چرا برخورد قهری با بلاینددیت‌ها اشتباه است؟

مخاطب۲۴- ویدیو‌های «بلایند دیت» به عنوان نوع جدیدی از قرار آشنایی میان دختران و پسران مدتی است که در فضای مجازی منتشر می‌شود. ویدیو‌هایی که برخی از آنها کاملا در لحظه و متکی بر نظر واقعی افراد و برخی دیگر برای جذاب‌تر شدنِ ماجرا و گرفتن بازدید بیشتر با سناریوی از پیش تعیین‌شده ساخته می‌شود. این ویدیو‌ها معمولا هرچند وقت یکبار به واسطه برخی نظراتی که شرکت‌کنندگان درباره آشنایی مطرح می‌کنند وایرال شده و بحث بر سر ساخت آنها بالا می‌گیرد، اما این بار یک برخورد قهری مجددا نام «بلایند دیت»‌ها را سر زبان‌ها انداخته است.

به گزارش ایسنا، چند روز قبل رئیس پلیس امنیت عمومی فراجا از شناسایی و برخورد با ۱۵ نفر از برگزارکنندگان اصلی جلسات «بلایند دیت» در فضای مجازی خبر داد و گفت: «با توجه به افزایش رواج پدیده «بلایند دیت» در فضای مجازی و شکایت متعدد خانواده‌ها از آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی ناشی از این روابط، بررسی‌های اطلاعاتی و رصد‌های دقیق در این حوزه انجام شده است و این ۱۵ نفر با هماهنگی مراجع قضایی احضار، جلب و یا مورد تذکر قرار گرفته‌اند.» او همچنین با اشاره به اینکه محتوای نامناسب مرتبط با این فعالیت‌ها پاکسازی و صفحات مربوطه در فضای مجازی توقیف شده‌اند، تاکید کرد: «این طرح تا پاکسازی کامل فضای مجازی از چنین محتوا‌هایی ادامه خواهد داشت.».

اما آیا صرفا برخورد قهری و توقیف صفحات مجازی سازنده ویدیوی «بلایند دیت»‌ها می‌تواند راهکار درستی برای جلوگیری از ترویج فرهنگ نادرست و یا حتی فانتزی آشنایی میان دختران و پسران باشد؟ آیا چنین تصمیماتی در نهایت منجر به آموزش سواد رابطه می‌شود؟ یا حتی اصلا با به راه انداختن «طرح پاکسازی کامل فضای مجازی از چنین محتواهایی» که رئیس پلیس امنیت عمومی فراجا به آن اشاره کرده، قرار است دیگر خبری از «بلایند دیت»‌ها نشنویم؟

با دید واقعی برای نسل جدید برنامه‌ریزی کنید

در این زمینه مرجان علی‌قارداشی _ روانشناس _ با تاکید بر اینکه «بلایند دیت»‌ها یک فرهنگ جدید نیست، می‌گوید: بلایند دیت با شکل امروزی تبدیل به یک آیتم تصویری جذاب شده است است که دختران و پسران خوش‌تیپ و خوش‌قیافه را مقابل دوربین می‌نشاند و ما با باور‌های آنها آشنا می‌شویم؛ باور‌هایی که لزوما قرار نیست صحیح باشند و اتفاقا همین موضوع باعث شده است متوجه شویم معیار‌های آشنایی و ازدواج تا چه اندازه نسبت به گذشته تغییر کرده است و همین دیدگاه‌ها این سرنخ را به متخصصان و سیاست‌گذاران می‌دهد تا با دیدگاه واقعی و به دور از تصورات رویایی برای این نسل برنامه‌ریزی کنند.
برخورد قهری جلوی باور‌های غلط پیرامون ازدواج را می‌گیرد؟

او معتقد است «بلایند دیت»‌ها عاملی برای تغییر فرهنگ ازدواج نیست و تاکید می‌کند: ویدیو‌هایی که ترند شدند به نظر بیشتر محتوایی برای تماشایی شدن هستند، اما این به معنای آن نیست که در کف جامعه تمام آشنایی‌ها اصولی و بر اساس سواد درست رابطه شکل می‌گیرد. بلاینددیت‌ها دقیقا دوربین خود را وسط رابطه‌های امروزی گذاشته‌اند تا نشان دهند چه مواردی نیاز به اصلاح و آموزش دارند و چه مواردی خوب و درست مطرح می‌شوند؛ بنابراین اگر در این قرار ملاقات‌ها می‌بینیم که دو طرف درحال گفتن چرندیات هستند، دقیقا بین جامعه هم این اتفاق می‌افتد و چیزی نیست که این برنامه آن را ترویج دهد تا با برخورد قهری بخواهیم جلوی آن را بگیریم.

