خودرو‌های برقی از شما جاسوسی می‌کنند!

هشدار اروپا درباره خودروهای برقی چینی

با چشم‌ پوشی از جنگ اقتصادی میان شرق و غرب در صنعت خودرو، امروزه خودروهای برقی چینی دیگر تنها وسیله‌ ای برای حمل‌ و نقل نیستند. این خودروها به پلتفرم‌ هایی برای جمع‌ آوری داده‌ ها تبدیل شدند که از آن‌ ها برای بهینه‌ سازی هوش مصنوعی در رانندگی خودران، ارتباطات و حتی سرگرمی استفاده می‌ شود. منابع اروپایی معتقدند که خودروهای برقی چینی، علاوه بر کنترل رفتار راننده و سرنشینان، هم‌ زمان از مسیرهای حرکتی نیز اطلاعاتی جمع‌آوری می‌ کنند. البته بخشی از این داده‌ ها برای عملکرد خودرو در حالت خودران استفاده می‌ شود.

رسانه‌ های اروپایی مطرح کردند که چه شرکتی یا نهادی وظیفه جمع‌ آوری داده‌ ها و به‌ روزرسانی نرم‌ افزار این خودروها را بر عهده دارد؟ اگرچه این پرسش ممکن است برای مشتریان داخلی یا حتی بازارهای جهانی کم‌ اهمیت به‌نظر برسد، اما برای وزارت صمت و دستگاه‌ های نظارتی حیاتی است؛ چرا که این مسئله مستقیما با امنیت ملی، امنیت سایبری و حریم خصوصی مالکان این خودروها مرتبط است.

سیاست‌ گذاران صنعتی در اروپا تلاش می‌ کنند که چینی‌ ها را از ورود به فناوری ۵G دور نگه دارند، زیرا کنترل محصولاتی که در معرض به‌ روزرسانی نرم‌ افزار توسط فروشنده قرار دارند بسیار دشوار است. در اروپا همچنان این پرسش مطرح است که چند وسیله نقلیه در هر کیلومتر مربع برای سازمان‌ های چینی داده‌ ها و تصاویر جمع‌ آوری می‌ کنند. به همین دلیل، سیاست‌ گذاران در تلاش هستند تا پیش از وضع قوانین سخت‌ گیرانه برای خودروهای برقی در اتحادیه اروپا، استفاده از این وسایل توسط قضات، نمایندگان مجلس، کارمندان دولت، پلیس و اورژانس را ممنوع کنند.

اروپایی‌ ها معتقدند همان‌ طور که دولت چین محدودیت‌ هایی برای تردد خودروهای تسلا در کشورش وضع کرده، اتحادیه اروپا نیز باید محدودیت‌ هایی جهت تردد خودروهای برقی چینی اعمال کند. هم‌ زمان با افزایش تعرفه واردات خودروهای چینی که اقدامی برای کاهش نفوذ چین در حمل‌ و نقل اروپا محسوب می‌ شود، اتحادیه اروپا تحقیقات خود را در خصوص خودروهای برقی کشور نامبرده آغاز کرده است.

نگرانی‌های آمریکا درباره خودروهای چینی

چندی پیش، «خبرگزاری بازار» خبری درباره درخواست قانون‌ گذاران آمریکایی از رئیس‌ جمهور منتخب مکزیک برای رسیدگی به امنیت خودروهای برقی، متصل و خودران چینی که در مکزیک مونتاژ می‌ شوند، منتشر کرد. پس از مدتی، رویکرد دولت آمریکا در قبال خودروها، تلفن‌ های همراه و پلتفرم‌ های رسانه‌ اجتماعی چینی تغییر کرد. آمریکایی‌ ها معتقدند که خودروسازان چینی تهدیدی برای امنیت آن‌ ها محسوب می‌ شوند. به همین دلیل، وزارت بازرگانی آمریکا تحقیقات خود را درباره تهدیدات امنیتی وسایل نقلیه الکتریکی چینی آغاز کرده است.

همچنین، قوانین فناوری، ارتباطات و اطلاعات در آمریکا برای زنجیره تامین جهانی و خودروسازان داخلی تغییر کرده است تا از ورود هرگونه نرم‌ افزار، سخت‌ افزار یا خودروهای چینی جلوگیری شود. این کشور تلاش دارد زنجیره تأمین خود را از وابستگی به چین رها کند. اتحادیه اروپا و آمریکا هر دو به شدت نگران نفوذ چین در امنیت حمل‌ونقل از طریق خودروهای برقی هستند.

