ماهواره‌های استارلینک آلودگی به همراه دارد؟
مخاطب ۲۴- در سال‌های اخیر شاهد ارسال ماهواره‌های استارلینک به مدار زمین بوده‌ایم و هزاران ماهواره استارلینک شرکت اسپیس‌ایکس در حال پر کردن مدار زمین هستند تا اینترنت پرسرعت را برای نقاط مختلف دنیا فراهم کنند.
حالا و در این میان، گروهی از دانشمندان زنگ خطری را درباره این ماهواره‌ها به صدا درآورده‌اند: ماهواره‌های استارلینک ممکن است باعث مختل شدن مشاهدات ظریف اخترشناسان از اعماق کیهان شود.
تیمی از پژوهشگران به رهبری پروفسور استیون تینگی، متخصص نجوم رادیویی در دانشگاه کرتین استرالیا، با استفاده از یک تلسکوپ آزمایشی از پروژه Square Kilometre Array، به ردیابی سیگنال‌های نزدیک به ۲۰۰۰ ماهواره استارلینک پرداخته است.
امواجی که کیهان را آلوده می‌کنند
نتیجه این مطالعه نگران‌کننده بود: حدود یک‌سوم داده‌ها در فرکانس‌های خاص، توسط انتشار امواج رادیویی ناخواسته از سوی ماهواره‌های استارلینک تهدید می‌شوند و همین موضوع ممکن است تا در مسیر مطالعات مربوط به کیهان اولیه، اختلالاتی جدی ایجاد کند.
تا ماه می‌سال ۲۰۲۵ میلادی، تعداد ماهواره‌های فعال اسپیس‌ایکس در مدار پایین زمین، بیش از ۷۶۰۰ تا اعلام شده که حدود دو سوم کل ماهواره‌های عملیاتی دنیا را تشکیل می‌دهند و این کمپانی فضایی برنامه‌هایی برای رساندن این تعداد به ده‌ها هزار ماهواره در آینده دارد.
سیگنال‌هایی قوی به‌اندازهٔ درخشان‌ترین منابع طبیعی آسمان
تینگی و همکارانش معتقدند که این امواج رادیویی احتمالاً به‌صورت تصادفی از طریق آنتن‌های ماهواره‌ها ساطع می‌شوند؛ اما تأثیر آنها بسیار محسوس است.
او دراین‌باره توضیح داد: «قدرت این انتشار‌های ناخواسته در برخی موارد با درخشان‌ترین منابع طبیعی رادیویی در آسمان برابر است. تصور کنید خودمان هم چند منبع قوی مصنوعی دیگر هم به آسمان اضافه کنیم که مدام در حال حرکت هستند؛ این می‌تواند تأثیر زیادی روی آزمایش‌هایی که نیاز به حساسیت بسیار بالایی دارد بگذارد.»
نقض قوانین؟ هنوز نه...
نکته قابل‌توجه اینجاست که بخشی از این انتشار‌ها در باند‌هایی انجام می‌گیرتد که براساس مقررات اتحادیه بین‌المللی ارتباطات (ITU)، برای اخترشناسی رادیویی محافظت‌شده‌اند؛ اما از آنجا که این سیگنال‌ها احتمالاً ناخواسته هستند، هنوز مشخص نیست که اسپیس‌ایکس قانون‌شکنی کرده باشد.
تینگی در این‌باره گفت: «فعلاً هیچ‌کسی در اسپیس‌ایکس یا استارلینک قانون خاصی را نقض نکرده، چون این نوع انتشار‌ها تحت قوانین فعلی تنظیم نشده‌اند؛ اما این موضوع تدریجاً به بحثی جدی در ITU تبدیل می‌شود که شاید به تدوین مقررات تازه‌ای منجر گردد.»
فقط امواج رادیویی نیست
این اولین بار نیست که استارلینک مورد انتقاد جامعهٔ علمی قرار می‌گیرد. پیش‌تر هم ماهواره‌های این شرکت به خاطر بازتاب نور خورشید و ایجاد خطوط درخشان در آسمان شب، در عکس‌های نجومی اختلال ایجاد کرده بودند. هرچند بعداً اسپیس‌ایکس با پوشش‌های ضد بازتاب و تغییر زاویه قرارگیری ماهواره‌ها تا حدی این مشکل را کاهش داد.
در سال ۲۰۲۳، اسپیس‌ایکس فناوری جدیدی به نام "بازتابنده براگ توزیعی" (Distributed Bragg Reflector) معرفی کرد که لایه‌هایی از پلاستیک که نور را پراکنده می‌کنند، ولی امواج رادیویی را عبور می‌دهند. بااین‌حال، اثربخشی واقعی این فناوری هنوز روشن نیست.
راه‌حل از نگاه دانشمندان: کاهش انتشار، نه انتظار
دیلن گریگ، پژوهشگر ارشد و همکار تینگی معتقد است که بهترین راه‌حل، کاهش این انتشار‌های ناخواسته از سوی خود شرکت‌هاست: «بهترین کار این است که ماهواره‌ها یا این انتشار را کاهش بدهند یا به‌طور کامل متوقف کنند. از طرف شرکت‌ها، اقداماتی برای کاهش اختلالات نوری انجام شده و حالا باید سراغ اختلالات رادیویی هم رفت.»
خبر خوب این است که به گفته پژوهشگران، اسپیس‌ایکس به‌طور شفاف و مثبت به گفت‌و‌گو‌ها پاسخ داده و امید به همکاری و حل مسئله وجود دارد.
