اعمال خاص شب ۲۳ ماه رمضان، محتمل‌ترین شب به عنوان شب قدر
مخاطب ۲۴- ماه مبارک رمضان- امشب، شب ۲۳ ماه رمضان و طبق نقل‌های متعدد، شبی است که بیشترین احتمال شب قدر بودن را دارد. انجام اعمال این شب که شامل اقیانوسی از معارف عمیق الهی است بندگان را در استفاده هز چه بیشتر از برکات این شب یاری می‌کند. این اعمال به طور کلی دو دسته هستند؛ اعمالی که بین هر سه شب قدر مشترک هستند و اعمال ویژه هر شب قدر. غسل کردن، شب زنده‌داری با نماز، دعا و عبادت، اقامه دو رکعت نماز مخصوص شب‌های قدر، قرآن به سر گرفتن، قرائت زیارت امام حسین (ع)، قرائت دعای جوشن کبیر و اقامه صد رکعت نماز از اعمال مشترک هر سه شب قدر است. اما برای شب ۲۳ ماه رمضان اعمال مخصوصی نیز توصیه شده است از جمله:
دعا‌های خاص شب ۲۳ رمضان
دعای اول: یا رَبَّ لَیْلَهِ الْقَدْرِ وَجاعِلَها خَیْرا مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، وَرَبَّ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ وَالْجِبالِ وَالْبِحارِ وَالظُّ_لَمِ وَالاْنْوارِ وَالاْرْضِ وَالسَّماءِ یا بارِئُ یا مُصَوِّرُ، یا حَنّانُ یا مَنّانُ، یا اَللّه ُ یا رَحْمانُ (یا حَیُّ) یا قَیُّومُ یا بَدیءُ یا بَدیعَ السَّماواتِ وَالاَْرْضِ یا اَللّه ُ یا اَللّه ُ یا اَللّه ُ یا اَللّه ُ یا اَللّه ُ یا اَللّه ُ یا اَللّه ُ، لَکَ الاْسْماءُ الْحُسْنی وَالاْمْثالُ....
دعای دوم: اللّهُمَّ إِنْ کانَ الشَّکُّ فِی أَنَّ لَیْلَهَ الْقَدْرِ فِیها أَوْ فِیما تَقَدَّمَها واقِعٌ، فَإِنَّهُ فِیکَ وَفِی وَحْدانِیَّتِکَ وَتَزْکِیَتِکَ الاْءَعْمالَ زائِلٌ، وَفِی أَیِّ اللَّیالِی تَقَرَّبَ مِنْکَ الْعَبْدُ لَمْ تُبْعِدْهُ وَقَبِلْتَهُ، وَأَخْلَصَ فِی سُوءَالِکَ لَمْ تَرُدَّهُ وَأَجَبْتَهُ، وَعَمِلَ الصّالِحاتِ شَکَرْتَهُ، وَرَفَعَ إِلَیْکَ ما یُرْضِیکَ ذَخَرْتَهُ.
اللّهُمَّ فَامِدَّنِی فِیها بِالْعَوْنِ عَلی ما یُزْلِفُ لَدَیْکَ، وَخُذْ بِناصِیَتِی إِلی ما فِیهِ الْقُرْبی إِلَیْکَ، وَأَسْبِغْ مِنَ الْعَمَلِ فِی الدّارَیْنِ سَعْیِی، وَ رَقِّ لِی مِنْ جُودِکَ بِخَیْراتِها عَطِیَّتِی، وَابْتُرْ عَیْلَتِی مِنْ ذُنُوبِی بِالتَّوْبَهِ، وَمِنْ خَطایایَ بِسَعَهِ الرَّحْمَهِ. وَاغْفِرْ لِی فِی هذِهِ اللَّیْلَهِ وَلِوالِدَیَّ وَلِجَمِیعِ الْمُوءْمِنِینَ وَالْمُوءْمِناتِ غُفْرانَ مُتَنَزِّهٍ عَنْ عُقُوبَهِ الضُّعَفاءِ، رَحِیمٍ بِذَوِی الْفاقَهِ وَالْفُقَراءِ، جادٍ عَلی عَبِیدِهِ، شَفِیقٍ بِخُضُوعِهِمْ وَذِلَّتِهِمْ، رَفِیقٍ لا تَنْقُصُهُ الصَّدَقَهُ عَلَیْهِمْ، وَلا یُفْقِرُهُ ما یُغْنِیهِمْ مِنْ صَنِیعِهِ اِلَیْهِمْ.
