مرکز بازپروری خرس سیاه آسیایی در کرمان راه‌اندازی می‌شود
مخاطب ۲۴- خرس سیاه آسیایی (بلوچی) از گونه‌های در معرض انقراض ایران شناخته می‌شود که در یک سال گذشته تصاویری از آن در مناطقی از کرمان ثبت شده و به گفته سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان، قرار است مرکز تکثیر و احیای این گونه جانوری در استان ایجاد شود.
این خرس در سه استان کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان دیده می‌شود که در جنوب کرمان هم در مناطق زریاب، بحرآسمان، مارز، قلعه گنج و کهنوج زیست می‌کند. خرس سیاه نقش مهمی در تنوع زیستی، زنجیره غذایی و حفظ چرخه زیستی منطقه دارد و حفاظت از آن اهمیت این بخش را گوشزد می‌کند.
با وجود این اهمیت، خرس سیاه آسیایی یا بلوچی از گونه‌های در معرض انقراض در فهرست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد و پیش از این نیز در گزارش‌هایی به وضعیت حیات این گونه جانوری با ارزش پرداخته است.
دوستداران محیط زیست بر این نظرند که حفاظت از خرس سیاه آسیایی تنها به گشت محیط بانان برای جلوگیری از شکار یا آسیب زدن به این گونه محدود شده و این درحالی است که عوامل مختلف دیگری هم می‌تواند نابودی این گونه در خطر انقراض را سرعت ببخشد که بدون مطالعه، امکان نجات آن وجود ندارد.
با مطالعه و شناخت بیشتر درباره خرس سیاه می‌توان راهکار‌های بیشتر و موثرتری نیز برای حفاظت از آن از تقابل با ساکنان و بومیان محلی پیدا کرد تا آسیبی به یکدیگر نزنند.
از همین رو مدیریت اداره کل محیط زیست استان کرمان در رویکرد‌ها و برنامه‌های جدید خود به دنبال امکان‌سنجی ایجاد مکانی مطابق با شرایط طبیعی همین گونه در استان است تا در یک محیط علمی و تخصصی، خرس سیاه آسیایی بازپروری و سپس در طبیعت رهاسازی شود.
اقدامی که ضمن حفظ این گونه ارزشمند حیات وحش و نقشی که در زیست بوم منطقه دارد، به‌تدریج با افزایش سطح آگاهی مردم می‌تواند به افزایش مشارکت جوامع محلی در حفاظت از محیط زیست طبیعی نیز منجر شود.
جزییات راه‌اندازی مرکز بازپروری خرس سیاه
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان که ۲ ماه پیش این مسئولیت را عهده‌دار شده و همان ابتدا توسعه حفاظت مشارکتی را از اولویت‌های کاری خود اعلام کرده و گفت: به دنبال این هستیم که «مرکز بازپروری و رهاسازی خرس سیاه آسیایی» را در استان با کمک بخش خصوصی ایجاد کنیم تا ظرفیت پایداری ایجاد شود که گونه‌های در معرض آسیب سریعا در یک جایگاه علمی و کاملا فنی حفظ، احیا و دوباره در طبیعت رهاسازی شوند.
محسن جعفری نژاد بسطامی ادامه داد: با همکاری بخش خصوصی به دنبال این هستیم که با امکان‌سنجی لازم، مکان مناسبی را که مطابق با شرایط طبیعی همین گونه در استان باشد پیدا کنیم. این مکان براساس آخرین چارچوب‌های استاندارد و علمی که در دنیا وجود دارد، آماده سازی خواهد شد.
وی با بیان اینکه این طرح اکنون در مرحله مطالعه است گفت: مکان مورد نظر باید هم مرکز قرنطینه و هم فضایی داشته باشد تا گونه‌هایی که به هر دلیل توسط مردم از طبیعت گرفته می‌شوند یا شرایطی بوده که نتوانسته‌اند در طبیعت بمانند، آنجا با حضور متخصصان نگهداری شوند و شرایط شان را کاملا به صورت طبیعی داشته باشیم، بعد از آن که شرایط این گونه‌ها مهیا شد آنها را در زیستگاه اصلی رهاسازی کنیم.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان بیان کرد: در زمان حاضر اولویت ما برای راه‌اندازی این مرکز، نگهداری و بازپروری خرس سیاه آسیایی است.
