گوزن زیبای زرد ایرانی در لرستان

مخاطب۲۴- طرح احیا و تکثیر گوزن زرد ایرانی به عنوان گونه‌ای در آستانه انقراض طی سال‌های اخیر در لرستان به عنوان خاستگاه کهن این گونه جانوری با شرایط مطلوب طبیعی، زیستگاهی و آب و هوای سازگار انجام و پس از دستیابی به نتایج موفق زیست و سازگاری این گونه جانوری با طبیعت لرستان در منطقه‌ای به وسعت ۷۰۰ هکتار رهاسازی شد.

طرح احیا و تکثیر گوزن زرد ایرانی براساس مطالعات انجام شده در سال ۱۴۰۱ با حمایت‌های سازمان حفاظت محیط زیست در بخش خصوصی ماهور دشت یافته آغاز و هشت راس گوزن زرد ایرانی به این سایت منتقل و نگهداری شد که هفت راس به این جمعیت افزوده شده و طی ماه گذشته با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست در زیستگاهی منطبق با شرایط طبیعی به وسعت ۷۰۰ هکتار رها سازی شدند.

لرستان با شرایط آب و هوایی و توپوگرافی مناسب بعنوان خاستگاهی کهن از این گونه جانوری منحصر‌به‌فرد یکی از مناطق مستعد برای احیا و نگهداری آن است که در چند سال اخیر اقداماتی برای احیا و نگهداری گوزن زرد ایرانی انجام شده است.

نقش یک گوزن زرد ایرانی که با رنگ قرمز در یکی از غار‌های کوهدشت لرستان ایجاد شده و قدمت آن به حدود هزاره دهم پیش از میلاد می‌رسد، بیانگر این است که لرستان زیستگاهی کهن برای این گونه جانوری در معرض انقراض بشمار می‌رود که اکنون گام‌های خوبی برای احیا و نگهداری این گونه جانوری در استان انجام و با همکاری بخش خصوصی سایتی مناسب و تحت نظارت برای احیای گوزن زرد ایرانی در این استان راه اندازی شده است.

گوزن زرد ایرانی بزرگ‌تر از شوکا و کوچک‌تر از مرال و خال‌های سفید روی پشت و پهلوهایش وجه تمایز این گونه منحصر‌به‌فرد است که نر‌ها شاخ‌های بلند و نسبتا پهنی دارند و تعداد انشعاب‌های شاخ با سن حیوان مرتبط است.

خاستگاه اصلی این گونه در ایران، چشم‌انداز‌های باز با درختان و درختچه‌های پراکنده در کوهستان‌های زاگرس و بیشه‌زار‌های استان خوزستان بوده، اما به دلیل از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی و شکار بی‌رویه، جمعیت آنها نابود شده یا بسیار کاهش یافته است و پراکندگی طبیعی کنونی گوزن زرد در بیشه‌زار‌های مناطق حفاظت‌شده کرخه، و احتمالا دز محدود است.

در حال حاضر بخش عمده جمعیت گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک دریاچه ارومیه است و شماری نیز در مناطق محصور احداث شده در سرتاسر کشور زندگی می‌کنند.

براین اساس در مراسمی با حضور معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور و جمعی از مسئولان این سازمان، رهاسازی گوزن‌های تکثیر و احیاء شده در مجموعه شرکت کشت و صنعت و گردشگری ماهور دشت یافته استان لرستان (شهرستان خرم آباد) انجام شد.

شینا انصاری در خصوص بزرگترین مرکز خصوصی احیاء گوزن زرد ایرانی در شرکت کشت و صنعت و گردشگری دشت ماهور یافته خرم آباد گفت: استان لرستان ظرفیت‌های طبیعی و عالی برای پرورش این گونه جانوری دارد و امیدواریم این مجموعه از لحاظ گردشگری و اقتصادی رهاورد‌های خوبی داشته باشد.

وی با اشاره به سازگاری شرایط این منطقه برای پرورش گوزن زرد ایرانی افزود: این جانوران در حقیقت قابلیت انطباق و سازگاری با طبیعت را دارند.