اللّهُمَّ اقْضِ دَیْنِی وَدَیْنَ کُلِّ مَدْیُونٍ، وَفَرِّجْ عَنِّی وَعَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، وَأَصْلِحْنِی وَأَهْلِی وَوَلَدِی، وَأَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ، وَانْفَعْ مِنِّی، وَاجْعَلْ فِی الْحَلالِ الطَّیِّبِ الْهَنِیءِ الْکَثِیرِ السّائِغِ مِنْ رِزْقِکَ عَیْشِی، وَمِنْهُ لِباسِی، وَفِیهِ مُنْقَلَبِی، وَاقْبِضْ عَنِ الْمَحارِمِ یَدِی مِنْ غَیْرِ قَطْعٍ وَلا شَلٍّ، وَلِسانِی مِنْ غَیْرِ خَرَسٍ، وَاُذُنِی مِنْ غَیْرِ صَمَمٍ، وَعَیْنِی مِنْ غَیْرِ عَمیً، وَرِجْلِی مِنْ غَیْرِ زَمانَهٍ، وَفَرْجِی مِنْ غَیْرِ إِحْبالٍ، وَبَطْنِی مِنْ غَیْرِ وَجَعٍ، وَسائِرَ أَعْضائِی مِنْ غَیْرِ خَلَلٍ. وَأَوْرِدْنِی عَلَیْکَ یَوْمَ وُقُوفِی بَیْنَ یَدَیْکَ خالِصاً مِنَ الذُّنُوبِ، نَقِیّاً مِنَ الْعُیُوبِ، لا أَسْتَحْیِی مِنْکَ بِکُفْرانِ نِعْمَهٍ، وَلا إِقْرارٍ بِشَرِیکٍ لَکَ فِی الْقُدْرَهِ، وَلا بِإرْهاجٍ فِی فِتْنَهٍ، وَلا تَوَرُّطٍ فِی دِماءٍ مُحَرَّمَهٍ، وَلا بَیْعَهٍ أُطَوِّقُها عُنُقِی لاِءَحَدٍ مِمَّنْ فَضَّلْتَهُ بِفَضِیلَهٍ، وَلا وُقُوفٍ تَحْتَ رایَهِ غَدْرَهٍ، وَلا اسْوِدادِ الْوَجْهِ بِالاْءیْمانِ الْفاجِرَهِ، وَالْعُهُودِ الْخائِنَهِ، وَأَنِلْنِی مِنْ تَوْفِیقِکَ وَهُداکَ ما نَسْلُک بِهِ سُبُلَ طاعَتِکَ وَرِضاکَ، یا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ.
دعای سوم: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَالرُّوحِ، سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الرُّوحِ وَالْعَرْشِ، سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ السَّماواتِ وَالاْءَرَضِینَ، سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْبِحارِ وَالْجِبالِ، سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ یُسَبِّحُ لَهُ الْحِیتانُ وَالْهَوامُّ وَالسِّباعُ فِی الآکامِ، سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ سَبَّحَتْ لَهُ الْمَلائِکَهُ الْمُقَرَّبُونَ. سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ عَلا فَقَهَرَ، وَخَلَقَ فَقَدَرَ. هفت مرتبه سُبُّوحٌ و هفت مرتبه قُدُّوسٌ.
دعای چهارم: اللّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمْرِی، وَأَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی، وَأَصِحَّ جِسْمِی، وَبَلِّغْنِی أَمَلِی، وَإِنْ کُنْتُ مِنَ الاْءَشْقِیاءِ فَامْحُنِی مِنَ الاْءَشْقِیاءِ وَاکْتُبْنِی مِنَ السُّعَداءِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتابِکَ الْمُنْزَلِ، عَلی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَآلِهِ «یَمْحُوا اللّهُ ما یَشاءُ وَیُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ.
