اعمال شب مبعث

مخاطب ۲۴-  شب بیست و هفتم ماه رجب که مقارن با شـب مبعث حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم است، از شب‌های ویژه‌ای است که اعمال خاصی برایش ذکر شده است. در مطلب زیر این اعمال بیان شده است:

اوّل:

شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده: از حضرت جواد علیه‌السلام روایت شده: همانا در ماه رجب شبی است که از هر آنچه آفتاب بر آن می‌تابد بهتر است و آن، شب بیست و هفتم رجب است که در صبح آن پیامبر صلی الله علیه و آله به رسالت مبعوث شد. برای کسی که از شیعه ما عامل در آن شب است، پاداش نیکوکاری ۶۰ سال مقرّر است، به محضر آن حضرت عرض شد: عمل در آن شب چیست؟ فرمود:، چون نماز عشاء را خواندی و به بستر استراحت رفتی تا پیش از نیمه شب، هر ساعتی که خواستی از بستر برمی‌خیزی و دوازده رکعت نماز هر دو رکعت به یک سلام به‌جای می‌آوری، در هر رکعت «حمد» و سوره‌ای از سوره‌های کوچک مفصّل می‌خوانی و کوچک مفصّل از سوره محمّد صلی الله علیه و آله تا آخر قرآن است.

زمانی که از دوازده رکعت نماز فارغ شدی، در همان حال نشسته هر یک از سوره‌های «حمد» و «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» و «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» و «قُلْ هُوَ اللّٰهُ أَحَدٌ» و «قُلْ یٰا أَیُّهَا الْکٰافِرُونَ» و «إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ» و «آیت الکرسی» را هفت مرتبه بخوان و به دنبال همه آنها این دعا را بخوان:

الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِى الْمُلْکِ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَکَبِّرْهُ تَکْبِیراً. اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِمَعاقِدِ عِزِّکَ عَلَىٰ أَرْکانِ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتابِکَ، وَبِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ، وَذِکْرِکَ الْأَعْلَى الْأَعْلَى الْأَعْلىٰ، وَبِکَلِماتِکَ التَّامَّاتِ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَنْ تَفْعَلَ بِى مَا أَنْتَ أَهْلُهُ.

سپاس خدای را که فرزندی بر نگرفته و شریکی در فرمانروایی و یاوری از روی خواری و نیاز برایش نبوده است، او را بسیار بزرگ شمار. خدایا! از تو درخواست می‌کنم به‌حق جایگاه‌های عزّتت بر پایه‌های عرشت و منتهای رحمتت در قرآنت و به نام بزرگ‌تر بزرگ‌تر بزرگترت و ذکر برتر برتر برترت و به کلمات کاملت، بر محمّد و خاندانش درود فرست و با من چنان کن که شایسته آنی.

سپس بخوان هر دعایی را که می‌خواهی.

و نیز غسل در این شب مستحب است و نمازی که داود بن سرحان از امام صادق علیه‌السلام برای «شب نیمه رجب» روایت کرده و جزو اعمال شب نیمه ذکر شد در این شب هم خوانده می‌شود.

دوّم:

زیارت حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام که برترین اعمال این شب است.

و بدان که ابوعبدالله محمّد بن بطوطه که یکی از دانشمندان اهل سنت است در ۶۰۰ سال پیش از این زمان [زمان تألیف مفاتیح‌الجنان]می‌زیسته، در سفرنامه خود معروف به «رحله ابن بطوطه» در بیان ورودش از مکه معظّمه به نجف اشرف، روضه و قبر مبارک مولایمان امیرالمؤمنین علیه السلام را ذکر کرده و گفته است همۀ اهل این شهر رافضی هستند، و برای این روضه مبارکه کراماتی ظاهر شده است:

از جمله در شب بیست و هفتم ماه رجب که نامش نزد اهل آنجا «لیلة المحیا» [شب بیداری یا شب زندگانی]است، از عراقین [بصره و کوفه]و خراسان و شهر‌های فارس و روم، افراد شل و مفلوج و زمین‌گیری را که حدود سی یا چهل نفر می‌شوند پس از عشاء نزد ضریح مقدّس علی می‌آورند، آنگاه مردم اجتماع می‌کنند و به انتظار شفا یافتن و برخاستن آنان می‌مانند.

