خرید و فروش خودرو‌های گذرموقت قانونی است؟
مخاطب۲۴- انتشار فیلم تصادف یک خودروی رولزرویس ریث که یک خودروی گرانقیمت در جهان شناخته می‌شود؛ آن هم با یک وانت پراید در خیابان‌های تهران، بار دیگر موضوع تردد خودرو‌های گذرموقت در کشور را بر سر زبان‌ها انداخته و این پرسش مطرح شده که چرا خودرو‌های لوکس که واردات رسمی آنها ممنوع است، با این ترفند در خیابان‌ها جولان می‌دهند.
ممنوعیت واردات خودرو به کشور که در دوره‌ای به دلیل مدیریت منابع ارزی کشور در شرایط تحریم اعمال شد، تشنگان خرید و فروش خودرو‌های خارجی را ناکام گذاشت و به دنبال آن، کسانی که به دنبال استفاده از این نوع خودرو‌های لوکس بودند نیز تا مدت‌ها چشم براه تغییر قانون و آزادشدن مجدد واردات ماندند.
اما یک بخشنامه که در تیرماه ۱۴۰۲ از سوی گمرک منتشر شد، امید‌ها را برای باز شدن مجدد پای خودرو‌های لوکس و مدرن به خیابان‌های ایران بیشتر کرد، زیرا بر اساس آن تسهیلاتی برای ورود موقت خودرو‌های سواری درنظر گرفت تا مهلت تردد خودرو‌های سواری ورود موقت توسط اتباع خارجی و ایرانیان مقیم خارج از کشور از تمام کشور‌ها حداکثر ۵ ماه «بدون تمدید» تعیین شود.
همین امر سبب شد تا تبلیغات خرید و فروش خودرو‌های گذرموقت در فضای مجازی نیز در یکسال گذشته شدت یابد و در همین مدت ساکنان کلانشهر‌ها و بویژه تهران نیز شاهد تردد خودرو‌هایی بوده اند که مدل سال‌های جدید بوده و حتی برخی از آنان حجم موتور بالا دارند که «رولزرویس ریث» تصادفی که در قیمت جهانی آن بیش از ۲۸۰ هزار پوند اعلام شده - یعنی مبلغی در حدود ۲۲ میلیارد تومان - از جمله آنهاست.
بخشنامه گمرک چه می‌گوید؟
همانگونه که گفته شد، گمرک تیرماه سال گذشته با هدف تسهیل ورود موقت خودرو‌های سواری به کشور، شفافیت و انحصارزدایی شرایط جدیدی را برای خودرو‌های وارداتی گذر موقت اعلام کرد که البته با هدف حمایت از گردشگران و سرمایه گذاران خارجی، ایرانیان مقیم خارج از کشور، مسافران غیر مقیم ایران و ساکنان مناطق آزاد نگاشته شده است.
بر اساس این بخشنامه متقاضیان مشمول این تسهیلات می‌توانند به مدت پنج ماه خودروی سواری را به شیوه ورود موقت وارد کشور کنند. پیش از این مدت زمان یاد شده فقط دو ماه بود و در صورت امکان و موافقت گمرک سه ماه دیگر نیز تمدید می‌شد، اما با تعیین سقف زمان قانونی تعیین شده از ابتدا ضمن از بین رفتن حاشیه فساد احتمالی، هم اکنون متقاضیان در بدو ورود به کشور می‌توانند از تسهیلات پنج ماهه ورود موقت خودرو به کشور استفاده نمایند. همچنین با ابلاغ این بخشنامه محدودیت کشور‌ها نیز که قبلاً شامل کشور‌های خاصی می‌شد، برداشته شده است.
در این بخشنامه آمده است، مهلت‌های قانونی اعطا شده غیرقابل تمدید خواهد بود که این امر از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
جولان تبلیغات گذرموقت‌ها در فضای مجازی
خرید و فروش خودرو‌های وارداتی با پلاک گذر موقت، داستان جدیدی نیست و مدتهاست که شاهد تبلیغات واردات و فروش این گروه از خودرو‌های وارداتی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به خصوص توسط دارندگان نمایشگاه خودرو و همچنین خارج نشینان هستیم که البته در یکسال اخیر این موضوع شدت گرفته است.