رهاسازی ۱۷ راس گوزن زرد ایرانی در مجموعه ۷۰۰ هکتاری ماهور دشت یافته

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: طرح احیا و تکثیر گوزن زرد ایرانی در شرکت ماهور دشت یافته به عنوان بخش خصوصی در شهرستان خرم آباد انجام و اکنون این سایت یکی از بزرگترین مراکز احیا و تکثیر گوزن زرد ایرانی به وسعت ۷۰۰ هکتار به شمار می‌رود.

کامران فرمان پور افزود: با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست چندین راس گوزن به این مرکز انتقال و نگهداری شده که در این مجموعه به صورت نیمه وحشی پرورش یافته‌اند.

وی با بیان اینکه این مجموعه ۷۰۰ هکتاری منطبق با شرایط طبیعت این منطقه فنس کشی شده است، اظهار داشت: طی سفر ماه گذشته رییس سازمان حفاظت محیط زیست به لرستان گوزن‌های زرد مجموعه ماهور دشت یافته رها سازی و اکنون در حال تردد و سازگاری با منطقه هستند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به اینکه استان در سالیان گذشته یکی از زیستگاه‌های گوزن زرد ایرانی بوده است، ادامه داد: براین اساس منطقه گازرده در این استان نیز به دلیل وجود گوزن زرد ایرانی به این نام معروف شده و براین اساس مرکز احیا و تکثیر گوزن زرد نیز راه اندازی شد که خوشبختانه نتایج موفقی داشت و این گونه جانوری با وجود حساسیت‌های طبیعی که دارد در این منطقه به خوبی سازگاری و اکنون نیز رهاسازی شده است.

فرمان پور یادآور شد: اکنون ۱۷ راس گوزن زرد در این مرکز نگهداری و تکثیر شده است که به زودی نیز با تولد گوساله‌های جدید به جمعیت این گوزن‌ها افزوده خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه پرورش گوزن‌های زرد مبتنی بر فرهنگ بومی مردم لرستان و شرایط طبیعی منطقه است، گفت: این مرکز بزرگترین مرکز احیا و تکثیر گونه زرد گوزن زرد ایرانی توسط بخش خصوصی است که در محدوده‌ای بالغ بر ۷۰۰ هکتار در مجموعه کشت و صنعت گردشگری ماهور دشت یافته خرم آباد با پوشش غنی از گونه‌های مختلف گیاهی صورت پذیرفته است، گوزن زرد ایرانی از نادرترین و با ارزش‌ترین گونه‌های گوزن دنیاست و جزء ذخایر ژنتیکی و زیستی کشور محسوب می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان اضافه کرد: با رهاسازی تعداد ۱۷ رأس گوزن زرد ایرانی در محدوده ۷۰۰ هکتاری شاهد افزایش قابل قبولی از جمعیت آنها خواهیم بود و امیدواریم در آینده نزدیک به عنوان یک ذخیره گاه ژنتیکی برای کشور محسوب شود.

تولد یک راس گوزن زرد ایرانی در سایت احیا کشت و صنعت لرستان

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: امسال یک راس گوساله گوزن زرد ایرانی در سایت احیا و تکثیر کشت و صنعت و گردشگری ماهور دشت یافته متولد شده است.

فرمان پور بیان کرد: سال ١۴٠١ و ۱۴۰۲ و در راستای حفظ و احیاء این گونه ارزشمند در خطر انقراض، هشت رأس گوزن زرد ایرانی از ۲ سایت تکثیر و پرورش دشت ناز ساری و سایر مراکز تکثیر کشور به لرستان و دامنه‌های زاگرس که زیستگاه و خاستگاه اصلی این گونه در گذشته بوده، انتقال داده شد.

