مخاطب 24- پژوهشی با عنوان سنجش و ارزیابی سرزندگی شهری با رویکرد ورزشی - فراغتی در سال ۱۴۰۱ از سوی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران انجام شده که نتایج آن نشان می‌دهد که شاخص «سرزندگی شهری در تهران از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده، به نحوی که در‌مجموع ۸۰.۸ درصد از شهروندان تهرانی سرزندگی پایینی را گزارش دادند. براساس نتایج به‌دست‌آمده شهروندان مناطق ۵،۲۲، ۳ و ۸ شهرداری تهران به‌ترتیب بیشترین میزان سرزندگی شهری و شهروندان مناطق ۱۱، ۲۰، ۱۶، ۱۲ و ۱۹ شهرداری تهران به ترتیب کمترین میانگین رتبه سرزندگی شهری را در مقایسه با دیگر مناطق شهر به خود تخصیص داده‌اند.
سرزندگی شهری نامطلوب علاوه بر آنکه نمایانگر نشاط اجتماعی پایین یا حتی نارضایتی عمومی است، می‌تواند آسیب‌ها و مسائلی مانند بزهکاری، جرم، اعتیاد، فحشا و... را نیز در سطح شهر توسعه دهد؛ از‌این‌رو ضروری است که بهبود و ارتقای سرزندگی شهری با فوریت بیشتری در دستور کار مدیریت شهری تهران قرار گیرد.
داده‌ها حاکی از آن است که اکثریت قاطع شهروندان؛ یعنی حدود ۸۱ درصد سرزندگی پایینی را گزارش داده‌اند؛ درحالیکه ۱۸.۹ درصد از شهروندان سرزندگی در سطحی متوسط و فقط درصد پایینی سرزندگی بالایی را نشان داده‌اند.
دلایل عمده وضعیت نامطلوب سرزندگی شهری در تهران مشتمل بر چهار عامل میزان پایین مشارکت و تعاملات اجتماعی، توزیع نامتوزان و نامطلوب خدمات ورزشی و فراغتی، وضعیت نامطلوب محیط زیست و شرایط نامساعد فضاها یا عرصه‌های عمومی برآورد شده است.
شهر زنده: شهر عادلانه، شهر مشترک
محمدکریم آسایش، کنشگر و پژوهشگر شهری، درباره نتایج این پژوهش می‌گوید: جدا از ارزیابی پژوهش به لحاظ شاخص‌ها و روش‌شناسی که موضوعی فنی است و مجالی دیگر می‌طلبد، درباره موضوع پژوهش می‌توان مباحثی را مطرح کرد.
نخست، رابطه سرزندگی با مقوله Access است؛ یعنی دسترسی به امکانات ورزشی و فراغتی. مفهوم Access تنها معنای شعاع دسترسی فیزیکی به‌معنای توزیع خدمات را نمی‌دهد بلکه Access شامل استطاعت‌پذیری و همین‌طور دسترس‌پذیری/مناسب‌سازی است. استطاعت‌پذیری یعنی افراد توانایی استفاده رایگان یا ارزان از خدمات را داشته باشند. سال ۹۷ در محله زهتابی منطقه ۱۷ که محروم‌ترین منطقه شهر تهران است، زمین فوتبال پارک پامچال نیاز به بازسازی و تجهیز داشت، در این راستا مسابقاتی از نوجوانان محله برگزار شد و یکی از اعضای شورای شهر تهران برای بازدید آمد. یکی از نوجوانان محله به سراغ او رفت و گفت که اگر می‌خواهید اینجا را درست کنید؛ اما پولی کنید، همین الان از اینجا بروید. معنی استطاعت‌پذیری یعنی همین؛ یعنی کفایت نمی‌کند که خدمات ورزشی و فراغتی وجود فیزیکی داشته باشد؛ بلکه باید برای همه قابل استفاده باشد.
او ادامه می‌دهد: درباره دسترس‌پذیری/مناسب‌سازی هم فقط شامل افراد دارای معلولیت نمی‌شود. سالمندان، زنان باردار، کودکان، زنان، والدین دارای کالسکه بچه و مادران همراه با نوزاد همه شامل این اصل هستند. مطلب دیگر مسئله Use (استفاده) است، تنوع، فراگیری، جذابیت و فراخوانی همه ویژگی‌هایی هستند که حق استفاده را برای همه برقرار می‌کنند. موضوع دیگر آن است که ورزش و فراغت در شهر صرفا مقوله‌ای مرکزمحور نیست و فضای شهری باید امکان فراغت و ورزش را فراهم کند. همچنین مفهوم فراغت با مفاهیم شادی و سلامت هم‌پیوند هستند. دلیل پایین‌بودن سرزندگی در شهر تهران را در بحران همه عوامل فوق می‌توان دید؛ نابرابری در توزیع خدمات، کالایی‌سازی و پولی‌سازی خدمات و فضاها، دسترس‌ناپذیری، شهر انسان‌ستیز، بحران شادی و بحران سلامت. مسئله سرزندگی شهر از نظر ورزش و فراغت فقط مسئله سرانه و شعاع دسترسی و موضوع کمّی نیست که جزئی کوچک و فرعی از مسئله است؛ مسئله سرزندگی شهر از نظر ورزش و فراغت، مسئله نوع نگاه به شهر است.
به گفته آسایش، در شهر باید رویکرد عدالت‌محور نه‌فقط کمّی و سرانه‌ای و شعاعی بلکه سیاستی بر آن حکم فرما باشد. شهر فضایی برای فراغت شود، شادی آزادانه ساکنان گرامی داشته شود و مجال یابد. انسان‌محوری در شهر جریان داشته باشد و حق حضور در شهر برای همگان لحاظ شود و به تنوع بها داده شود.
منبع: شرق
