت آن نیستم. من متخصص این امر نیستم. نمی‌دانم آن مواد کجا هستند.
سوال: شما گفتید که درب همکاری با اژانس بسته نیست. مشخصا چه اقدامی باید انجام شود تا این فرایند پیش رود؟
مهمترین نکته ایمنی و امنیت سایت‌های ما و بازرسان است. این خیلی برای ما مهم است. ما نمی‌خواهیم بازرسان را به یک منطقه جنگی ببریم. ما هنوز نمی‌دانیم شاید مواد انفجاری عمل نکرده هنوز در سایت‌ها باشند و ایمنی و امنیت بازرسان را به خطر بیاندازند. به همین دلیل ما می‌بایست اقدامات احتیاطی زیادی را به طور شفاف و آشکار با همکاری اژآنس انجام دهیم.
سوال: درباره مذاکرات شما گفتید که آمریکا با سوء نیت مذاکره کرد؛ و شما احساس کردید فریب خورده‌اید. چه اقدامی باید برای از سرگیری مذاکرات با امریکا انجام شود؟
ما نیازمند توضیح هستیم.
سوال: علاوه بر توضیح چه؟
آنها باید بیایند و بلند آن را توضیح دهند و اطمینان دهند که آن اقدام ۱۳ ژوئن را تکرار نخواهند کرد. آیا برای آمریکا امکانپذیر نیست که بیاید و این را بلند بگوید؟ ایا این تقاضای زیادی است که ما می‌خواهیم؟ چون اگر شما مذاکراتی شفاف و توجیه پذیر می‌خواهید باید اطمینان داشته باشید و طرف شما باید ضمانت دهد که دوباره از پشت به شما خنجر نخواهد زد. فکر نمی‌کنم این خواسته زیادی باشد.
سوال: درباره غنی سازی، ایا ایران پس از این همه صدمات تصمیم دارد دوباره غنی سازی را شروع کند؟ ایا ارزش انرا دارد؟
سیاست ما درباره غنی سازی تغییر نکرده است. ما بر اساس ان پی تی حق داریم. در این معاهده تکالیف و حقوق مشخصی برای اعضا مشخص شده است؛ و ایران به عنوان یک عضو مسئول معاهده حق این را دارد تا غنی سازی را در چارچوب آن و داخل خاک خود انجام دهد. تنها نکته این است که غنی سازی ما نباید بعد نظامی پیدا کند. همین. اما ما همچنان گفته‌ایم که در حالی که به غنی سازی مواد علاقمندیم و می‌خواهیم آن را در قلمرو ایران انجام دهیم، آماده‌ایم تا با تعامل با دیگران درباره سطح و دامنه و ظرفیت برنامه غنی سازی خود صحبت کنیم؛ و فکر می‌کنم این به اندازه کافی برای هر طرف واقعی که به دنبال شفاف سازی است منصفانه است. همانگونه که ما در برجام به بازرسان دسترسی دادیم؛ بنابراین موضع ما همان قبلی است.
سوال: هیچ تغییری در موضع شما بعد از جنگ ۱۲ روزه ایجاد نشده است؟ الان که تاسیسات هسته‌ای شما به شدت اسیب دیده و تحت حمله قرار گرفته‌اند، هنوز می‌خواهید از حق غنی سازی خود استفاده کنید؟
موضع ما تغییر نکرده است. شیوه‌ای که آنها به تاسیسات صلح امیز ما که تحت بازرسی و پادمان اژانس هم قرار داشتند حمله کرده‌اند بر خلاف مقررات اژانس است. هیچ کسی نمی‌تواند به چنین مکان‌هایی حمله کند؛ و ان مکان‌ها توسط دو قدرت هسته‌ای بمباران شدند. توسط یک عضو معاهده وتوسط یک دارنده سلاح اتمی و عدم عضویت در معاهده ان پی تی؛ بنابراین بمباران کردن این مکان‌ها این حقیقت را توجیه نمی‌کند که ان‌ها مکان‌هایی پادمانی بودند. این‌ها حقیقت را تغییر نمی‌دهند. ما حق داریم اورانیوم را داخل قلمرو خود غنی سازی کنیم.
