نگاهی به ساخت استادیوم‌ها در ۴ دهه اخیر
مخاطب۲۴- در حال حاضر ۵-۴ استادیوم استاندارد و مدرن در ایران وجود دارد که می‌تواند در مسابقات بین‌المللی آبروداری کند و مورد استفاده قرار گیرد
آغاز فرآیند بازسازی ورزشگاه آزادی باعث شد مهمترین استادیوم ایران از چرخه میزبانی مسابقات ملی و باشگاهی خارج شود. موضوعی که انتقادات، حواشی و بعضاً جنجال‌هایی به همراه داشت و دو تیم بزرگ پایتخت را در فصل جاری لیگ، از امتیاز بزرگی محروم کرد.
آزادی به عنوان ورزشگاه ملی برای فوتبال ایران شناخته می‌شود و خاطرات تلخ و شیرین زیادی را برای فوتبال‌مان به یادگار گذاشته است؛ بنابراین بدیهی است که در میان تمام استادیوم‌های دیگر موجود در کشور، توجهات بیشتری را به خود جلب کند و حساسیت‌ها روی آن بیشتر باشد. واقعیت این است که استادیوم خاطره‌ساز آزادی همچون خامه روی کیک برای فوتبال ایران و مجموعه استادیوم‌های کشور محسوب می‌شود. استادیومی که در پایتخت ایران واقع شده و از درجه اهمیت بالایی برخوردار است و با هیچ کدام از دیگر ورزشگاه‌های موجود در ایران قابل مقایسه نیست.
ورزشگاه آزادی در ایران، همچنان بی رقیب است. به خصوص اینکه این ورزشگاه در مجموعه ورزشی آزادی قرار دارد که یک مجموعه کامل در منطقه خاورمیانه و حتی آسیا به حساب می‌آید که روزگاری میزبان بازی‌های آسیایی و کاندیدای میزبانی از المپیک نیز بود. در کنار ورزشگاه آزادی که در حال بازسازی است تا بار دیگر وارد چرخه میزبانی از مسابقات فوتبال شود، در سال‌های اخیر تلاش شده تا ورزشگاه‌هایی در شهر‌های مختلف با استاندارد‌های مناسبی ساخته شود.
ورزشگاه‌هایی که در سال‌ها و دهه‌های اخیر در شهر‌های مختلف ساخته شده که می‌تواند برای فوتبال ایران آبروداری کند، از زوایای مختلف قابل بررسی است. گرچه در این خصوص هم نحوه محافظت و استفاده به جا و درست از ورزشگاه‌ها و حتی چمن آنها، موضوع حائز اهمیتی بوده که در بعضی موارد انتقادات و اشکالاتی اساسی به آن وارد است.
نیم قرن از ساخت نخستین ورزشگاه مدرن ایران که در غرب تهران بنا شده می‌گذرد؛ ورزشگاهی که بتواند میزبانی بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ را عهده‌دار شود. حالا و در مقطعی که صحبت و بحث درباره ورزشگاه آزادی زیاد است، بازهم می‌توان این سؤال را از مسئولان پرسید که چرا در بازی‌های ملی از استادیوم‌هایی قابل قبول و استاندارد، چون فولاد آره‌نا، نقش جهان یا ورزشگاه امام رضا استفاده نمی‌شود؟ موضوعی که در ماجرای میزبانی ایران در بازی با قرقیزستان هم مورد سؤال بود و اتفاقات مختلف باعث شد تا دیدار تیم ملی در ورزشگاه فولادشهر اصفهان برگزار که تصاویر منتشر شده از بازی و چمن ورزشگاه مایه آبروریزی شد.
واقعیت آن است که در چند دهه اخیر تلاش‌هایی برای ساخت استادیوم‌های جدید و اغلب کوچک در استان‌های مختلف صورت گرفت تا حداقل نیاز آن استان و جامعه علاقه‌مند به فوتبالش را برطرف کند، اما در موارد نسبتاً زیادی، جانمایی اشتباه برای ساخت این ورزشگاه‌ها عملاً آنها را بلااستفاده کرده و هیچ منفعتی برای فوتبال ایران نداشته است. گرچه در این بین ورزشگاه‌هایی هم هستند که زیرساخت مناسبی برای فوتبال ایران به حساب می‌آیند و برای دیدار‌های بین‌المللی می‌توان روی آنها حساب کرد. ورزشگاه‌هایی شیک، مدرن و استاندارد که در ادامه به چند مورد آن می‌پردازیم.
نقش جهان اصفهان؛ پروژه کشدار، اما جذاب
ساخت این ورزشگاه در سال ۶۷ آغاز شد و تا سال ۸۱ ادامه داشت. تیم فوتبال سپاهان در سال ۸۱ بازی‌های خانگی خود را در این ورزشگاه برگزار کرد تا اینکه ساخت فاز دوم آن از سال ۸۶ از سر گرفته شد و تا سال ۹۵ ادامه یافت. شاید بتوان پروژه ساخت ورزشگاه نقش جهان اصفهان را طولانی‌ترین پروژه زیربنایی در حوزه ورزش ایران دانست.
ورزشگاه نقش جهان با گنجایش ۷۵ هزار تماشاگر (طبقه اول ۴۲ هزار نفر و ظرفیت طبقه دوم ۳۳ هزار نفر)، دومین ورزشگاه بزرگ ایران به‌شمار می‌رود. در هر حال دومین ورزشگاه بزرگ ایران بعد از حرف و حدیث‌های فراوان در چند مرحله تکمیل شد تا بالاخره در سال ۹۵ و با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور وقت افتتاح شود.
