بیکاری ۲ برابری زنان نسبت به مردان؛ نرخ بیکاری در کدام دهک بالاتر است+ جدول و نمودار
مخاطب 24- در تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران در مورد شرایط بازار کار در کشور، نرخ بیکاری در تابستان ۱۴۰۲ به ۷.۹ درصد رسیده که روندی کاهشی نسبت به بهار ۱۴۰۲ داشته است. طبق این گزارش، نرخ مشارکت اقتصادی افراد در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته ۰.۶ درصد افزایش داشته است. زنان فارغ‌التحصیل بیکار به طور میانگین، سهمی معادل ۶۸.۸ درصد از کل بیکاران کشور را داشته‌اند. بیشترین میزان نرخ بیکاری در تابستان امسال، در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان و البرز دیده می‌شود.
اشتغال افراد جامعه یکی از مسائل اقتصادی مهم در هر کشوری است و همواره سیاست‌مداران به دنبال افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری هستند. به تازگی گزارشی توسط مرکز آمار منتشر شده که در آن نرخ بیکاری در تابستان ۱۴۰۲ به ۷.۹ رسیده و روندی کاهشی را نسبت به بهار ۱۴۰۲ طی کرده است.
جهت بررسی تعداد بیکاران و فعالان در کشور می‌بایست مشخص شود که فرد بیکار به چه کسی اطلاق می‌گردد. در اقتصاد به فردی بیکار گفته می‌شود که در سن کار یعنی ۱۵ تا ۶۵ سال باشد و به دنبال یافتن شغل باشد، اما قادر به یافتن شغل یا منبع درآمدی نباشد. با بررسی داده‌های جمعیت کشور در گروه‌های سنی می‌توان مشاهده کرد که از کل جمعیت کشور حدود ۶۴.۴ میلیون نفر ۱۵ ساله و بیشتر هستند و از بین آنها حدود ۲۶.۸ میلیون نفر افراد فعال را تشکیل می‌دهند. افراد فعال نیز مجموع گروه شاغلین و بیکاران است یا مجموع افرادی که توانایی کار کردن را دارند.
براساس داده‌های مرکز آمار، میزان جمعیت شاغل ۱۵ ساله و بیشتر در کشور از حدود ۲۲.۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۵ به ۲۴.۶ میلیون نفر افزایش پیدا کرده و رشدی ۹.۵ درصدی داشته است. از سوی دیگر، میزان جمعیت بیکار ۱۵ ساله و بیشتر در کشور از حدود ۳ میلیون و ۱۹۸ هزار نفر در سال ۱۳۹۵ به ۲ میلیون و ۱۱۶ هزار نفر کاهش پیدا کرده و کاهش ۳۳ درصدی داشته است.
از طرف دیگر، براساس گزارش‌های مرکز آمار در تابستان سال ۱۴۰۲ تعداد افراد بیکار در گروه‌های سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله که گروه جمعیتی جوان کشور را تشکیل می‌دهند، به ۵۳۶۱۸۱ نفر می‌رسد و این گروه سنی دارای نرخ بیکاری ۲۰.۱ درصدی می‌باشد. همچنین، نرخ بیکاری مردان گروه سنی ۱۵ الی ۲۴ ساله ۱۷.۴ درصد بوده و نرخ بیکاری زنان گروه سنی ۱۵ الی ۲۴ ساله حدود ۳۰.۴ درصد است.
براساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در تابستان امسان به ۷.۹ درصد رسیده است که در دو دهه گذشته کمترین میزان نرخ بیکاری در کشور بوده است. همچنین نسبت به تابستان سال گذشته کاهشی یک درصدی داشته است.
با بررسی نرخ مشارکت اقتصادی گروه سنی ۱۵ سال و بیشتر می‌توان مشاهده کرد که نرخ مشارکت اقتصادی افراد در تابستان ۱۴۰۲ به ۴۱.۶ درصد رسیده است. نرخ مشارکت اقتصادی افراد در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته تنها ۰.۶ درصد افزایش داشته است. میانگین نرخ مشارکت اقتصادی ۱۵ ساله‌ها و بیشتر طی دو دهه گذشته حدود ۴۲.۱ درصد بود.
همچنین با بررسی میزان نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر طی دو دهه گذشته می‌توان دریافت که نرخ مشارکت اقتصادی از ۴۶.۶ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۴۱.۶ در سال ۱۴۰۲ رسیده و کاهشی ۵ درصدی را تجربه کرده است.
نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار نشان‌دهنده نسبت افراد فعال یا همان مجموع افراد شاغل و بیکار به کل جمعیت در سن کار است. در واقع نرخ مشارکت اقتصادی مشخص می‌کند که چند درصد از افرادی که توانایی کار کردن را دارند، مشغول به کار و یا حتی به دنبال کار هستند. با مشاهده نمودار بالا می‌توان دریافت که همزمان با کاهش نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار، نرخ بیکاری نیز کاهش می‌یابد. در واقع کاهش بیشتر و بی سابقه نرخ بیکاری به ۷.۹ درصد به علت کاهش مشارکت اقتصادی نیروی کار بوده است.
سهم فارغ‌التحصیلان از کل بیکاران
براساس داده‌های مرکز آمار، و با بررسی سهم بیکاران تحصیل کرده از کل بیکاران می‌توان مشاهده کرد که در تابستان امسال حدود ۴۲.۸ درصد از کل بیکاران کشور در گروه فارغ‌التحصیلان آموزش عالی قرار دارند. از میان این فارغ‌التحصیلان بیکار، مردان فارغ‌التحصیل بیکار سهمی معادل ۳۰.۵ درصد را به خود اختصاص دادند و زنان فارغ‌التحصیل بیکار نیز سهم بیشتری معادل ۶۶.۳ درصدی را دارند. سهم زنان فارغ‌التحصیل بیکار دو برابر سهم مردان فارغ‌التحصیل بیکار از کل بیکاران کشور است.
سهم کل فارغ‌التحصیلان آموزش عالی بیکار نسبت به سال گذشته افزایشی بوده و رشدی ۲.۸ درصدی را داشته است. در نمودار زیر سهم فارغ‌التحصیلان کل و زنان و مردان بیکار طی سال‌های ۱۳۹۷ الی تابستان ۱۴۰۲ را مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که مشاهده می‌گردد، در این سال‌ها مردان فارغ‌التحصیل بیکار به طور میانگین، سهمی به میزان ۲۸ درصد از کل بیکاران کشور را داشته‌اند. از طرف دیگر، زنان فارغ‌التحصیل بیکار به طور میانگین، سهمی معادل ۶۸.۸ درصد از کل بیکاران کشور را داشته‌اند.
نرخ بیکاری در استان‌ها
با بررسی داده‌های نرخ بیکاری مربوط به استان‌های کشور می‌توان به میانگین نرخ بیکاری کشوری ۷.۹ درصدی در تابستان ۱۴۰۲ رسید. بیشترین میزان بیکاری در تابستان امسال در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان و البرز دیده می‌شود، که میزان نرخ بیکاری در آنها به ترتیب ۱۲.۵ درصد، ۱۱.۵ درصد، ۱۱.۱ درصد، ۱۰.۳ درصد و ۱۰.۳ درصد می‌باشد.
از سوی دیگر، استان یزد با نرخ بیکاری معادل ۵.۱ درصد جایگاه نخست در کمترین میزان نرخ بیکاری در بین استان‌های کشور را به خود اختصاص داده است. بعد از آن، استان‌های همدان، هرمزگان، مرکزی و مازندران به ترتیب با نرخ بیکاری ۵.۱ درصد، ۶.۲ درصد، ۶.۳ درصد و ۶.۴ درصد جایگاه‌های دوم تا پنجم کمترین میزان نرخ بیکاری در کشور قرار دارند.
در نمودار زیر میزان نرخ بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار در استان‌های کشور در تابستان ۱۴۰۲ نشان داده شده است. طبق این نمودار می‌توان مشاهده کرد در استان‌هایی که میزان نرخ بیکاری بیشتری نسبت به سایر استان‌ها وجود دارد، میزان نرخ مشارکت اقتصادی در آنها نسبت به سایر استان‌ها کمتر است. به طوری که استان آدربایجان شرقی با نرخ بیکاری ۱۲.۵ درصد بیشترین میزان بیکاری نیروی کار را به خود اختصاص داده است و نرخ مشارکت اقتصادی در این استان به کمترین میزان نسبت به سایر استان‌ها رسیده است که معادل ۳۴.۸ درصد است. در واقع نرخ بیکاری با نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار سنجیده می‌شود تا نتیجه درست‌تری حاصل گردد.
نرخ بیکاری زنان ۲.۴ برابر مردان
زنان و مردان به عنوان نیرو‌های کار در بازار کار از جنبه‌های مختلفی همچون، میزان درآمد دریافتی، نوع شغل، نرخ مشارکت، نرخ بیکاری و ... متفاوت هستند. در نمودار زیر به بررسی میزان نرخ بیکاری زنان و مردان طی سال‌های ۱۳۹۵ الی تابستان ۱۴۰۲ پرداخته شده است. به طوری که نرخ بیکاری مردان از ۱۰.۵ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۶.۳ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۴.۲ درصد کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر، نرخ بیکاری زنان از ۲۰.۷ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۱۵.۴ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۵.۳ درصد کاهش یافته است. نرخ بیکاری زنان در سال ۱۳۹۵ حدود ۱.۹ برابر نرخ بیکاری مردان بوده و این نسبت در تابستان سال جاری به ۲.۴ برابر رسیده است.
