نگاهی علمی به تاثیر حمام یخ بر بدن انسان
مخاطب ۲۴- اکثر افراد دوست دارند با یک حمام آب داغ خستگی را از تن خود بیرون کنند. هرچند که در طول چند سال اخیر حمام یخ به‌روندی پرطرفدار تبدیل شده است. زمانی حمام یخ فقط مورد استقبال ورزشکاران درجه یک جهانی قرار می‌گرفت؛ اما حالا علاقه‌مندان به حفظ تناسب اندام و ورزشکاران آماتور نیز از تاثیر شگفت‌انگیز حمام یخ بر بدن انسان می‌گویند. آیا قرار دادن بدن در آب سرد برای مدت مشخص می‌تواند مفید باشد یا صرفا با یک جو رسانه‌ای طرف هستیم؟
جداسازی واقعیت از افسانه در مورد تاثیر حمام یخ بر بدن انسان
حمام یخ به‌معنی قرار گرفتن در آب با دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه است. هرچند برخی افراد به حمام با قطعات یخ و دمای نزدیک به صفر علاقه بیشتری نشان می‌دهند. این گروه ادعا می‌کنند که اینکار باعث ریکاوری زودهنگام پس از ورزش و بهبود وضعیت روانی فرد می‌گردد. امروز می‌خواهیم این ادعا‌ها را به‌صورت علمی بررسی کنیم.
یکی از دلایل اصلی استفاده از حمام یخ تاثیر آن بر کاهش درد ماهیچه‌های بدن و سرعت ریکاوری پس از ورزش است. بازیکنان فوتبال، دوندگان دوی استقامت و وزنه‌برداران معمولا از حمام یخ استقبال می‌کنند. پژوهش‌های علمی زیادی تاکنون نشان داده‌اند که حمام یخ می‌تواند روند ریکاوری را پس از ورزش بهبود ببخشد.
همچنین قرار گرفتن در آب سرد می‌تواند باعث شود که درد ماهیچه‌ها در ساعت‌ها و روز‌های بعد به‌شدت کاهش یابد. البته اینها تنها نکات مثبت حمام یخ نیستند. افراد ورزشکار می‌توانند با کمک آن انعطاف‌پذیری، قدرت و توانایی بیشتری را در ماهیچه‌های خود احساس کنند. این مهم نیز با کاهش التهاب پس از ورزش، فرو نشاندن ورم ماهیچه‌ها و بهبود دفع متابولیت‌ها به‌دست می‌آید.
تا به‌اینجای کار مشخص شده است که تاثیر حمام یخ بر بدن انسان افسانه نیست. هرچند که حتی اگر یک ورزشکار حرفه‌ای هستید، نباید از آن به‌عنوان یک گزینه دائمی استفاده کنید. همانطور که گفتیم حمام یخ می‌تواند التهاب را در بافت ماهیچه کاهش دهد. این مورد شاید برای ریکاوری مفید باشد؛ اما فراموش نکنید که التهاب می‌تواند همچون سیگنالی به‌بدن برای قوی‌تر شدن و تغییر تلقی شود.
در نتیجه حمام آب یخ پس از هر جلسه تمرینی می‌تواند اثر معکوس داشته و جلوی رشد ماهیچه‌ها را بگیرد. البته این مشکل فقط زمانی بروز می‌کند که شما در تلاش برای افزایش حجم ماهیچه‌های خود باشید. اگر مشغول انجام ورزش‌های هوازی یا حفظ تناسب اندام هستید، حمام یخ به‌صورت مرتب پس از هر جلسه تمرین هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.
بهبود سلامت کلی بدن با آب سرد
اخیرا برخی ادعا می‌کنند که حمام آب یخ می‌تواند سبب بهبود سلامت روانی و عملکرد سیستم ایمنی بدن شود. هرچند پژوهش‌های حوزه پزشکی و سلامت در این رابطه بسیار کم تعداد هستند. حتی در میان ۱۱ پژوهش موجود در این زمینه نیز برخی به‌بررسی دوش آب یخ به‌جای حمام پرداخته‌اند.