فولاد آره‌نا خوزستان؛ مدرن مثل ورزشگاه‌های اروپا
در ساخت این ورزشگاه از ورزشگاه‌هایی در کشور‌های ترکیه، آلمان و امارات الگوبرداری شده است. ساخت فولاد آره‌نا از سال ۸۷ کلید خورد و یک دهه بعد یعنی در سال ۱۳۹۷ به طور رسمی افتتاح شد. این ورزشگاه مجهزترین و زیباترین ورزشگاه ایران به حساب می‌آید و گنجایش حدود ۳۰ هزار نفر را دارد. نبود پیست تارتان در این ورزشگاه وجه تمایز این استادیوم با دیگر استادیوم‌های ساخته شده در ایران است. از سویی سیستم نورپردازی این ورزشگاه مانند ورزشگاه‌های مدرن اروپا است و خبری از دکل‌های بلند پروژکتور‌ها نیست.
نورافکن‌های ورزشگاه روی لبه‌های سقف کار گذاشته شده و نور پروژکتور‌ها معادل ۲۸۰۰ لوکس است. ورزشگاه تختی اهواز که قدیمی‌ترین ورزشگاه خوزستان است در سال‌های دور میزبان بازی‌های تیم‌های فوتبال ایران در خوزستان بود و ورزشگاه غدیر اهواز نیز بعد‌ها وارد چرخه مسابقات شد. حالا فولاد خوزستان که تجربه قهرمانی در لیگ برتر را هم دارد، بازی‌های خانگی خود را در فولاد آره‌نا برگزار می‌کند.
یادگار امام تبریز؛ خاستگاه شور و هیجان تی‌تی‌ها
طراحی ورزشگاه یادگار امام در سال ۱۳۶۴ صورت گرفت، اما کلنگ‌زنی و مراحل اجرایی آن از سال ۱۳۶۷ آغاز شد و بالاخره در سال ۱۳۷۵ گشایش یافت. تبریز با حضور تیم‌هایی، چون ماشین‌سازی و تراکتورسازی از سال‌های دور یکی از قطب‌های فوتبال ایران محسوب می‌شد و با وجود اینکه تیم‌هایش در سطح اول فوتبال ایران فعالیت می‌کردند، اما این شهر از وجود یک ورزشگاه بزرگ محروم بود و ساخت یک مجموعه ورزشی جدید برای این شهر یک نیاز اساسی بود. همین موضوع باعث شد تا ورزشگاه یادگار امام تبریز ساخته شود.
این استادیوم سومین ورزشگاه بزرگ ایران است و طبق آمار ارائه شده از سوی هیئت فوتبال آذربایجان شرقی به فدراسیون فوتبال، تعداد دقیق صندلی‌های نصب شده در این ورزشگاه ۶۷ هزار صندلی است. حالا استادیوم یادگار امام تبریز ورزشگاه اختصاصی تی‌تی‌های تبریزی است. هرچند که در سال‌های اخیر نسبت به تجهیز آن و برابری با استاندارد‌های لازم تلاش‌هایی صورت گرفته و بازسازی هم انجام شده، اما همچنان از نظر امکانات رفاهی و جانبی ضعف دارد. البته این ورزشگاه بر طبق ارزیابی‌های انجام گرفته توسط کنفدراسیون فوتبال آسیا، موفق به دریافت درجه A شده است. مهمترین معضل این ورزشگاه به مانند تعدادی دیگر از ورزشگاه‌های ساخته شده در کشور، جانمایی اشتباه آن و دسترسی ورود و خروج به ورزشگاه است.
امام رضا مشهد؛ اولین ورزشگاه مسقف ایران
این استادیوم توسط کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) دارای جایگاه +A در آسیاست. پیش از ساخت ورزشگاه امام رضا مشهد، تنها ورزشگاه آزادی تهران دارای چنین درجه‌ای در میان استادیوم‌ها در ایران بود. مشهد به عنوان یکی از کلانشهر‌های ایران پیش‌تر دارای دو استادیوم تختی و ثامن الائمه بود که حالا ورزشگاه زیبای امام رضا را هم دارد. ساخت این ورزشگاه در سال ۱۳۸۴ آغاز و در سال ۱۳۹۶ با ظرفیت ۲۵ هزار نفر، به صورت رسمی به مرحله افتتاح رسید. ورزشگاهی مدرن که در مالکیت آستان قدس رضوی است و اولین ورزشگاه مسقف ایران به شمار می‌رود.
برای ساخت ورزشگاه امام رضا حدود ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه شد که ساخت سقف این ورزشگاه به دست یک شرکت فرانسوی انجام شد و یک شرکت اسپانیایی هم کار نصب صندلی‌های استادیوم را برعهده داشت. نکته مهم اینکه در سال‌های گذشته عدم اجازه برگزاری بازی‌های فوتبال در این ورزشگاه و استفاده کم از آن، باعث شکل‌گیری نقد‌ها و نکاتی در رسانه‌ها و اهالی فوتبال شده است.
لازم به اشاره است که در چهار دهه گذشته استادیوم‌هایی با ظرفیت‌های ۱۵ هزار نفری در استان‌های مختلف ساخته شد که اغلب آنها بنا به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در این بین پروژه جذابی هم وجود دارد که قابل توجه است. استادیوم پارس شیراز که چهارمین ورزشگاه بزرگ ایران است؛ در سال ۱۳۷۶ ساخت این ورزشگاه آغاز شد و سال‌ها روند احداث این پروژه به کندی پیش رفت و بالاخره در سال ۱۳۹۶ با گنجایش ۵۰ هزار نفری، افتتاح شد. یکی از مشکلات این ورزشگاه فاصله زیاد آن با شهر شیراز است. از سویی استان فارس چند سالی است در لیگ برتر نماینده‌ای ندارد تا این ورزشگاه در سطح اول فوتبال ایران مورد استفاده قرار بگیرد.