تبلیغات اغواکننده معامله این نوع خودرو‌ها به حدی است که حتی با قوانین کنونی واردات خودرو نیز همخوانی ندارد و به همین دلیل است که پلیس آن را مصداق تبلیغات غیرواقعی دانسته و به مردم هشدار داده است که این تبلیغات شائبه کلاهبرداری و سوءاستفاده دارد.
مهم‌ترین محدودیت قانونی درباره واردات خودرو که حتی در واردات خودرو‌های کارکرده نیز دیده شده، به حجم موتور مربوط می‌شود؛ طبق قانون واردات خودرو‌هایی با حجم موتور بیش از ۲۵۰۰ سی‌سی ممنوع است در حالی که در تبلیغات صفحات مجازی خودرو‌هایی که دیده می‌شود که اغلب قدرت موتور بالایی دارند که می‌توان به سوپراسپرت‌هایی، چون مازاراتی، مرسدس بنز، پورشه، شورولت و بی ام دبیلیو‌هایی اشاره کرد که برخی از آنان حتی بیش از ۴ هزار سی سی حجم موتور دارند.
موضوع فقط به تبلیغات این افراد و شرکت‌ها مبتنی بر توانایی واردات خودرو‌های لوکس خلاصه نمی‌شود و عمداً بر مقایسه قیمت این خودرو‌ها در کشور‌های منطقه با خودرو‌های داخلی و چینی ساخت و مونتاژ داخل مانورد داده می‌شود که به ادعای آنها خودرو‌های لوکس به مراتب ارزان‌تر از خودور‌های داخلی است.
بُعد دیگر مسئله بهره مندی خودرو‌های مذکور از امکان پلاک گذر موقت است که به ادعای تبلیغ کنندگان تا چند سال قابل تمدید و تردد راحت در سراسر کشور است. البته باید در تایید این ادعا به افزایش روز افزون این خودرو‌های در سطح خیابان‌های شهر به خصوص در تهران اشاره کرد که بیش از هر زمان دیگر در معرض دید قرار دارند.
در نقد این تبلیغات موهوم این را هم باید گفت که براساس مواد ۵۰ و ۷۸ قانون گمرکات، خودرو‌های پلاک گذر موقت شماره‌گذاری دائمی نمی‌شوند، مالکیت خودرو‌های گذر موقت امکان نقل و انتقال را ندارند و به تبع، امکان خرید و فروش و واگذاری حتی به‌صورت موقت نیز برای مالکان این خودرو‌ها وجود ندارد.
این در حالیست که در تبلیغات فروشندگان این گروه از خودرو‌ها به مخاطبان چنین القا می‌شود که مالکیت خودرو به صورت وکالتی قابل واگذاری است.
ماده ۵۰ قانون گمرک به ورود موقت کالا‌ها اشاره دارد که بر اساس آن کالا‌های معینی می‌تواند تحت شرایطی به طور موقت به قلمرو گمرکی وارد شود. این کالا‌ها باید ظرف مهلت معینی که گمرک ایران تعیین می‌نماید بدون این که تغییری در آن ایجاد شود خارج شود.
در ماده ۷۸ این قانون نیز بیان شده که مسافران غیرمقیم ایران می‌توانند وسیله نقلیه شخصی خود را با رعایت مقررات مربوطه طبق رویه ورود موقت به قلمرو گمرکی کشور وارد نمایند. ایرانیان مقیم خارج درصورتی می‌توانند از مقررات این ماده استفاده نمایند که قبل از ورود به ایران حداقل سه ماه در خارج از کشور اقامت داشته باشند.
پلیس: خرید و فروش خودرو‌های گذرموقت همچنان ممنوع است
از آنجا که معاملات خودرویی باید در سامانه پلیس ثبت شود، برای راستی آزمایی امکان خرید و فروش خودرو‌های گذر موقت به سراغ معاون عملیات پلیس راهور رفتیم؛ وی در گفتگو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد که «هرگونه خرید و و فروش خودرو‌های گذرموقت در کشور ممنوع است».
