کارنامه درخشان شرکت ملی مس با رکوردشکنی‌های مستمر
مخاطب24:«رکورد تولید کاتد مس در شرکت ملی صنایع مس ایران شکسته شد و میزان تولید این محصول استراتژیک به بالاترین سطح خود رسید» این عنوان خبری بود که از سوی شرکت ملی صنایع مس ایران اعلام شد. مس پس از آهن و آلومینیوم به عنوان سومین فلز پرکاربرد دنیا به شمار می‌رود و اهمیت جایگاه مس برای کشورمان زمانی مشخص می‌شود که بدانیم ایران در رتبه پنجم دارندگان ذخایر مس جهان قرار دارد.
روند تولید مس
اگر انتقاد‌های صورت گرفته نسبت به خام فروشی را درک کنیم و اعتقاد به تولید محصول و فراورده داشته باشیم، کاتد مس اولین و مهمترین محصول پس از استخراج مس از معدن است. کاتد مس درجه خلوص بالاتری دارد که باعث هدایت الکتریکی بالاتر می‌شود. مس در برابر خوردگی مقاوم است و قابلیت رسانای گرمایی و الکتریکی زیادی دارد. مس به طور خالص وجود ندارد و ترکیبی از سنگ مس، آهن، مس و گوگرد است که به آن چوکوپیرات می‌گویند. بعد از استخراج سنگ مس از معدن آن را در کوره تا دمای ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد قرار می‌دهند تا اکسیژن با آهن موجود در سنگ مس واکنش نشان داده و سه ماده اکسید آهن، دی اکسید گوگرد و سولفیت مس به دست آید. در ادامه فرایند حرارت دادن سولفیت مس که مس ناخالص است در معرض اکسیژن قرار گرفته و با گوگرد باقیمانده اتصال برقرار کرده و دی اکسید گوگرد و مس خالص ۹۹ درصد ایجاد می‌شود.
بدست آوردن کاتد
مسی که از این طریق به دست می‌آید، در محصولاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به درجه بالایی از رسانایی و هدایت الکتریکی نداشته باشند. برای ساخت کاتد مس به منظور افزایش توان رسانایی، نیاز به فرآیند الکتروفاینینگ است. با این روش ناخالصی‌های مس همچون نیکل، طلا و نقره از آن جدا می‌شود. کاتد در شیمی به عنوان الکترود منفی در فرآیند الکترولیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرآیند الکترولیز کردن مس به علت خالص سازی بیشتر آن صورت می‌گیرد. در این فرآیند یک کاتد یا الکترود منفی یا همان مس خالص و یک آند یا الکترود مثبت یا همان مس ناخالص را با اختلاف پتانسیل ۲/۰ تا ۴/۰ ولت در محلولی اسیدی از ترکیب اسیدسولفوریک و سولفات مس قرار می‌دهند، در این فرآیند ۷ تا ۱۴ روزه یون‌های مس از طریق الکترولیت بر کاتد می‌نشیند و مواد ناخالص به صورت لجن در ته ظرف ته نشین می‌شوند و در نهایت کاتد مس با درجه خلوص ۹۹/۹۹ درصد به دست می‌آید.
کاربردی کاتد مس
کاتد مس در چرخه بزرگی مصرف می‌شود. به دلیل رسانایی الکتریسیته بالاتر کاتد مس نسبت به آلومینیوم، در تولید انواع آی. سی بکار می‌رود، همچنین برای تولید میله مسی و مفتول مسی برای صنعت سیم و کابل نیز استفاده می‌شود. از کاتد مس در تولید قالب‌های مسی و به منظور ساخت آلیاژ‌هایی نظیر برنج، برنز و فولاد آلیاژی استفاده می‌شود که این آلیاژ‌ها در حمل و نقل، وسایل برقی و ماشین آلات کاربرد دارند. ترکیب مس با سایر فلزات و ایجاد آلیاژ‌های مسی سبب بهبود خواصی، چون سختی، قابلیت انبساط بیشتر و مقاومت بالاتر در برابر خوردگی می‌شود. در حمل و نقل، وسایل برقی و تجهیزات دفاعی از کاتد مس استفاده می‌شود. در صنایع ساختمانی به منظور تولید محصولاتی، چون لوله، سیفون و والو، اتصالات و شیرآلات، صفحات نازک ریخته گری درب و پنجره، سیستم‌های گرمایشی، افشانه‌های اطفا حریق از کاتد مس استفاده می‌شود. تمامی اینها تنها بخشی از نقش کاتد مس است.
استمرار ارزآوری
با توجه به چرخه پردرد سر تولید کاتد و اهمیتی که در تمامی صنایع دارد، کاتد می‌تواند نیاز بسیاری از صنایع داخلی را تامین کند و باعث قدرت نمایی ایران در بازار‌های جهانی شود، رویکردی که نه تنها به ارزبری در شرایط تحریم پایان می‌دهد، بلکه باعث ارزآوری چشمگیری می‌شود.
رشد سه هزار تنی
با توجه به اهمیت کاتد مس، آمار اعلامی از سوی معاونت توسعه صنعتی و کنترل تولید شرکت ملی صنایع مس ایران می‌تواند تلاش دست اندرکاران این صنعت برای دستیابی به رکورد‌های بالا را به نمایش بگذارد. بر اساس اعلام شرکت ملی مس، تولید کاتد مس در دوره منتهی به ۱۵ شهریور ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ رشدی نزدیک به ۳ هزار تن را رقم زده و این در حالی است که رکورد قبلی نیز بالاترین میزان تولید کاتد در کشور بوده که در این دوره بار دیگر شکسته شد.
رشد ۱۱ درصدی
شرکت ملی صناعی مس ایران همواره در مسیر رکوردشکنی بود و در تمامی مقاطع گذشته، افزایش تولید را رقم زده به نوعی که میزان تولید کاتد در شرکت ملی صنایع مس ایران در رکورد پیشین خود طی دوره ابتدای فروردین تا ۱۵ شهریور سال ۱۴۰۰ به میزان ۱۲۸ هزار و ۶۲۹ تن بوده که این رکورد طی همین دوره در سال ۱۴۰۳ شکسته شده و به رقم ۱۳۱ هزار و ۵۴۳ تن رسیده است. تولید کاتد مس در مجموعه شرکت ملی صنایع مس ایران در دوره منتهی به ۱۵ شهریور سال ۱۴۰۳ نسبت به همین دوره زمانی در سال ۱۴۰۲ نیز با رشد ۱۱ درصدی مواجه شده است.
رکوردشکنی با قطعی برق
اگر تولید و رکوردشکنی در شرایط ایده آل صورت پذیرد، اقدامی بسیار مناسب است، اما فعالیت‌ها و رکورد‌های برجای مانده در صنعت مس در شرایط ناپایدار صورت گرفته به نوعی که رکورد تولید کاتد در شرکت ملی صنایع مس ایران در شرایطی شکسته شده که طی ماه‌های اخیر صنایع مختلف کشور و بخصوص مجتمع‌های تولیدی مس با قطعی‌های مکرر برق مواجه بوده‌اند.