در کل می‌توان گفت که حمام آب یخ تنها می‌تواند به‌میزان اندکی استرس را کاهش دهد و کمی هم باعث بهبود کیفیت خواب گردد. برخی هم گزارش کرده‌اند که پس از عادت کردن به حمام آب یخ کمتر مریض شده‌اند. متاسفانه در پژوهش‌های مربوطه به دلایل این تغییرات هیچ اشاره‌ای نشده است. همچنین برخی از این موارد فقط در یک یا دو مقاله دیده می‌شوند. در نتیجه می‌توان گفت که چندان قابل اتکا نیستند.
تاثیر منفی حمام یخ بر بدن انسان
گاهی اوقات فرو رفتن در آب سرد می‌تواند باعث شوک سرمایی به‌فرد شود. شوک سرمایی در اثر کاهش ناگهانی دمای پوست بدن رخ می‌دهد و می‌تواند باعث تنگی نفس، سرگیچه، فشار خون بالا و حتی در مواردی آریتمی قلبی شود. اگر به این نشانه‌ها توجهی نشود، حتی احتمال مرگ نیز وجود دارد.
همچنین توجه داشته باشید که قرار گرفتن طولانی‌مدت در حمام یخ (بیشتر از ۳۰ دقیقه) می‌تواند به افت شدید دمای بدن منجر شود. در این حالت پس از لرزش شدید و گیجی فرد هوشیاری خود را از دست می‌دهد. در مراحل بعدی نیز عملکرد اعضای حیاتی بدن مختل می‌شود و مرگ کم‌کم فرا می‌رسد.
این مسئله از آنجایی اهمیت پیدا می‌کند که برخی از حمام یخ به‌عنوان تمرینی برای تقویت اراده استفاده می‌کنند. این افراد تصور می‌کنند که هرچقدر طولانی‌تر در دمای پایین بمانند بهتر است.
توصیه‌هایی برای استفاده از حمام یخ
اگر می‌خواهید حمام آب یخ یا آب درمانی سرد را امتحان کنید، باید ابتدا چند نکته مهم را به‌خاطر بسپارید. مسئله اول به‌دمای آب مربوط می‌شود. اگرچه از واژه یخ در این ترکیب استفاده شده است، اما نباید وارد آب یخ‌زده شوید. به‌باور اکثر کارشناسان دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه می‌تواند بهترین تاثیر را برای بدن داشته باشد.
همچنین فراموش نکنید که قرار گرفتن طولانی‌مدت در حمام یخ بسیار خطرناک است. اگر تازه‌کار هستید، بهتر است حداکثر ۱۰ دقیقه را به حمام یخ اختصاص دهید. در این مدت نیز هر ۳ یا ۵ دقیقه از آب خارج شوید تا بدنتان کمی گرم شود. اکثر افراد سعی می‌کنند در نهایت بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه را در حمام یخ بمانند.
این مدت برای تاثیر مثبت حمام یخ بر بدن انسان کافی است. در واقع طول مدت‌زمان حمام یخ تحت هیچ شرایطی نباید از ۳۰ دقیقه نیز بیشتر شود. نکته سوم ورود آرام به درون آب است. واکنش بدن به آب سرد در ۳۰ ثانیه اول بروز می‌کند. شما باید کمی منتظر بمانید تا بدن به دمای پایین آب عادت کند. همچنین بهتر است حداکثر تا سینه وارد آب سرد شوید.
توجه داشته باشید که لرزیدن در حمام یخ کاملا عادی است؛ اما علائمی همچون سرگیچه یا بی‌حسی می‌توانند نگران‌کننده باشند. به‌طورکلی به‌نظر می‌رسد که تاثیر حمام یخ بر بدن انسان مثبت است و می‌تواند با توجه به برخی نکات حداکثر بهره را از آن برد. هرچند که نباید خیلی در رابطه با معجزه حمام یخ صحبت کرد.