وی افزود: مکان آن (شهرستان مورد نظر) هنوز مشخص نشده و بر پایه مطالعاتی که در حال انجام است، مشخص خواهد شد.
جعفری نژاد درباره زمان‌بندی اجرای این طرح نیز گفت: فاز مطالعاتی آن قرار است در بهار انجام شود ولی فاز اجرایی آن احتمالا تا آخر امسال طول بکشد، چون بحث همکاری بخش خصوصی مطرح و نیازمند تامین هزینه است که قول دادند حداقل یکساله (این فرآیند‌ها را) انجام دهند و امیدواریم امسال انجام شود.
گفتمان مشترک و حفاظت مشارکتی
وی همچنین در ادامه این مصاحبه با تشریح ضرورت‌های توجه به رویکرد‌های حفاظت مشارکتی و گفتمان سازی در حفاظت از محیط زیست گفت: در این ۲ ماه اولویت ما این بوده که گفتمان مشترک را در چارچوب دولت وفاق با مدیران صنایع، مجموعه استانداری، دستگاه قضایی، دستگاه‌های نظارتی و سایر مجموعه‌ها ایجاد کنیم و اولین کاری است که یک مدیر باید انجام دهد.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان افزود:در سازمان حفاظت محیط زیست اعتقاد داریم حافظ منابعی هستیم که باید فرزندانمان (از آنها) استفاده کنند. امروزه اگر خرس سیاه به عنوان یک گونه و نماد شاخص در استان کرمان مطرح می‌شود به دلیل همین تعارض با جوامع محلی یا مسائلی که در آن مناطق وجود دارد به یک تهدید جدی برای این گونه تبدیل شده است.
جعفری نژاد گفت: اقداماتی از این دست برای ما مهم است و حتما باید برای آنها برنامه و پیوست رسانه‌ای، فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم. اعتقاد داریم بسیاری از ظرفیت‌های کرمان مغفول مانده و این استان برای اینکه به تعالی حتی در حوزه محیط زیست برسد هنوز راه نرفته زیادی دارد که در این مسیر نیازمند همراهی رسانه‌ها و نخبگان هستیم.
وی با تاکید بر اینکه فقط نگاه به بدنه سازمان و ظرفیت‌هایی که در داخل محیط زیست داریم نمی‌تواند به ما کمک کند، ادامه داد: امروز در کرمان مدل مدیران باید مطابق با یک برنامه توسعه‌ای باشد؛ یعنی باید در کنار اهدافی که درون مجموعه ایجاد می‌کنیم، متناسب با برنامه‌هایی که در استان برای توسعه تعریف شده بتوانیم مسیری را طراحی کنیم که آن هم‌راستایی و هماهنگی را داشته باشیم و اهداف سازمان ما نیز پیگیری شود.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان اظهار داشت: حتما مدل‌های حفاظتی ما باید مبتنی بر مشارکت مردمی باشد و آنچه امروز در استان باید رخ دهد افزایش این ظرفیت‌هاست که ما نیز به دنبال این هستیم بتوانیم مشارکت مردمی را در استان افزایش دهیم.
وی گفت: به دنبال این هستیم مناطق تحت مدیریت که در شمال و جنوب استان داریم در چارچوب مشارکت مردمی شکل گیرد و یکی از مهمترین کار‌های ماست. تقویت و ظرفیت‌سازی در مورد سازمان‌های مردم نهاد (سمن‌ها) نیز بسیار اهمیت دارد، زیرا با حضور مردم و سمن‌ها می‌توانیم اهداف مورد نظر را پیش ببریم.
جعفری نژاد با اشاره به موضوع طبیعت‌گردی و ظرفیتی که از این بابت در کرمان وجود دارد، افزود: وقتی مردم به موضوعی علاقه‌مند شوند حفاظت از آن راحت‌تر می‌شود مانند میراث فرهنگی، لذا گفتمان و برنامه‌ای که ما باید تعریف کنیم مبتنی بر این اهداف و جریان‌ها است.
استان کرمان ۲۳ منطقه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست شامل یک پارک ملی، یک اثر طبیعی ملی، چهار پناهگاه حیات وحش، ۱۰ منطقه حفاظت‌شده و هفت منطقه شکار ممنوع دارد که وسعتی حدود ۱۵ درصد از مساحت استان را به عنوان مناطق تحت مدیریت شامل می‌شوند.