آیا شما می‌دانید چرا ما بر غنی سازی اصرار داریم؟ چون ما می‌بایست این مواد غنی سازی شده را برای مقاصد صلح امیز استفاده کنیم. در ۲۰۱۱ راکتور تحقیقاتی تهران که در داخل شهر قرار دارد از صفحات اورانیوم ۲۰ درصد استفاده می‌کند و در ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ تمامی این صفحات اورانیوم مورد مصرف قرار گرفت و ما با کمبود صفحات مواجه شدیم؛ و سپس از آژانس و دیگر کشور‌ها خواستیم که ان صفحات را در اختیار ما بگذارند، اما ان‌ها این کار را نکردند؛ و ما می‌بایست بر دانشمندان خودمان تکیه می‌کردیم. دانشمندان ما ابتدا اورانیوم را به میزان ۲۰ درصد غنی سازی و سپس ان‌ها را به صفحه تبدیل کردند؛ و ما از ان زمان از این صفحات داریم استفاده می‌کنیم؛ بنابراین این نمونه‌ای از عدم همکاری ان‌هایی است که مدعی احترام به حقوق بین الملل و مدافع عدم اشاعه هستند. در واقع حملات به تاسیسات هسته‌ای ما بزرگترین ضربه به ان پی تی و رژیم منع اشاعه هسته‌ای بود.
سوال: آمریکا می‌گوید برنامه‌ای پیشنهاد کرده که در ان ایران غنی سازی نکند و در عوض اورانیوم را از خارج از ایران برای مقاصد پزشکی و انرژی دریافت کند.
آیا ما می‌توانیم به امریکایی‌ها اعتماد کنیم؟ ایا می‌توانیم به اظهارات مقامات آمریکایی وقتی می‌گویند ما مواد مورد نیاز شما را تهیه می‌کنیم اعتماد کنیم؟ اگر مواد را تهیه نکنند، ایا بیماران سرطانی ما باید منتظر درمان بمانند؟ نه. ما نمی‌توانیم به حرف امریکایی‌ها تکیه کنیم. ما نمی‌توانیم به حرف ان‌هایی که به ایران تجاوز نظامی و ان‌هایی که از تجاوز نظامی علیه ایران حمایت کردند از جمله اروپایی‌ها اعتماد کنیم.
سوال: آیا امریکایی‌ها می‌توانند به حرف ایران که اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی سازی کرده و می‌گوید آنرا برای مقاصد غیرنظامی و نه بمب می‌خواهند تکیه کنند؟
ما در برنامه خود شفاف بوده‌ایم. بازرسان اژانس می‌دانند. پیش از این تجاوز ان‌ها در موقعیتی بودند که می‌توانستند حتی یک گرم از اورانیوم ۲۰ درصد و ۶۰ درصدی ما را تصدیق کنند؛ بنابراین برنامه هسته‌ای ما کاملا شفاف است. اگر امریکایی‌ها به ما اعتماد ندارند، باید به بازرسان اژانس اعتماد کنند. این مسخره است که آنها می‌گویند می‌خواهند با ما مذاکره کنند و در عین حال به ما حمله می‌کنند.
سوال: وزیر خارجه امریکا مکررا گفته که ایران برای چه به اورانیوم ۶۰ درصدی نیاز دارد مگر برای ساخت بمب. پاسخ شما به ان چیست؟
اولا وزیر خارجه امریکا باید در چارچوب ان پی تی و حقوق بین الملل اظهارنظر کند. ما به ایشان و هیچ فرد دیگری نباید توضیح دهیم که چرا به اورانیوم ۶۰ درصدی نیاز داریم، زیرا ان پی تی غنی سازی کمتر از استفاده نظامی را مجاز شمرده است؛ بنابراین همین کافی است. علاوه بر این، اورانیوم ۶۰ درصدی برای مقاصد صلح آمیز هم کاربرده می‌شود. اینگونه نیست که یک کشور اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی سازی کند و ان فقط برای غنی سازی تا ۹۰ درصد استفاده شود. نخیر. اینگونه نیست؛ بنابراین شاخص ما ان پی تی است. شاخص ما اظهارات وزیر خارجه امریکا یا هر شخص دیگری نیست؛ و این برای آگاهی از موضع ما کافی است.