گروهی از اجتماع کنندگان نماز می‌خوانند و عده‌ای ذکر می‌گویند و گروهی قرآن تلاوت می‌کنند و بعضی هم به تماشای روضه مبارکه مشغول می‌شوند تا آنکه نصف یا دوسوم از شب بگذرد، در این هنگام تمام مبتلایان و زمین‌گیران که محروم از حرکت بودند، از جای برمی‌خیزند درحالی‌که صحیح و تندرست‌اند و نقصی در آنان نیست و می‌گویند:

«لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰه»، «مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ»، «عَلِیُّ وَلِیُّ اللّٰه»

من گرچه آن شب را در آن روضه در نیافتم، اما از مردمان مورد اطمینان که بر گفتارشان اعتماد داشتم شنیدم؛ و همچنین در مدرسه‌ای که مهمانخانه آن حضرت است، سه نفر زمین‌گیر را که قدرت بر حرکت نداشتند مشاهده کردم، یکی از مردمان روم و دیگری از اهالی اصفهان و سومی از مردم خراسان بود، از هر سه پرسیدم، چگونه شما درمان نیافته و در اینجا مانده‌اید؟ گفتند: ما شب بیست و هفتم رجب را درک نکردیم، اینجا مانده‌ایم تا شب بیست و هفتم آینده برسد و شفای خود را بگیریم و به خاطر این شب، مردم زیادی از شهر‌ها جمع می‌شوند و بازار بزرگی به مدّت ده روز برپا می‌شود.

مؤلّف گوید: مبادا این حکایت را دور از واقع بدانی، چه همانا معجزات و کراماتی که از این مَشاهد مشرّفه به ظهور رسیده و به حدّ تواتر نقل‌شده بسیار زیادتر از آن است که در شمار آید؛ و در ماه شوّال گذشته [نسبت به زمان نوشتن این قسمت از مفاتیح الجنان به وسیله مؤلّف بزرگوارش مرحوم محدّث قمی (رحمة الله علیه)]سال هزار و سیصد و چهل و سه هجری قمری در حرم مطهّر حضرت امام رضا علیه‌السلام، سه زن که هر سه به علت بیماری فلج و مانند آن زمین‌گیر بودند و علاجشان از توان پزشکان بیرون بود، شفا یافتند و این معجزه از آن قبر مطهّر بر همه واضح و آشکار شد، همچون نمودار شدن خورشید در آسمان صاف و بی‌ابر و باز شدن دروازه نجف به روی عرب‌های بادیه‌نشین؛ و شفا یافتن این سه زن به اندازه‌ای روشن بود که برای مردم بیان شد و دکتر‌هایی که از بیماری آنان مطلّع بودند، با اینکه در امر مداوای آنان دقت بسیار داشتند، شفا یافتن معجزه‌گونه آنان را تصدیق کردند و بعضی از آنها تصدیق خود را بر شفای آنان به صورت نوشته اعلام داشتند و اگر ملاحظه اختصار و عدم مناسبت محل نبود، داستان آنها را به تفصیل نقل می‌کردم.

سوم:

شیخ کفعمی در کتاب «بلد الامین» فرموده است: شب مبعث این دعا را بخواند:

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُک بِالتَّجَلِّى الْأَعْظَمِ فِى هٰذِهِ اللَّیْلَةِ مِنَ الشَّهْرِ الْمُعَظَّمِ، وَالْمُرْسَلِ الْمُکَرَّمِ، أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَنْ تَغْفِرَ لَنا مَا أَنْتَ بِهِ مِنَّا أَعْلَمُ، یَا مَنْ یَعْلَمُ وَلَا نَعْلَمُ

خدایا! از تو درخواست می‌کنم، به تجلّی اعظم، در این شب از ماه معظّم و به‌حق رسول مکرّم که درود فرستی بر محمّد و خاندانش و بیامرزی بر ما، آنچه را تو به آن از ما داناتری،‌ای آن‌که می‌داند و ما نمی‌دانیم.