علی قارداشی ویدیوی «بلایند دیت»‌ها را فاقد هرگونه پایه و اساس علمی می‌داند و می‌گوید:، اما این معنای آن نیست که می‌توان با برخورد قهری جلوی ارائه و تقویت باور‌های غلط پیرامون ازدواج را گرفت. بخواهیم یا نخواهیم شکل روابط تغییر کرده است، پس به جای یک برخورد سختگیرانه و متعصبانه باید به آن شکل و فرم بدهیم.
سیاست‌های فرهنگی با افکار نسل جوان همسو نیست

این روانشناس با تاکید بر اینکه برخورد قضایی با بلاینددیت‌های تصویری بیش از آنکه یک راهکار باشد، یک واکنش به تحولات اجتماعی است، می‌گوید: جامعه ایران، به‌خصوص نسل جوان در حال تغییر سبک زندگی و نگرش به روابط است، اما قوانین و سیاست‌های فرهنگی هنوز مطابق با این تغییرات به‌روز نشده‌اند. به همین دلیل برخی ترجیح می‌دهند به‌جای مدیریت و هدایت این تغییرات، از طریق ممنوعیت و برخورد قضایی، آنها را متوقف کنند.

او ادامه می‌دهد: این درحالی است که این نوع برخورد‌ها معمولاً نتایج معکوس دارد و باعث می‌شود این پدیده‌ها به شکل زیرزمینی و غیرقابل نظارت گسترش پیدا کنند. راهکار منطقی‌تر می‌تواند تعریف چارچوب‌های مشخص برای این نوع برنامه‌ها باشد تا هم نیاز نسل جدید را در نظر بگیرد و هم با ارزش‌های فرهنگی سازگار باشد.
سرکوب پاسخگو نیست

این روانشناس معتقد است این نوع برخورد‌های قهری با مسئله‌ای مثل ترویج ازدواج یا آشنایی افراد، به جای آنکه مشکل را حل کند باعث بروز مقاومت اجتماعی می‌شود و می‌گوید: پدیده بلایند دیت در جامعه وجود دارد، چه موافق و چه مخالف آن باشیم؛ راه درست این است که آن را هدایت و مدیریت کنیم، نه اینکه صرفاً با سرکوب به دنبال حذف این پدیده برویم.
چرا برخورد قهری با بلاینددیت‌ها اشتباه است؟

او درباره چرایی اشتباه بودن برخورد‌های قهری با بلاینددیت‌ها و شیوه‌های جدید آشنایی دختران و پسران، توضیح می‌دهد: ایجاد فضای پنهان‌کاری اولین چالشی است که به دنبال برخورد شدید با آن مواجه می‌شویم، زیرا اگر مردم احساس کنند که امکان آشنایی سالم و شفاف را ندارند، به روش‌های زیرزمینی یا نامطمئن متوسل می‌شوند. از طرفی جامعه‌ای که با اجبار یا ممنوعیت اداره شود، به تدریج اعتمادش را به نهاد‌های تصمیم‌گیر از دست می‌دهد و به دنبال آن رویکرد اقناعی نیز فراموش می‌شود.
بگیر و ببند فقط صورت مسئله را پاک می‌کند

علی‌قارداشی ادامه می‌دهد: مشکل اصلی در خصوص نحوه آشنایی دختران و پسران، ضعف در سیستم‌های سنتی آشنایی و ازدواج است، نه صرفاً وجود پلتفرم‌هایی که این فرآیند را تسهیل می‌کنند از این رو با بگیر و ببند فقط صورت مسئله اصلی پاک می‌شود.

او در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان شرایط را برای آشنایی سالم، درست و به دور از فانتزی‌هایی که بلاینددیت‌ها ایجاد می‌کنند، مدیریت کرد؟، توضیح می‌دهد: باید به جای برخورد قهری، چارچوب‌های مشخصی برای چنین فعالیت‌هایی تعیین شود تا آشنایی‌ها در محیطی امن‌تر انجام شود. همچنین نمی‌توان از نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی آشنایی صرف نظر کرد. باید به جای بستن راه‌های جدید، در مورد روش‌های صحیح و اخلاقی آشنایی دختران و پسران آموزش داد.
بالاخره دختران و پسران کجا آشنا شوند؟!

این روانشناس ایجاد جایگزین‌های رسمی و بومی را راهکاری دیگر و جایگزین برخورد قهری می‌داند و اظهار می‌کند: اگر هدف ترویج ازدواج و تشکیل خانواده باشد، راه درست این است که به مردم انتخاب آگاهانه و فضای سالم بدهیم، نه اینکه صرفاً با بستن راه‌ها، آنها را به سمت روش‌های پرریسک‌تر سوق دهیم. به نظر من یک پیشنهاد خوب برای ترویج آشنایی و ازدواج در فضای علنی و صحیح این است که رویداد‌های اجتماعی هدفمند و فرهنگی برگزار شود که در آن افراد مجرد بتوانند در محیطی سالم و کنترل‌شده با هم آشنا شوند.