تغییر قوانین برای خودروسازان اروپایی

اتحادیه اروپا در تابستان سال جاری، قوانینی جدید در خصوص امنیت سایبری خودروهای تولیدی این قاره وضع کرد و در تلاش است تا ساختار خودروهای هوشمند را تغییر یا ساده‌ تر کند. از آن زمان، اتحادیه اروپا کوشیده تا تهدیدات امنیتی خودروهای الکتریکی را مهار کند. اگرچه تجهیزات الکترونیکی خودروهای هوشمند برقی باعث رشد ایمنی و کاهش تصادفات می‌ شود، اما به همان اندازه نیز امکان نظارت بر سرنشینان و حتی جاسوسی را فراهم می‌ کند.

«شولاریک»، اقتصاددان و کارشناس امنیت سایبری، در کنفرانسی در سال ۲۰۲۳ هشدار داد: «خودروهای الکتریکی از تمام اتفاقات اطراف خود فیلم‌ برداری کرده و داده‌ ها را به تولیدکنندگان خود که عمدتا چینی هستند منتقل می‌ کنند.» فشارهای امنیتی بر خودروهای برقی باعث شده است که خبرگزاری آلمانی دی‌ پی‌ ای اعلام کند شرکت‌ هایی نظیر فولکس‌واگن، آئودی، پورشه و مرسدس‌ بنز تلاش می‌ کنند ساختار الکترونیکی خود را تا سال ۲۰۲۵ با سخت‌ گیری‌های سایبری همسو کنند.

باتوجه به واردات خودروهای «فولکس واگن» به کشور؛ جالب است بدانید که ادعا می‌ شود از نظر امنیت سایبری، شرکت فولکس‌ واگن به‌ مراتب عملکرد ضعیف‌ تر نسبت به تسلا و کیا دارد. البته این موضوع نیازمند بررسی تخصصی است تا صحت آن تایید شود.

فراموشی امنیت خودروهای برقی در ایران

کشورهای پیشرو در صنایع خودروسازی نگرانی‌های جدی نسبت به امنیت سایبری خودروهای برقی چینی دارند. با وجود هشدارهای متعدد رسانه‌ها، متولیان صنعت خودرو در ایران تاکنون اقدام موثری در این زمینه انجام ندادند. واردات خودروهای برقی چینی نظیر ارس M۵، جیلی الکتریکی، اسکای ول، محصولات دانگ‌فنگ و حتی برخی از مدل‌ های فولکس‌ واگن باید از نظر امنیت سایبری توسط نهادهای ذی‌ ربط بررسی شود.

متاسفانه در ایران، مرجع معتبر و توانمندی برای آزمایش امنیت سایبری خودروهای برقی وجود ندارد یا اگر وجود دارد، اعلام نشده است. خودروسازان و واردکنندگان نیز تاکنون اقدام خاصی در این زمینه انجام نداده‌اند. ظاهرا واردکنندگان خودرو، مانند تجار سایر صنایع، آگاهی کمی از فناوری‌ های جدید و ریسک‌ های مرتبط با آن دارند. ضرورت دارد مرجعی مستقل و توانمند برای بررسی امنیت سایبری وسایل نقلیه الکتریکی، بدون «شوآف» ایجاد شود تا ضریب نفوذ یا ریسک جاسوسی در حمل‌ و نقل داخلی به حداقل برسد.

در اینجا باید از متولیان واردات خودرو دو سوال پرسید؛ نخست اینکه، آیا تاکنون از شرکت‌ های واردکننده یا خودروساز درباره نحوه به‌ روزرسانی نرم‌ افزار خودروهای برقی پرس‌ و جو کردند؟ دوم آنکه، آیا شرکت‌ های چینی و شرکای خارجی صنایع خودروسازی حاضر به انتقال اطلاعات و داده‌ها برای به‌ روزرسانی در ایران هستند؟

اگر پاسخ این پرسش‌ ها مثبت است، وزارت صمت باید در این زمینه شفاف‌ سازی کند. در غیر این صورت، این وزارتخانه و سایر نهادهای نظارتی باید عملکرد خودروهای برقی و فعالیت شرکت‌ های خودرویی با شرکای خارجی را با دقت بیشتری بررسی کنند.