ایران مکررا گفته است که شما به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیستید. این سیاست شما در دهه‌های گذشته بوده است. پس از این حمله غافلگیرانه، توسط دو قدرت هسته‌ای، ایا ایران موضع خود را تغییر داده است؟
موضع ما درباره ان پی تی همان موضع قبلی است. ما به دنبال سلاح هسته‌ای نمی‌رویم، چون این خلاف دکترین دفاعی و فتوای رهبر معظم ما است؛ و ما اعتقاد نداریم که سلاح‌های هسته‌ای می‌توانند امنیت به همراه داشته باشند.
سوال: پس چرا برنامه هسته‌ای تان را به طور کامل کنار نمی‌گذارید؟ برنامه شما خیلی مشکل زا بوده است. شما کشوری با نفت زیاد و انرژی خورشیدی زیادی هستید. امکان‌های فراوانی برای تولید انرژی در ایران وجود دارد
من به شما توضیح دادم که ما چرا در ایران به غنی سازی نیاز داریم؛ و نمونه راکتور تحقیقاتی تهران را که برای تولید دارو استفاده می‌شود برای شما مثال زدم. ما از ان برای درمان سرطان و تولید محصولات صلح امیز استفاده می‌کنیم؛ بنابراین باید غنی سازی داشته باشیم؛ و این همچنان یک موضوع افتخار ملی برای ایران است. ما پول و انرژی فراوانی برای ان مصرف کرده‌ایم؛ و این یک صنعت کاملا بومی است. وارداتی نیست. این یک دستاورد علمی برای ایران است؛ و ان‌هایی که فکر می‌کنند و این توهم را دارند که با بمباران سایت‌های صلح امیز هسته‌ای، ایرانی‌ها دستاورد‌های خود را فراموش می‌کنند، آنها اشتباه می‌کنند.
آنها باید ذهنیت ایرانی را درک کنند. فکر می‌کنم یک یا دو روز پس از شروع تجاوز، امریکا به نظر من همیت و جدیت مردم ایران را درک کرد. ان‌ها جدیت و پشتکار ملت ایران را دریافتند. شما فکر می‌کنم به مکان‌های مختلفی در ایران سفر کرده‌اید و می‌دانید که احساس مردم چیست. با تجاوز به ایران، مردم اتحادشان بیشتر شد. مردم ممکن است انتقاداتی علیه دولت داشته باشند، اما وقتی ایران تحت تجاوز قرار گیرد، ان‌ها متحدتر می‌شوند. شما این موضوع را در گفت‌و‌گو با اقشار مختلف درخواهید یافت. در ایران این روز‌ها مردم در صیانت از هویت ملی و دستاورد‌های علمی خود متحدتر هستند و به همین دلیل ما بر احقاق حقوق خود برای استفاده صلح امیز از انرژی هسته‌ای اصرار می‌کنیم.
سوال:یک پیام برای مردم آمریکا. ایا ایران قصد دارد با حمله به پایگاه‌های امریکا یا سرزمین امریکا به این جنگ ۱۲ روزه پاسخ دهد و انتقام بگیرد؟
ما قبلا پاسخ دادیم. تا زمانیکه به ما تجاوز نشود، ما اقدامی نخواهیم کرد. اما اگر یک تجاوز دیگر اتفاق بیفتد، توسط اسراییل یا امریکا، ما هر انچه لازم باشد را انجام خواهیم داد تا از زندگی و مردم خود حفاظت کنیم.
سوال: اگر اعتمادی وجود نداشته باشد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
ما مدافع گفت‌و‌گو هستیم. ما مدافع مذاکره هستیم. اما پیش شرط و لازمه ان اعتماد است؛ و توپ در زمین امریکا است. ان‌ها باید این را علنا اعلام کنند. ان‌ها باید بگویند زمانی که ما در حال مذاکره هستیم به ما حمله نظامی نمی‌کنند.