اللّٰهُمَّ بارِکْ لَنا فِى لَیْلَتِنا هٰذِهِ الَّتِى بِشَرَفِ الرِّسالَةِ فَضَّلْتَها، وَبِکَرامَتِکَ أَجْلَلْتَها، وَبِالْمَحَلِّ الشَّرِیفِ أَحْلَلْتَها

خدایا! بر ما برکت ده در این شب، شبی که آن را به شرف رسالت برتری دادی و به کرامتت بزرگ کردی و به جایگاه شریفی برآوردی

اللّٰهُمَّ فَإِنّا نَسْأَلُکَ بِالْمَبْعَثِ الشَّرِیفِ، وَالسَّیِّدِ اللَّطِیفِ، وَالْعُنْصُرِ الْعَفِیفِ، أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَنْ تَجْعَلَ أَعْمالَنا فِى هٰذِهِ اللَّیْلَةِ وَفِى سائِرِ اللَّیالِى مَقْبُولَةً، وَذُنُوبَنا مَغْفُورَةً، وَحَسَناتِنا مَشْکُورَةً، وَسَیِّئاتِنا مَسْتُورَةً، وَقُلُوبَنا بِحُسْنِ الْقَوْلِ مَسْرُورَةً، وَأَرْزاقَنا مِنْ لَدُنْکَ بِالْیُسْرِ مَدْرُورَةً

خدایا! ما از تو درخواست می‌کنیم به‌حق بعثت شریف و آقای مهربان و موجود پارسا که بر محمّد و خاندانش درود فرستی و اعمال ما را در این شب و در سایر شب‌ها پذیرفته پیشگاهت قرار دهی و گناهانمان را آمرزیده بداری و خوبی‌هایمان را مورد سپاس و بدی‌هایمان را پوشیده گردانی و دل‌هایمان را به گفتار خوش شادمان کنی و روزی‌هایمان را از جانب خود به آسانی فراوان گردانی.

اللّٰهُمَّ إِنَّکَ تَرىٰ وَلَا تُرىٰ، وَأَنْتَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلىٰ، وَ إِنَّ إِلَیْکَ الرُّجْعىٰ وَالْمُنْتَهىٰ، وَ إِنَّ لَکَ الْمَماتَ وَالْمَحْیا، وَ إِنَّ لَکَ الْآخِرَةَ وَالْأُولىٰ

خدایا! تو می‌بینی و خود دیده نمی‌شوی و تو در چشم‌انداز برتری و بازگشت و سرانجام به‌سوی توست و ممات و حیات و آخرت و دنیا از آن تو است.

اللّٰهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزىٰ، وَأَنْ نَأْتِىَ مَا عَنْهُ تَنْهىٰ

خدایا! به تو پناه می‌آوریم از اینکه خوار و رسوا شویم و از اینکه مرتکب عملی شویم که از آن نهی کرده‌ای.

اللّٰهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُکَ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ، وَنَسْتَعِیذُ بِکَ مِنَ النَّارِ فَأَعِذْنا مِنْها بِقُدْرَتِکَ، وَنَسْأَلُکَ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ فَارْزُقْنا بِعِزَّتِکَ، وَاجْعَلْ أَوْسَعَ أَرْزاقِنا عِنْدَ کِبَرِ سِنِّنا، وَأَحْسَنَ أَعْمالِنا عِنْدَ اقْتِرابِ آجالِنا، وَأَطِلْ فِى طاعَتِکَ، وَما یُقَرِّبُ إِلَیْکَ، وَیُحْظِى عِنْدَکَ، وَیُزْ لِفُ لَدَیْکَ أَعْمارَنا، وَأَحْسِنْ فِى جَمِیعِ أَحْوالِنا وَأُمُورِنا مَعْرِفَتَنا، وَلَا تَکِلْنا إِلىٰ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فَیَمُنَّ عَلَیْنا، وَتَفَضَّلْ عَلَیْنا بِجَمِیعِ حَوائِجِنا لِلدُّنْیا وَالْآخِرَةِ، وَابْدَأْ بِآبائِنا وَأَبْنائِنا وَجَمِیعِ إِخْوانِنَا الْمُؤْمِنِینَ فِى جَمِیعِ مَا سَأَلْناکَ لِأَ نْفُسِنا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ

خدایا درخواست بهشت را به رحمتت از تو داریم و به تو پناه می‌آوریم از آتش دوزخ، پس ما را به قدرتت از آتش پناه ده و از تو درخواست حورالعین داریم، پس به عزّتت روزی ما فرما و فراخ‌ترین روزی را هنگام پیری ما قرار ده و نیکوترین اعمالمان را به گاه فرا رسیدن مرگمان و عمر ما را در طاعتت و در آنچه ما را به سویت نزدیک کند و در نزدت بهره‌مندمان فرماید و در پیشگاهت بر منزلتمان افزاید، طولانی گردان و در همه حالات و کار‌ها معرفتمان را نیکو گردان و ما را به احدی از خلقت وامگذار تا بر ما منّت نهد و بر ما به برآورده کردن تمام حاجات دنیا و آخرتمان تفضّل فرما و بخشش آغاز کن به پدرانمان و فرزندانمان و همه برادران با ایمانمان، در همه آنچه از تو برای خود درخواست کردیم،‌ای مهربان‌ترین مهربانان.

اللّٰهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ، وَمُلْکِکَ الْقَدِیمِ، أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَغْفِرَ لَنَا الذَّنْبَ الْعَظِیمَ، إِنَّهُ لَایَغْفِرُ الْعَظِیمَ إِلّا الْعَظِیمُ

خدایا! از تو درخواست می‌کنیم به نام بزرگت و فرمانروایی دیرینه‌ات که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و بیامرزی بر ما گناه بزرگ را، چراکه بزرگ را جز بزرگ نمی‌آمرزد.

اللّٰهُمَّ وَهٰذا رَجَبٌ الْمُکَرَّمُ الَّذِى أَکْرَمْتَنا بِهِ أَوَّلُ أَشْهُرِ الْحُرُمِ، أَکْرَمْتَنا بِهِ مِنْ بَیْنِ الْأُمَمِ، فَلَکَ الْحَمْدُ یَا ذَا الْجُودِ وَالْکَرَمِ، فَأَسْأَلُکَ بِهِ وَبِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ، الْأَجَلِّ الْأَکْرَمِ الَّذِى خَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فِى ظِلِّکَ فَلا یَخْرُجُ مِنْکَ إِلىٰ غَیْرِکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَأَنْ تَجْعَلَنا مِنَ الْعامِلِینَ فِیهِ بِطاعَتِکَ، وَالْآمِلِینَ فِیهِ لِشَفاعَتِکَ.

خدایا! این ماه مکرّم رجب است که ما را به آن گرامی داشتی، نخستین ماه‌های حرام است که ما را به آن از میان امّت‌ها اکرام فرمودی، پس تو را سپاس‌ای دارای بخشش و کرم، از تو درخواست می‌کنم به‌حق ماه رجب و به‌حق نام بزرگ‌تر بزرگ‌تر بزرگ‌تر باشکوه‌تر و گرامی‌تری که آن را آفریدی، پس در سایه‌ات استقرار یافت، نامی که از تو به غیر تو نرسد که بر محمّد و اهل‌بیت پاکش درود فرستی و ما را در این ماه از برپادارندگان طاعتت و آرزومندان شفاعتت قرار دهی.

اللّٰهُمَّ اهْدِنا إِلَىٰ سَواءِ السَّبِیلِ، وَاجْعَلْ مَقِیلَنا عِنْدَکَ خَیْرَ مَقِیلٍ، فِى ظِلٍّ ظَلِیلٍ، وَمُلْکٍ جَزِیلٍ، فَإِنَّکَ حَسْبُنا وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ

خدایا! ما را به راه راست هدایت فرما و جایگاه ما را نزد خود بهترین استراحتگاه در سایه‌سار رحمت همیشگی و فرمانروایی عظیمت قرار ده، تو ما را بسی و چه نیکو کارگشایی.

اللّٰهُمَّ اقْلِبْنا مُفْلِحِینَ مُنْجِحِینَ غَیْرَ مَغْضُوبٍ عَلَیْنا وَلَا ضَالِّینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ

خدایا! ما را به حالت رستگاری و موفقیت برگردان که در گروه غضب شدگان و در طایفه گمراهان نباشیم، به مهربانی‌ات‌ای مهربان‌ترین مهربانان.