وی اظهار داشت: گوزن زرد ایرانی در سایت احیا و تکثیر کشت و صنعت و گردشگری ماهور دشت یافته واقع در دامنه‌های یافته‌کوه حفاظت و نگهداری می‌شوند که نخستین و بزرگترین سایت خصوصی تکثیر و پرورش گوزن زرد در کشور است که با مشارکت بخش خصوصی و در راستای حفاظت مشارکتی از گونه‌های ارزشمند حیات وحش و ذخایر ژنتیکی ایجاد شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به این موضوع که در سالیان نه چندان دور عرصه‌های جنگلی زاگرس زیستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی محسوب می‌شد، گفت: انجام این طرح علاوه بر حفاظت از تنوع زیستی کارکرد‌های متفاوتی به خصوص در حوزه گردشگری و اشتغالزایی می‌تواند داشته باشد.

فرمان پور با اشاره به اینکه سایت احیای گوزن زرد ایرانی تجربیات موفقی کسب کرده است، اظهار داشت: احیای گوزن زرد در این استان در راستای سیاست‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای جلب مشارکت مردم در امر حفاظت حیات وحش و حمایت گونه‌های جانوری انجام شد.

وی اضافه کرد: تفاهم نامه همکاری مشترک جهت حمایت و حفاظت گوزن زرد با استفاده بهینه از ظرفیت‌های بالقوه و با هدف نجات این گونه از خطر انقراض سال ۱۴۰۱ بین مجتمع کشت و صنعت گردشگری فجر صفای لرستان (شرکت ماهور دشت یافته) با محیط زیست منعقد و به همین منظور هشت راس گوزن زرد از مرکز تکثیر و پرورش از دشت ناز ساری به این سایت منتقل شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه این گونه جانوری نیازمند زیستگاه طبیعی با شرایط مناسب برای حفاظت و نگهداری است، عنوان کرد: در مرکز احیا و نگهداری گوزن زرد علاوه بر مراقبت‌های ویژه، شرایط خوب زیستگاهی در راستای حفاظت و نگهداری طبیعی برای این گونه جانوری حساس ایجاد شده است.

فرمان پور با بیان اینکه لرستان زمانی زیستگاه گوزن زرد بوده است، افزود: با نظارت کارشناسان شرایط لازم برای این گونه جانوری فراهم شده است و گوزن زرد ایرانی در لرستان در حال احیا است.

رهاسازی ۱۳ راس گوزن زرد بالغ در دامنه یافته کوه لرستان

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: طرح احیا و تکثیر گوزن زرد ایرانی طی چند سال اخیر در این استان با توجه شرایط طبیعی استان در قالب طرح پستانداران در اسارت با هدف تکثیر و پرورش گونه‌های در معرض انقراض در شرکت ماهور دشت یافته اجرا شد.

امیر زند با اشاره به اینکه اکنون ۱۳ راس گوزن زرد بالغ و سه راس گوساله در این سایت پرورش و نگهداری می‌شوند، یادآور شد: این طرح اکنون به مرحله رهاسازی گوزن‌های زرد رسیده است که براین اساس ۲ هفته پیش با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست رهاسازی این گونه جانوری در محدوده‌ای ۷۰۰ هکتاری و کاملا طبیعی رها سازی شدند.

وی با بیان اینکه از جمعیت کنونی گوزن‌های زرد این مجموعه ۲ راس گوساله متولد شده در این سایت و اکنون با شرایط مناسب همراه گله هستند، اظهار داشت: با گذشت سال‌ها دوری از زیستگاه و خاستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی، اکنون این گونه جانوری در شرایط مطلوب قرار دارد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان افزود: این گونه جانوری بعد از گذشت سال‌ها دوری از زیستگاه و پشت سر گذاشتن خطر انقراض نسل در مرکز احیا و نگهداری استان در شرایط مطلوبی قرار دارد.

زند ادامه داد: گوزن زرد ایرانی در سایت تکثیر و پرورش فجر صفای کشت و صنعت لرستان واقع در دامنه‌های یافته کوه خرم‌آباد حفاظت و نگهداری می‌شود که این سایت نخستین و بزرگترین سایت خصوصی تکثیر و پرورش گوزن زرد در کشور و در راستای حفاظت مشارکتی از گونه‌های ارزشمند حیات وحش و ذخایر ژنتیکی به شمار می‌رود.