او در این زمینه به ذکر مثال‌هایی پرداخته و می‌گوید: گردهمایی‌های کتاب‌خوانی و مباحثه یکی از این رویداد‌ها است تا افرادی که به یک حوزه فکری علاقه دارند، بتوانند در فضایی فرهنگی با هم تعامل کنند و بیشتر آشنا شوند. رویداد‌های ورزشی و کوهنوردی گروهی نیز یک فعالیت گروهی سالم است که باعث شناخت بدون فشار مستقیم می‌شود.

این روانشناس معتقد است که شرکت در کارگاه‌های مهارت‌های زندگی و ازدواج باید عادی‌سازی شود تا افراد بدون ترس از قضاوت شدن بتوانند در آن شرکت کنند و می‌گوید: این کارگاه‌ها نیز جایی است که افراد مجرد می‌توانند در عین مهارت‌آموزی، افراد همفکر خود را پیدا کنند. همچنین تور‌های گردشگری مخصوص مجرد‌ها یک راهکار سالم دیگر آشنایی است البته به شرط اینکه بدون برچسب ازدواج مستقیم و با هدف تعامل سالم اجتماعی اتفاق بیفتد. در نهایت راه دیگر آشنایی سالم شبکه‌سازی حرفه‌ای و کاری است چراکه بسیاری از روابط عاطفی از دل روابط کاری شکل می‌گیرند. این شیوه‌ها، هم از لحاظ فرهنگی پذیرفته شده‌تر هستند و هم فضای آشنایی را هدفمند و سالم هدایت می‌کنند، بدون اینکه نیاز به برخورد قهری باشد.
جوانان باید بدانند ازدواج فقط گل‌وبلبل نیست

او تاکید می‌کند فضای رسانه، بهترین روش است تا به جای تحمیل یک الگوی خاص، آگاهی‌بخشی و تغییر نگرش پیرامون آشنایی انجام شود و می‌گوید: در این زمینه ساخت مستند‌ها و برنامه‌هایی بدون سانسور‌های غیرضروری درباره تجربه‌های موفق و ناموفق ازدواج تاثیرگذار است. جوانان باید متوجه شوند که ازدواج فقط گل و بلبل نیست و چالش‌های جدی در مسیر آشنایی و زندگی مشترک وجود دارد که باید با آموزش و نگاه واقعی به این مقوله برطرف شود.

این روانشناس سریال‌ها و فیلم‌های واقع‌گرایانه را راهکار مشخص دیگری برای فرهنگسازی پیرامون آشنایی دختران و پسران می‌داند و تاکید می‌کند: البته این مهم است که فیلم و سریال مملو از کلیشه‌های عاشقانه اغراق‌شده نباشد و داستان‌هایی از روابط سالم و فرایند تصمیم‌گیری آگاهانه را نشان دهد.

علی‌قارداشی از «بحث‌های چالشی و گفت‌و‌گو‌های آزاد» به عنوان راهکاری دیگر برای فرهنگسازی آشنایی و ازدواج یاد کرده و میگوید: برنامه‌های تلویزیونی یا اینترنتی که افراد مختلف (متخصصان، جوانان، زوج‌های موفق و ناموفق) درباره دغدغه‌های واقعی ازدواج صحبت کنند، یک آگاهی درست به دختران و پسران جوان می‌دهد.

او ادامه می‌دهد: کمپین‌های فضای مجازی با استفاده از متخصصین و چهره‌های محبوب برای مطرح کردن گفت‌و‌گو‌های واقعی درباره معیار‌های انتخاب شریک زندگی هم می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین برنامه‌های تعاملی و مشاوره‌ای شامل پادکست‌ها، وبینار‌ها یا برنامه‌های زنده که در آن متخصصان روابط به سوالات و نگرانی‌های جوانان پاسخ دهند در آموزش آشنایی صحیح موثر است.
فقط شعار ندهیم «ازدواج خوب است»

این روانشناس می‌گوید: به‌جای تبلیغ مستقیم «ازدواج خوب است» و بیان جملات شعاری، باید دغدغه‌های جوانان مانند مسائل مالی، ترس از تعهد، مهارت‌های رابطه و... بررسی شود و بعد راهکار‌های عملی برای آنها ارائه شود. رسانه اگه نقش «راهنما» را ایفا کند، تاثیری به مراتب عمیق‌تر و ماندگارتر از تبلیغات دستوری و فرمایشی خواهند داشت.

او در پایان تاکید می‌کند: البته برای طراحی یک طرح مؤثر در رسانه‌های ایران که معیار‌های صحیح انتخاب آگاهانه در ازدواج را آموزش دهد، باید چند اصل مهم از قبیل جذابیت، تأثیرگذاری، فرهنگ‌سازیِ همراه با ارزش‌های جامعه مدرن و امروزی را در نظر گرفت.