دعای پنجم: اللّهُمَّ إِیّاکَ تَعَمَّدْتُ اللَّیْلَهَ بِحاجَتِی، وَبِکَ أَنْزَلْتُ فَقْرِی وَمَسْأَلَتِی، تَسَعُنِی اللَّیْلَهَ رَحْمَتُکَ وَعَفْوُکَ، فَأَنَا لِرَحْمَتِکَ اَرْجی مِنِّی لِعَمَلِی، وَرَحْمَتُکَ وَ مَغْفِرَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی، وَاقْضِ لِی کُلَّ حاجَهٍ هِیَ لِی، بِقُدْرَتِکَ عَلی ذلِکَ، وَتَیْسِیرِهِ عَلَیْکَ. فَاِنِّی لَمْ اَصِبْ خَیْراً إِلاَّ مِنْکَ، وَلَمْ یَصْرِفْ عَنِّی أَحَدٌ سُوءاً قَطُّ غَیْرُکَ، وَلَیْسَ لِی رَجاءٌ لِدِینِی وَدُنْیایَ، وَلا لآِخِرَتِی، وَلا لِیَوْمِ فَقْرِی، یَوْمَ أُدْلی فِی حُفْرَتِی، وَیُفْرِدُنِی النّاسُ بِعَمَلِی غَیْرَکَ، یا رَبَّ الْعالَمِینَ.
دعای ششم: اللّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَوْفَرِ عِبادِکَ نَصِیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ أَنْزَلْتَهُ فِی هذِهِ اللَّیْلَهِ، أَوْ أَنْتَ مُنْزِلُهُ، مِنْ نُورٍ تَهْدِی بِهِ، أَوْ رَحْمَهٍ تَنْشُرُها، أَوْ رِزْقٍ تَقْسِمُهُ، أَوْ بَلاءٍ تَدْفَعُهُ، أَوْ ضُرٍّ تَکْشِفُهُ، وَاکْتُبْ لِی ما کَتَبْتَ لاِءَوْلِیائِکَ الصّالِحِینَ، الَّذِینَ اسْتَوْجَبُوا مِنْکَ الثَّوابَ، وَأَمِنُوا بِرِضاکَ عَنْهُمْ مِنْکَ الْعِقابَ، یا کَرِیمُ یا کَرِیمُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَافْعَلْ بِی ذلِکَ، بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ.
دعای هفتم: أَسْأَلُکَ مَسْأَلَهَ الْمِسْکِینِ الْمُسْتَکِینِ، وَأَبْتَهِلُ إِلَیْکَ ابْتِهالَ الْمُذْنِبِ الْبائِس الذَّلِیلِ، مَسْأَلَهَ مَنْ خَضَعَتْ لَکَ ناصِیَتُهُ، وَاعْتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ، فَفاضَتْ لَکَ عَبْرَتُهُ، وَهَمَلَتْ لَکَ دُمُوعُهُ، وَضَلَّتْ حِیلَتُهُ، وَانْقَطَعَتْ حُجَّتُهُ، أَنْ تُعْطِیَنِی فِی لَیْلَتِی هذِهِ مَغْفِرَهَ ما مَضی مِنْ ذُنُوبِی، وَاعْصِمْنِی فِیما بَقِیَ مِنْ عُمْرِی، وَارْزُقْنِی الْحَجَّ وَالْعُمْرَهَ فِی عامِی هذا، وَاجْعَلْها حَجَّهً مَبْرُورَهً خالِصَهً لِوَجْهِکَ، وَارْزُقْنِیهِ أَبَداً ما أَبْقَیْتَنِی، وَلا تُخْلِنِی مِنْ زِیارَتِکَ وَزِیارَهِ قَبْرِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَآلِهِ.
إِلهِی وَأَسْأَلُکَ أَنْ تَکْفِیَنِی مَوءُونَهَ خَلْقِکَ مِنَ الْجِنِّ وَالاْءِنْسِ، وَالْعَرَبِ وَالْعَجَمِ، وَمِنْ کُلِّ دابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها، إِنَّکَ عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ.
اللّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیما تَقْضِی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْءَمْرِ الْمَحْتُومِ وَمِمّا تَفْرُقُ مِنَ الاْءَمْرِ الْحَکِیمِ فِی هذِهِ اللَّیْلَهِ، فِی الْقَضاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ، أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، فِی عامِی هذا، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ، وَأَنْ تُطِیلَ عُمْرِی، وَتُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی، وَارْزُقْنِی وَلَداً بارّاً، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، وَبِکُلِّ شَیْءٍ مُحِیطُ.
دعای هشتم: اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ الْمِسْکِینِ الْمُسْتَکِینِ، وَأَبْتَغِی إِلَیْکَ ابْتِغاءَ الْبائِسِ الْفَقِیرِ، وَأَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ تَضَرُّعَ الضَّعِیفِ الضَّرِیرِ، وَأَبْتَهِلُ إِلَیْکَ ابْتِهالَ الْمُذْنِبِ الذَّلِیلِ.
وَأَسْأَلُکَ مَسْأَلَهَ مَنْ خَضَعَتْ لَکَ نَفْسُهُ، وَرَغِمَ لَکَ أَنْفُهُ، وَعَفَّرَ لَکَ وَجْهَهُ، وَخَضَعَتْ لَکَ ناصِیَتُهُ، وَاعْتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ، وَفاضَتْ لَکَ عَبْرَتُهُ، وَ انْهَمَلَتْ لَکَ دُمُوعُهُ، وَضَلَّتْ عَنْهُ حِیلَتُهُ، وَانْقَطَعَتْ عَنْهُ حُجَّتُهُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْکَ، وَبِحَقِّکَ الْعَظِیمِ عَلَیْهِمْ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ کَما أَنْتَ أَهْلُهُ، وَأَنْ تُصَلِّیَ عَلی نَبِیِّکَ وَآلِ نَبِیِّکَ، وَأَنْ تُعْطِیَنِی أَفْضَلَ ما أَعْطَیْتَ السّائِلِینَ مِنْ عِبادِکَ الْماضِینَ مِنَ الْمُوءْمِنِینَ، وَأَفْضَلَ ما تُعْطِی الْباقِینَ مِنَ الْمُوءْمِنِینَ، وَأَفْضَلَ ما تُعْطِی مَنْ تَخْلُقُهُ مِنْ أَوْلِیائِکَ إِلی یَوْمِ الدِّینِ، مِمَّنْ جَعَلْتَ لَهُ خَیْرَ الدُّنْیا وَخَیْرَ الآخِرَهِ، یا کَرِیمُ یا کَرِیمُ یا کَرِیمُ.
وَأَعْطِنِی فِی مَجْلِسِی هذا مَغْفِرَهَ ما مَضی مِنْ ذُنُوبِی، وَاعْصِمْنِی فِیما بَقِیَ مِنْ عُمْرِی، وَارْزُقْنِی الْحَجَّ وَالْعُمْرَهَ فِی عامِی هذا، مُتَقَبَّلاً مَبْرُوراً خالِصاً لِوَجْهِکَ یا کَرِیمُ، وَارْزُقْنِیهِ أَبَداً ما أَبْقَیْتَنِی، یا کَرِیمُ یا کَرِیمُ یا کَرِیمُ، وَاکْفِنِی مَوءُنَهَ نَفْسِی، وَاکْفِنِی مَوءُنَهَ عِیالِی، وَاکْفِنِی مَوءُنَهَ خَلْقِکَ، وَ اکْفِنِی شَرَّ فَسَقَهِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ، وَاکْفِنِی شَرَّ فَسَقَهِ الْجِنِّ وَالإِنْسِ، وَاکْفِنِی شَرَّ کُلِّ دابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها، إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ.
دعای نهم: اللّهُمَّ اجْعَلْ فِیما تَقْضِی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْءَمْرِ الْمَحْتُومِ وَفِیما تَفْرُقُ مِنَ الاْءَمْرِ الْحَکِیمِ، فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، فِی عامِی هذا، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، وَاجْعَلْ فِیما تَقْضِی وَ فیما تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی، وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.
