گزارش دومین نظرسنجی ملی میزان رضایت از عملکرد دولت

دولت سیزدهم در مرداد سال ۱۴۰۰ به طور رسمی آغاز به کار کرد و اکنون حدود ۹ ماه از عمر این دولت می‌گذرد. مرکز افکار سنجی کیو پیش از این در صدمین روز کار دولت با هدف سنجش میزان رضایت ایرانیان از عملکرد دولت سیزدهم نظرسنجی ملی را اجرا و منتشر کرد و اکنون، گزارش دومین نظرسنجی ملی، پیش روی مخاطبان قرار دارد. جامعه آماری این پژوهش کلیه افراد بالای ۱۸ سال کشور هستند. حجم نمونه متناسب با حجم جمعیت بین زنان و مردان، استان‌های کشور و مناطق شهری و روستایی توزیع شده است. درخور ذکر است این نظر سنجی در فروردین ماه ۱۴۰۱ و پیش از اعمال تصمیم جدید گرانی آرد صنف و صنعتی انجام شده است.

رضایت از عملکرد دولت

نیمی از پاسخگویان، ناراضی از عملکرد دولت سیزدهم. یافته‌های این نظرسنجی ملی نشان داد همانند آبان ۱۴۰۰ حدود نیمی از پاسخگویان از عملکرد دولت سیزدهم رضایت نداشته‌اند. در حالی که در آبان ۱۴۰۰ حدود ۴۴ درصد از افراد از عملکرد ۱۰۰ روزۀ دولت رضایت داشته‌اند، در فروردین ۱۴۰۱ حدود ۳۲ درصد از پاسخگویان نسبت به عملکرد دولت ابراز رضایت کرده‌اند و ۱۴.۴ درصد از پاسخگویان موضعی بینابین داشته‌اند و نسبت به عملکرد دولت سیزدهم تاحدودی رضایت داشته‌اند. در مجموع می‌توان چنین نتیجه گرفت که میزان نارضایتی از عملکرد دولت سیزدهم تغییر محسوسی نداشته و همچنان حدود نیمی از افراد از آن ناراضی‌اند.

رضایت از عملکرد دولت در گروه‌های مختلف

میزان رضایت از عملکرد دولت در ساکنین روستا بیش از ساکنین شهر‌های کشور است. همچنین زنان بیش از مردان از عملکرد دولت رضایت دارند. در مقابل، افراد زیر ۴۰ سال به طور معناداری کمتر از افراد بالای ۴۰ سال از عملکرد دولت رضایت داشته‌اند. افراد دارای تحصیلات دانشگاهی نیز کمتر از افرادی که فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند از عملکرد دولت رضایت دارند.
در تحلیل این نتایج باید به نکته توجه کرد که به طور معمول میزان نفوذ گروه‌هایی که رضایت کمتری داشته‌اند، در جامعه بیش از سایر گروه‌ها است. یعنی مردان، جوانان و افراد دارای تحصیلات دانشگاهی که رضایت کمتری از سایر گروه‌های اجتماعی دارند، می‌توانند بر سایر گروه‌ها تأثیر بگذارند.

عملکرد اقتصادی دولت

از پاسخگویان خواسته شد تا به عملکرد اقتصادی دولت نمره‌ای بین یک تا پنج بدهند که یک به معنای کمترین نمره و ۵ بیشترین نمره محسوب خواهد شد. میانگین نمرات پاسخگویان در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ برابرا با ۲.۲۵ بوده است. این رقم در آبان ۱۴۰۰، یعنی ۱۰۰ روز پس از روی کار آمدن دولت، برابر با ۲.۴ بوده است.
در این ارزیابی، نمره سه برابر با نمره متوسط است و نمرات کمتر از سه، به معنای ارزیابی ضعیف عملکرد اقتصادی دولت از سوی مردم است.

عملکرد اقتصادی دولت

در حالی که میانگین نمره پاسخگویان به عملکرد اقتصادی دولت در بازه یک تا پنچ برابر با ۲.۲۵ بوده است، تحلیل یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد این رقم در بین گروه‌های مختلف متفاوت است. بر این اساس میانگین نمره پاسخگویان به عملکرد اقتصادی دولت، در بین افراد دارای تحصیلات دانشگاهی کمتر از سایر گروه‌ها است. همچنین افراد زیر ۴۰ سال، مردان و ساکنین روستا، نسبت به گروه‌های مقابل‌شان، نمره کمتری به عملکرد اقتصادی دولت داده‌اند.

رویکرد دولت درباره برجام

در آبان ۱۴۰۰، حدود نیمی از پاسخگویان به نظرسنجی کیو گفته‌اند که دولت باید برای احیای برجام تلاش کند. این رقم در فروردین ماه ۱۴۰۱ نیز حدود ۵۴ درصد بوده است. همچنین همانند آبان ماه سال گذشته، حدود ۱۲ درصد از پاسخگویان بیان کرده‌ند که دولت باید از برجام خارج شود و حدود ۶ درصد نیز بی‌تفاوتی نسبت به سرنوشت برجام را رویکرد مناسب دولت دانسته‌اند.
در مجموع می‌توان گفت موضع مردم از آبان ۱۴۰۰ تا فروردین ماه ۱۴۰۱ تغییر معناداری نداشته است و همچنان اکثریت پاسخگویان تلاش برای احیای برجام را رویکرد مناسب‌تری در مواجهه دولت در برجام دانسته‌اند.