وی با اشاره به اینکه لرستان در گذشته خاستگاه ییلاق و قشلاق گوزن‌های زرد ایرانی بین دز و کرخه خوزستان و لرستان بوده است، اضافه کرد: به همین دلیل دوباره این قابلیت برای استان تعریف شده است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان عنوان کرد: این طرح تاثیرات مثبت و قابل تاملی بر حفاظت و احیای جمعیت گونه‌های مذکور از جمله گوزن زرد ایرانی خواهد داشت.

زند با اشاره به اینکه گوزن‌های زرد ایرانی اغلب در اوایل پاییز جفت‌گیری می‌کنند و یک و به ندرت ۲ گوساله به دنیا می‌آورند، گفت: امسال اردیبهشت ماه یک راس گوزن در فصل زادآوری در سایت تکثیر متولد شد.

وی تاکید کرد: گوزن زرد ایرانی زیرگونه‌ای از گوزن زرد است که با توجه به اینکه در آستانه انقراض قرار داشت، با تمهیدات انجام شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست در دستور کار قرار گرفت.

احیای گوزن زرد در دامنه‌های یافته کوه

رییس اداره نظارت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان نیز گفت: بنا بر مطالعات و اسناد موجود، استان به دلیل شرایط توپوگرافی و آب و هوایی زیستگاهی مناسب برای گوزن زرد در گذشته بوده است، همچنین مناطق زاگرس نشین به دلیل بهره مندی از جنگل و شرایط کوهستانی و آب و هوای مناسب موقعیت مساعدی برای زیست گوزن زرد ایرانی دارند.

محسن امیری ادامه داد: بر این اساس لرستان زیستگاه گوزن زرد ایرانی و منطقه گازرده در محدود میان پلدختر و خرم آباد در گذشته زیستگاه اصلی این گونه جانوری در لرستان بوده‌اند که در این منطقه منقرض شده و اکنون نیز سازمان حفاظت محیط زیست با هدف احیای گونه‌های در خطر انقراض حفاظت و احیای این گونه‌ها را در اولویت قرار داده است.

وی با تاکید بر اینکه احیای گوزن زرد ایرانی در دستور کار این سازمان قرار گرفته است، یادآور شد: تمام سایت‌های احیا و نگهداری گوزن زرد ایرانی تحت مدیریت این سازمان هستند و سایت احیا و نگهداری لرستان بعنوان نخستین و بزرگترین سایت خصوصی احیای گوزن زرد ایرانی در کشور راه اندازی شده است.

رییس اداره نظارت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به اینکه استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و مشارکت حفاظتی از برنامه‌های مهم این سازمان در امر احیا و نگهداری گونه‌های در معرض خطر انقراض است افزود: لرستان در این حوزه پیشگام بوده و شرکت کشت و صنعت فجر صفا نخستین سایت خصوصی احیا و نگهداری گوزن زرد ایرانی را راه اندازی کرده است.

امیری ادامه داد: همچنین در راستای احیا قوچ و میش نیز در این سایت اقدام شده است که همزمان با رها سازی گوزن زرد ایرانی در محدود ۴۰۰ هکتاری تحت نظارت حفاظت محیط زیست قوچ و میش نیز در این فضا رها سازی خواهد شد.

مجموعه گردشگری ماهور دشت یافته خرم آباد با وسعتی نزدیک به ۲۰۰۰ هزار هکتار در ۱۲ کیلومتری شهرستان خرم آباد واقع شده است.

محدوده اجرای پارک وحش در ضلع شمال و شرق این مجموعه واقع شده و به وسعت تقریبی حدود ۷۰۰ هکتار شامل زیستگاه‌های طبیعی جنگلی، تپه ماهور با پوشش درختی غالب بلوط می‌باشد.

با توجه به مطالعات میدانی و ارزیابی‌های بعمل آمده توسط متخصصان، این محدوده ظرفیت بالایی برای ایجاد پارک حیات وحش به صورت کاملاً طبیعی دارد.