سردار محمدباقر سلیمی در این باره توضیح داد: خودرو‌ها به ۲ صورت با استفاده از پلاک گذر موقت می‌توانند در خیابان‌های کشور تردد کنند. نخست خودرو‌هایی هستند که در کشور‌های غیر ایران ثبت و پلاک شدند که در صورت تایید گمرک و طی کردن شرایط خاص، حداکثر به مدت یک ماه اجازه ورود به کشور را دریافت می‌کنند و بیش از این زمان نیز منوط به تاییدیه‌های مختلف است.
این مقام راهور خاطر نشان کرد: طبق ماده ۵۰ و ۷۸ قانون گمرکات کشور، اجاره و نقل‌وانتقال خودرو‌های با پلاک گذرموقت حتی برای زمان کوتاه هم امکان پذیر نیست. علاوه بر این خودروی گذرموقت با وجود اینکه می‌توانند در تمام جاده‌های ایران تردد کند، اما حداکثر مدت زمان قانونی تردد آنها ۶ ماه است که البته بسته به نوع خودرو و مبدا خودرو این زمان متغییر است. اما در حال حاضر این مدت زمان سه ماهه است.
وی ادامه داد: شرایط دوم مربوط به خودرو‌هایی است که در مناطق آزاد اقتصادی - تجاری پلاک گذاری شده‌اند و به اصطلاح از پلاک منطقه آزاد بهره‌مند هستند؛ این خودرو‌ها نیز هر سال فقط یک بار آن هم به مدت ۴۵ روز می‌توانند وارد مناطق داخلی کشور و غیر تجاری شوند.
معاون عملیات پلیس راهور درباره موضوع خودرو‌های منطقه آزاد توضیح داد و گفت: متاسفانه در دولت دهم و شورای تامین استان خوزستان تصمیم‌گیری شد که خودرو‌های با پلاک اروند می‌توانند در کل استان خودزستان تردد کنند که این مسئله بعد‌ها به دیگر استان‌های دارای منطقه آزاد تسری یافت.
پلیس خودرو‌های گذرموقتی که مهلت قانونی آنها تمام شده را توقیف می‌کند
سردار سلیمی درباره محدودیت خودرو‌های گذرموقت توضیح داد و گفت: علاوه بر محدودیت زمانی، خرید و فروش خودرو‌های گذر موقت نیز در کشور ممنوع است و هیچ مرکز تعویض پلاک اجازه پلاک‌گذاری این خودرو‌ها را ندارد.
به گفته او، تمامی خودرو‌های دارای پلاک گذر موقت باید قبل اتمام اعتبار تعیین شده به مبدا بازگشته و در غیر این صورت در صورت رویت پلیس راهور خودرو توقیف و به گمرک تحویل می‌شود تا مراحل قانونی خود را طی کند.
معاون عملیات پلیس راهور درباره خودرو‌های پلاک منطقه آزاد نیز گفت: خرید و فروش خودرو‌های پلاک منطقه نیز خارج محدوده تعیین شده ممنوع است و باید در شهر و مرکز شماره‌گذاری منطقه آزاد مربوطه تعویض پلاک شود.
سردار سلیمی اضافه کرد: خرید و فروش پلاک منطقه نیز باید توسط افراد دارای شهروندی و هویت ساکن در منطقه باشد و به افراد غیربومی یا غیرساکن در منطقه اختصاصی پلاک نباید فروخته شود.
وی ضمن مهمل خواندن تبلیغات در فضای مجازی هشدار داد که باید مردم نسبت به تبلیغات هیجانی و وسوسه کننده خودرو‌های خارجی هوشیار باشند و به دام افراد سودجو گرفتار نشوند.
معاون پلیس راهور تصریح کرد: یکی از شگرد‌های این افراد وعده تمدید مادام العمر پلاک گذر موقت است که این موضوع به هیچ عنوان صحت نداشته و فروشندگان و وارد کنندگان بلافاصله بعد از انجام معامله هیچ تعهدی نسبت به خریدار نخواهند داشت.