اعتماد مردم به دولت

حدود ۶۲ درصد از پاسخگویان به نظرسنجی کیو، اعلام کرده‌اند که به طور کلی به دولت اعتماد دارند. این رقم در آبان ۱۴۰۰ نیز حدود ۷۰ درصد بوده است. در تفسیر این نتیجه باید در نظر داشت که اعتماد به دولت، شاخصی فراگیر‌تر از رضایت یا عدم رضایت را در برمی‌گیرد؛ لذا افراد می‌توانند به دولت اعتماد داشته باشند، ولی از عملکرد آن راضی نباشند.
همچنین با نگاهی آسیب‌شناسانه، میزان عدم اعتماد به دولت یافته‌ای است که باید مورد توجه قرار گیرد. چرا که کسب رضایت این گروه، سخت‌تر از سایر گروه‌های اجتماعی است.

اعتماد مردم به دولت در گروه‌های مختلف

بررسی میزان اعتماد به دولت در گروه‌های مختلف جامعه نشان می‌هد، ساکنین روستا‌های کشور به طور معناداری بیش از شهرنشینان به دولت اعتماد دارند. در مقابل افراد دارای تحصیلات دانشگاهی نسبت به سایر گروه‌ها به میزان کمتری به دولت سیزدهم اعتماد دارند.
همانند یافته‌های مربوط به رضایت از عملکرد دولت، در این مورد نیز باید توجه داشت که میزان نفوذ گروه‌هایی که اعتماد کمتری داشته‌اند، مثل دانشگاهیان یا افراد دارای تحصیلات دانشگاهی- در جامعه بیش از سایر گروه‌ها است و این گروه‌ها می‌توانند بر سایر گروه‌ها تأثیر بگذارند.

امید مردم به دولت

۵۴ درصد از پاسخگویان به نظرسنجی کیو، گفته‌اند که امید دارند دولت در ۴ سال پیش‌رو اوضاع کشور را سروسامان دهد. حدود ۳۶ درصد از پاسخگویان نیز اعلام کرده‌اند که امیدی به سروسامان دادن اوضاع کشور توسط دولت نیستند. میزان ناامیدی در آبان ماه ۱۴۰۰ یعنی ۱۰۰ روز پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، حدود ۳۲ درصد بوده است.
در تفسیر این نتایج باید در نظر داشت که بیان امیدواری در جامعه ایران عنصری فرهنگی است و لزوماً مبتنی بر یک ارزیابی و محاسبه از سوی پاسخگویان نمی‌باشد.

امید مردم به دولت در گروه‌های مختلف

تصویر زیر میزان امید به سروسامان یافتن اوضاع به دست دولت را در بین گروه‌های مختلف جامعه نشان می‌دهد. بر این اساس، افرادی دارای تحصیلات دانشگاهی، افراد زیر ۴۰ سال و مردان، بیش از سایر گروه‌ها نسبت به بهبود اوضاع احساس نامیدی کرده‌اند.
با در نظر گرفتن میزان نفوذ این گروه‌ها بر سایر گروه‌های جامعه، می‌توان گفت که با حفظ شرایط امکان کاهش امید در بین گروه‌های دیگر نیز قابل انتظار خواهد بود.

عامل مشکلات کشور

حدود نیمی از پاسخگویان به نظرسنجی کیو، سوء مدیریت داخلی را مهم‌ترین عامل پدیدآمدن مشکلات کشور دانسته‌اند. این نسبت در آبان ماه ۱۴۰۰ نیز حدود ۵۲ درصد بوده است. در مقابل تنها حدود ۱۴ درصد از پاسخگویان به نظرسنجی، تحریم‌های خارجی را مهم‌ترین عامل پدیدآمدن مشکلات کشور عنوان کرده‌اند.
در تفسیر این نتایج باید توجه داشت که پررنگ بودن سوء مدیریت داخلی در نگاه مردم می‌تواند منجر به بروز نارضایتی بیشتر شده و روند افزایش آن رو تشدید کند.

دستاورد دولت

از مخاطبان این نظرسنجی خواسته شد تا مهم‌ترین دستاور دولت را از بین ۴ گزینه‌ای که برای آن‌ها خوانده می‌شود بیان کنند. ۶۰ درصد از پاسخگویان، واکسیناسیون عمومی را مهم‌ترین دستاورد دولت سیزدهم دانسته‌اند. ۲۱ درصد از پاسخگویان نیز به تلاش دولت برای اجرای عدالت اشاره کرده و مهار تورم و موفقیت در سیاست خارجی به ترتیب توسط ۵ و ۳ درصد از پاسخگویان مورد اشاره قرار گرفته است. شایان ذکر است که حدود ۱۱ درصد از پاسخگویان، هیچ‌یک از این ۴ مورد را دستاورد دولت سیزدهم نداسته‌اند.

شاخص بی‌تفاوتی

شاخص بی‌تفاوتی از جمله شاخ‌هایی است که در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ توسط مرکز افکارسنجی کیو مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته‌های نظرسنجی کیو در فروردین ماه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که حدود ۴۵ درصد از پاسخگویان، معتقد‌ند فرقی نمی‌کند چه کسی رئیس جمهور باشد.
شاخص بی تفاوتی در خردادماه ۱۴۰۰ یعنی پیش از برگزاری انتخاب ریاست جمهوری نیز برابر با ۴۷ درصد بوده است. در تحلیل این شاخص باید در نظر داشت که شاخص بی‌تفاوتی عاملی موثر بر مشارکت اجتماعی و به طور خاص مشارکت سیاسی یکایک آحاد جامعه است.