آماده پاییز و زمستانی با ویروس هزار چهره باشیم
مخاطب ۲۴- سعید نمکی، در مطلبی تحت عنوان مواردی مهم در باب کرونا، نوشت: روزی که اولین گزارش‌ها از بروز و شیوع کرونا در کشور چین دریافت شد. صاحبنظران و همکارانم را فراخواندم تا با رایزنی، خود را در مقابل ورود بیماری آماده کنیم. عده‌ای اظهار نظر کردند که سیر بیماری همچون دیگر کرونا ویروس‌ها در تابستان آینده کُند می‌شود و همچون سارس و مرس به سمت خاموشی می‌رود. اما قانع نشدم و معاونین و مدیران ذی‌ربط و مشاورین را جمع کردم و چند نکته را مورد تاکید قرار دادم که مهم‌ترین آنها به قرار زیر بود:
۱- آنچه از ظاهر آنتی ژنتیک ویروس جدید می‌بینم با اجدادش بسیار متفاوت است و باید خود را برای یک مهاجم ویرانگر برای مدت طولانی آماده کنیم و بدانیم که این موجود ناشناخته سال‌ها میهمان مزاحم بشریت خواهد بود.
۲- هنوز دنیا واکسن و دارویی برایش نمی‌شناسد لذا باید بیشتر بر راه‌های پیشگیری از انتقال بیماری پافشاری کنیم.
۳- مرتب تجربه کشور‌های گرفتار را بررسی و اگر داروی ضد ویروسی مؤثر گزارش شد در تهیه و ساختش دریغ نکنیم.
۴- با سابقه یک قرن واکسن سازی در پاستور و رازی تحقیقات در راستای تهیه واکسن را شروع کنیم و اگر واکسنی ساخته شد سریعاً وارد کنیم و به واکسن سازان توصیه کردم که بی تردید باید زیرساخت‌ها را به گونه‌ای طراحی کنیم که قابلیت به روزرسانی واکسن علیه آنتی ژن‌های گونه‌های جهش یافته را برای سال‌ها داشته باشیم و بتوانیم در ساخت واکسن‌های چند ظرفیتی وارد عمل شویم.
با فروکش کردن پاندمی در جهان تقریباً چراغ ایستگاه رصد ویروس و سویه‌های جدیدش با خیال راحت در کشور خاموش شد ولی دنیا که می‌دانست سال‌ها باید مراقب باشد از پا ننشست و پا به پای جهش ویروس در راستای مدیریت بیماری و پیشگیری از ابتلاء و مرگ و میر به خصوص در گروه‌های آسیب‌پذیر و واکسن‌های جدید علیه پروتئین Spike جهش یافته، ساخت و دارو‌های ضد ویروس جدید را آزمود.
اما تازه‌های کرونا
متأسفانه خیز جدید بیماری در جهان نگران کننده است و در ماه و هفته‌های اخیر آمار ابتلاء و مرگ و میر در بسیاری از کشور‌ها به خصوص ایالات متحده آمریکا که با وجود CDC (مرکز کنترل و مدیریت بیماری‌ها) موارد را رصد و گزارش می‌دهد قابل توجه است گزارش بیستم آگوست ۲۰۲۴ مرکز مدیریت و کنترل بیماری‌های آمریکا به قرار زیر است:
۱- زیرسویه‌های جهش یافته سریع از اُمیکرون و JN.۱ یعنی KP.۲ و KP.۳ و KP.۲.۳ و KP ۳.۱.۱ و LB.۱ گونه‌های بیماری‌زای غالب در بین افراد مبتلا بوده‌اند.
بیماران آمریکایی در ماه آگوست ۳۷ درصد با سویه Kp.۳.۱.۱ و ۴/۱۴ درصد با KP.۲.۳ و ۱/۱۴ درصد با LB.۱ گرفتار شده اند.
۲- سویه هیبرید جدیدی به نام XEC که یک ریکامبینانت از (KS.۱.۱/KP.۳.۳) است، سر بر آورده که به نظر می‌رسد واریانت غالب در جهان شود و تا کنون آمریکا، آلمان، کانادا، هلند، دانمارک و اسپانیا گزارش کرده‌اند.
۳- در مطالعه روی ۱۴۷۲ نفر که علیه سویه JN.۱ با واکسن به روز شده آنتی بادی دارند گرچه مقاومت در برابر سویه‌های جدید قابل توجه است مع الوصف به مرور مقاومتشان در مقابل موارد جهش یافته جدید کم می‌شود. برای مثال افرادی که واکسن به روز شده علیه سویه JN.۱ تک ظرفیتی XBB.۱.۵ می‌زنند مقاومتشان در برابر سویه‌های مهاجم جدید بسیار کم و همین افراد با واکسن دو ظرفیتی BA.۴/BA.۵ ایمنی بیشتری کسب می‌کنند.
ACIP (کمیته مشورتی واکسیناسیون CDC آمریکا) در ژوئن ۲۰۲۴ توصیه کرد که در پاییز و زمستان افراد بالای ۶۵ سال و افراد پر خطر یک دُز واکسن یادآور به روز شده اختصاصی علیه سویه JN.۱ تزریق کنند.
۴- هیچکدام از دارو‌های ضد ویروس قبلی مثل رمدیسیویر بر سویه‌های جدید تأثیر قابل توجهی ندارند و CDC در ۲۰ آگوست ۲۰۲۴ توصیه کرده که داروی جدید Paxlovid را که یک مهار کننده پروتئاز است مصرف کنند. این دارو، چون در قسمت پروتئین Spike اثر نمی‌کند و با مکانیسم متفاوتی مؤثر است، امیدوارند که بتواند نسل‌های جهش یافته بیشتری را در آینده مهار کند.
۵- در آینده نزدیک در جهان واریانت غالب KP.۳.۱.۱ و XEC خواهد بود.
آنچه برای دست اندرکاران نظام سلامت و مردم کشورمان حائز اهمیت است:
۱- متأسفانه تهیه واکسن به روز شده و داروی مؤثر سریعاً با شرایط موجود تقریباً میسر نیست.
۲- همواره به همکارانم تاکید داشتم که ویروس در چرخش از سرزمینی به سرزمین دیگر، از نژادی به نژاد دیگر و از فردی به فرد دیگر قابلیت بیماری‌زایی و مرگ آفرینی متفاوتی بروز می‌دهد لذا با خیز مجدد جهانی ویروس هزار چهره آمادگی خود را در پاییز و زمستان آینده برای رصد بیماری بالا ببریم.
۳- در سال پاندمی کووید به دلیل رعایت قابل توجه قسمت عمده‌ای از مردم و استفاده از ماسک، بیماری آنفلوانزا به شدت کاهش یافت.
آموزش مردم و توصیه به استفاده از ماسک، دست ندادن و روبوسی نکردن و دیگر آموزش‌های مؤثر در کاهش انتقال بیماری‌های واگیردار همچون کرونا که متأسفانه علاوه بر شکل تنفسی، گرفتاری گوارشی نیز ایجاد می‌کند بسیار حائز اهمیت است.
۴- پشتیبانی مراکز دارویی درمانی از مایحتاج ضروری برای روزهای اضطرار که امیدوارم به لطف خداوند و نیت پاک رئیس جمهور و همکاران دلسوزش و دعای خیر مردم کشورمان هرگز تکرار نخواهد شد، مورد انتظار است.