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُک بِعَزائِمِ مَغْفِرَتِکَ، وَبِواجِبِ رَحْمَتِکَ، السَّلامَةَ مِنْ کُلِّ إِثْمٍ، وَالْغَنِیمَةَ مِنْ کُلِّ بِرٍّ، وَالْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ، وَالنَّجاةَ مِنَ النَّارِ

خدایا! به وسایل موجب آمرزشت و به رحمتت که بر خود حتم کرده‌ای، از تو درخواست می‌کنم، سلامت از هر گناه و بهره‌مندی از هر کار نیک و رسیدن به بهشت و رهایی از دوزخ را به من عطا فرمایی.

اللّٰهُمَّ دَعاکَ الدَّاعُونَ وَدَعَوْتُکَ، وَسَأَلَکَ السَّائِلُونَ وَسَأَلْتُکَ، وَطَلَبَ إِلَیْکَ الطَّالِبُونَ وَطَلَبْتُ إِلَیْکَ

خدایا! خوانندگان تو را خواندند و من هم تو را خواندم و درخواست‌کنندگان از تو درخواست کردند و من هم از تو درخواست نمودم و جویندگان تو را جویا شدند و من هم جویای تو شدم.

اللّٰهُمَّ أَنْتَ الثِّقَةُ وَالرَّجاءُ، وَ إِلَیْکَ مُنْتَهَى الرَّغْبَةِ فِى الدُّعاءِ

خدایا! تو مورد اطمینان و امیدی و نهایت میل و رغبت در خواندن دعا به‌سوی توست.

اللّٰهُمَّ فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاجْعَلِ الْیَقِینَ فِى قَلْبِى، وَالنُّورَ فِى بَصَرِى، وَالنَّصِیحَةَ فِى صَدْرِى، وَذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ عَلَىٰ لِسانِى، وَرِزْقاً واسِعاً غَیْرَ مَمْنُونٍ وَلَا مَحْظُورٍ فَارْزُقْنِى، وَبارِکْ لِى فِیما رَزَقْتَنِى، وَاجْعَلْ غِناىَ فِى نَفْسِى، وَرَغْبَتِى فِیما عِنْدَکَ، بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ

خدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرار ده یقین را در قلبم و روشنی را در دیده‌ام و خیرخواهی را در سینه‌ام و ذکرت را در هر شب و روز بر زبانم و روزی گسترده بی‌منّت و غیر حرام را روزی‌ام فرما و در آنچه روزی‌ام فرمودی برکت افزا و بی‌نیازی‌ام را در خودم و دلبستگی‌ام را در آنچه نزد توست قرار ده، به مهربانی‌ات‌ای مهربان‌ترین مهربانان.

پس به سجده برو و بگو:

الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى هَدانا لِمَعْرِفَتِهِ، وَخَصَّنا بِوِلایَتِهِ، وَوَفَّقَنا لِطاعَتِهِ، شُکْراً شُکْراً

(تا صد مرتبه)

سپاس خدای را که ما را به معرفتش رهنمون شد و به ولایتش خاص گرداند و به طاعتش توفیقمان داد، سپاس، سپاس

.

پس سر از سجده بردار و بگو:

اللّٰهُمَّ إِنِّى قَصَدْتُکَ بِحاجَتِى، وَاعْتَمَدْتُ عَلَیْکَ بِمَسْأَلَتِى، وَتَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِأَئِمَّتِى وَسادَتِى. اللّٰهُمَّ انْفَعْنا بِحُبِّهِمْ، وَأَوْرِدْنا مَوْرِدَهُمْ، وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُمْ، وَأَدْخِلْنَا الْجَنَّةَ فِى زُمْرَتِهِمْ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ

خدایا من تو را برای رفع حاجتم قصد کردم و به خواسته‌ام بر تو اعتماد کردم و روی آوردم به تو به واسطه امامان و سرورانم. خدایا! ما را به محبتشان سود بخش و به جایگاه آنان وارد کن و هم‌نشینی با ایشان را روزی ما گردان و ما را در زمره آنان وارد بهشت کن، به مهربانی‌ات‌ای مهربان‌ترین مهربانان.