توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران، مطرح نشده است

مخاطب۲۴- مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر خارجه کشورمان در واکنش به طرح ادعایی غنی‌سازی صفر اورانیوم به مدت حداکثر سه سال گفت: چنین چیزی مطرح نشده است.
ایران همچنان در برابر پیشنهادات فراتر از خط قرمزها، موضع قاطع دارد

تخت روانچی درباره اینکه آیا ادعای غنی‌سازی صفر اورانیوم به مدت حداکثر سه سال برای اعتمادسازی مطرح شده و آیا ایران چنین طرحی را پذیرفته است گفت: «نخیر، درست نیست و چنین چیزی مطرح نشده است.»

روزنامه گاردین پیش‌تر گزارش داده بود که برخی از بازیگران میانجی‌گر از جمله قطر و عمان، پیشنهاد کرده‌اند ایران به مدت سه سال سطح غنی‌سازی خود را به صفر برساند تا زمینه برای اعتمادسازی اولیه و بازگشت گام‌به‌گام به مسیر توافق هسته‌ای فراهم شود. این ادعا در بحبوحه افزایش رایزنی‌های غیررسمی و مذاکرات پشت پرده میان تهران و غرب مطرح شد و برخی آن را نشانه‌ای از تلاش برای ایجاد توافقی موقت یا پل دیپلماتیک میان دو طرف ارزیابی کردند.

با این حال، تخت‌روانچی با رد صریح این گزارش، عملاً بار دیگر بر خطوط قرمز هسته‌ای ایران تأکید کرد. موضعی که نشان می‌دهد تهران همچنان بر اساس اصول اعلام‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب و شورای عالی امنیت ملی حرکت می‌کند و حاضر نیست حقوق تثبیت‌شده خود در زمینه غنی‌سازی را حتی به صورت موقت تعلیق کند.


چرا «غنی‌سازی صفر» از نگاه ایران قابل پذیرش نیست؟

در ادبیات دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران، غنی‌سازی اورانیوم نه تنها یک توانمندی فناورانه بلکه نماد استقلال راهبردی و دستاورد مقاومت در برابر فشار‌های غرب تلقی می‌شود. هرگونه توافقی که بخواهد این مولفه را حتی به‌طور محدود و موقتی تعلیق کند، از نظر سیاست‌گذاران ایرانی، به منزله بازگشت به سیاست باج‌خواهی هسته‌ای است.

از منظر حقوق بین‌الملل نیز، ایران تحت معاهده NPT و برجام، از حق برخورداری از چرخه کامل سوخت هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز برخوردار است. شرط "غنی‌سازی صفر" پیش از این تنها در توافقات مدل لیبی یا در شرایط خاص کشور‌هایی مانند امارات مطرح شده، که قابل تعمیم به جایگاه ایران نیست.


بازی دیپلماتیک میانجی‌ها؛ فضا‌سازی یا فشار پنهان؟

در هفته‌های اخیر، رسانه‌های غربی گزارش‌هایی از طرح پیشنهاد‌هایی غیررسمی توسط برخی کشورها، از جمله عمان، قطر و حتی فرانسه، منتشر کرده‌اند. هدف از این پیشنهادها، نه الزاماً رسیدن به توافق نهایی، بلکه تست فضای سیاسی تهران و بررسی آمادگی آن برای گام‌های اعتمادساز اولیه ارزیابی می‌شود.

تحلیلگران معتقدند بخشی از این روایت‌ها با هدف اعمال فشار روانی و مدیریت افکار عمومی در داخل ایران و زمینه‌سازی برای احیای نسخه‌ای ضعیف‌شده از برجام مطرح می‌شود—نسخه‌ای که شاید بخشی از تحریم‌ها را رفع کند، اما حقوق هسته‌ای ایران را محدود نگه دارد.


ثبات موضع ایران و تأکید بر حقوق تثبیت‌شده

اظهارات تخت‌روانچی در رد گزارش گاردین را باید نشانه‌ای روشن از پایداری ایران بر خطوط قرمز راهبردی خود در مذاکرات هسته‌ای دانست. در شرایطی که فشار‌های خارجی در قالب دیپلماسی رسانه‌ای در حال افزایش است، تهران تلاش دارد ضمن باز نگه داشتن در‌های دیپلماسی، از تکرار تجربه‌های پرهزینه گذشته نظیر توافق‌های ناقص یا فاقد ضمانت اجرایی پرهیز کند.

با توجه به تجربه‌های پیشین، به‌نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی ایران مذاکره را تنها در چارچوب عزت، حکمت و مصلحت می‌پذیرد و پیشنهاد‌هایی از جنس «غنی‌سازی صفر» جایی در معادلات تهران نخواهند داشت—حتی اگر از سوی بازیگران میانجی ارائه شوند.