دعای دهم: اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلیِّکَ الْحُجَّهِ بْنِ الْحَسَنِ فی هذِهِ السّاعَهِ وَفی کُلِّ ساعَهٍ وَلِ_یّا وَحافِظا وَناصِرا وَدلیلا وَقائِداً وَعَیْنا، حَتّی تُسْکِنَهُ اَرْضَکَ طَوْعا وَتُمَتِّعَهُ فی‌ها طَویلاً. (مرحوم کلینی این دعا را از طریق محمد بن عیسی روایت کرده و در آغاز این روایت آمده است که: این دعا را در شب بیست و سوم، از ماه رمضان و در همه ماه و هر وقتی که در طول روزگار برای تو میسر شود، در حال ایستاده، در حال نشسته، در حال سجده و در هر حالی آن را تکرار کن).
دعای یازدهم: یا مُدَبِّرَ الأُمُورِ یا باعِثَ مَن فِی الْقُبُورِ، یا مُجْرِیَ الْبُحُورِ یا مُلَیِّنَ الْحَدیدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَافْعَلْ بی کَذا وَکذا اللَّیْلَهَ اللَّیْلَهَ السّاعَهَ السّاعَهَ.
دعای دوازدهم: یا باطِنا فی ظُهُورِه، وَیا ظاهِرا فی بُطُونِه، یا باطِنا لَیْسَ یَخْفی، یا ظاهِرا لَیْسَ یُری، یا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونِیَّتِه مَوْصُوفٌ، وَلا حَدٌّ مَحْدُودٌ، یا غائِبا غَیْرَ مَفْقُودٍ، وَیا شاهِدا غَیْرَ مَشْهُودٍ، یُطْلَبُ فَیُصابُ، وَلَمْ تَخْلُ مِنْهُ السَّماواتُ وَالاْرْضُ وَما بَیْنَهُما طَرْفَهَ عَیْنٍ، لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ، وَلا یُاَیَّنُ بِاَیْنٍ وَلا بِحَیْثٍ. اَنْتَ نُورُ النُّورِ، وَ رَبُّ الاْرْبابِ، اَحَطْتَ بِجَمیعِ الاُْمُورِ، سُبْحانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِه شَیْءٌ وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ، سُبْحانَ مَنْ هُوَ هکَذا وَ لا هکَذا غَیْرُهُ.
تلاوت سوره‌هایی از قرآن
برای این شب خاص توصیه شده است: هر کس در شب بیست و سوم ماه رمضان هزار بار سوره «إنّا أنزلناه فی لیله القدر» را تلاوت کند در اعتراف به ولایت ائمه علیهم السلام به یقین کامل می‌رسد. همچنین امام صادق (ع) فرمودند: هرکس در شب بیست و سوم، سوره‌های عنکبوت و روم را بخواند، به خدا سوگند اهل بهشت است. کسی که در هر شبی از شب‌های ماه رمضان سوره دخان را صد بار بخواند در شب بیست و سوم به باور داشت شب قدر می‌رسد.
دعا برای امام زمان (عج)
از امامان معصوم (ع) نیز چنین نقل شده است که این دعا را در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در حال سجده، ایستاده، نشسته و در همه حالات تکرار می‌کنی و نیز در همه اوقات این ماه و هر قدر که می‌توانی و هر موقع از دوران زندگی‌ات به یادت آمد می‌خوانی، بعد از تمجید خدای و درود بر پیامبر (ص) می‌گویی: «اللّهمّ کن لولیـّک الحجّة بن الحسن، فی هذه السّاعة و فی کلّ ساعةٍ، ولیـّاً و حافظاً، و قائداً و ناصراً، و دلیلاً و عیناً، حتّی تسکنه أرضک طوعاً و تمتّعه فی‌ها طویلاً».
هر مقدار که ممکن است قرآن بخوانید
مرحوم علامه مجلسی، در «زادالمعاد» فرموده است: در این شب هر مقدار که ممکن باشد، قرآن بخواند و از دعا‌های صحیفه کامله سجادیه نیز استفاده کنید؛ مخصوصا دعای «مکارم الاخلاق» و دعای «توبه».