در نمودار زیر به بررسی میزان نرخ مشارکت اقتصادی زنان و مردان طی سال‌های ۱۳۹۵ الی تابستان ۱۴۰۲ پرداخته شده است. به طوری که نرخ مشارکت اقتصادی مردان از ۷۰.۴ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۶۸.۶ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۱.۸ درصد کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی زنان از ۱۶.۳ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۱۴.۶ درصد در تابستان ۱۴۰۲ رسیده و به میزان ۱.۷ درصد کاهش یافته است. نرخ مشارکت اقتصادی مردان در سال ۱۳۹۵ حدود ۴.۳ برابر نرخ مشارکت اقتصادی زنان بوده و این نسبت در تابستان سال جاری به ۴.۶ برابر رسیده است.
نرخ پایین مشارکت اقتصادی زنان در بازار کار بنا به دلایلی همچون نگه‌داری از فرزندان و خانه‌داری و سایر عوامل منجر به افزایش نرخ بیکاری آنها در جامعه شده است.
میزان بیکاران در دهک‌ها چقدر است؟
براساس داده‌های مرکز آمار، حدود ۵۷.۶۴ درصد از خانوار‌های شهری در دهک هزینه‌ای اول هیچ شغلی ندارند و بیکار هستند. میزان بیکاری خانوار‌های شهری در دهک هزینه‌ای دوم در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۷.۳۲ درصد می‌باشد. همچنین، میزان بیکاری خانوار‌های شهری در دهک‌های هزینه‌ای سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم، هشتم، نهم و دهم به ترتیب حدود ۳۰.۵۶ درصد، ۲۸.۷۵ درصد، ۲۵.۲۱ درصد، ۲۶.۸۲ درصد، ۲۳.۵۵ درصد، ۲۶.۰۴ درصد، ۲۳.۶ درصد و ۱۸.۲۸ درصد است. در واقع، درصد بیکاران در خانوار‌های شهری دهک هزینه‌ای اول حدود ۳۹.۳۶ درصد بیشتر از دهک هزینه‌ای دهم است.
عواقب اجتماعی بیکاری
نرخ بیکاری تأثیر قابل توجهی بر وقوع سرقت دارد. زمانی که افراد از پیدا کردن شغل در جامعه نا امید می‌شوند، ممکن است به سمت فعالیت‌های غیر قانونی سوق پیدا کنند. اگرچه برخی از افراد سعی می‌کنند تا با اشتغال در بازار غیر رسمی (بدون بیمه، با دستمزد پایین‌تر، بدون قرارداد و به دور از چشم دولت) از خلاف دوری کنند، اما برخی از افراد نیز به دام کار‌هایی مانند سرقت می‌افتند.
نمودار زیر، می‌تواند تا حدی ارتباط بین نرخ بیکاری و وقوع سرقت را نشان دهد. می‌توان مشاهده کرد در سال‌هایی که نرخ بیکاری کاهش یافته، رشد سرقت نیز با کمی فاصله کمتر شده است. به عنوان مثال، می‌توان به سال‌های ۹۰ الی ۹۲، و یا ۹۷ الی ۱۴۰۰ اشاره کرد. از سوی دیگر، در سال‌هایی مانند ۹۵ و یا ۹۷ که نرخ بیکاری رشد داشته، سرقت نیز روندی صعودی را تجربه کرده است.
مطالعات بسیاری نشان می‌دهند شرایط بد اقتصادی، احتمال ابتلا افراد به اعتیاد را بالا می‌برد.
نمودار زیر، می‌تواند بیانگر رابطه بین نرخ بیکاری و نرخ اعتیاد در کشور باشد. مشاهده می‌شود هر زمان بیکاری نرخ‌های بالاتری را تجربه کرده، تعداد معتادان دستگیرشده در کشور پس از مدت کوتاهی افزایش یافته است. از سوی دیگر در سال‌هایی که نرخ بیکاری کاهش یافته و یا نرخ ثابتی را تجربه کرده، شاهد کاهش تعداد معتادان دستگیر شده هستیم. به طور کلی، نرخ بیکاری و معتادان دستگیر شده روند یکسانی را دنبال می‌کنند.
همچنین افزایش نرخ بیکاری موجب می‌شود تا افراد از پیدا کردن شغل در جامعه نا امید شده، و به فعالیت‌های مخربی مانند خرید و فروش مواد مخدر روی بیاورند. نمودار زیر، ارتباط بین نرخ بیکاری، و تعداد کل دستگیر شدگان شامل قاچاقچیان مواد مخدر، معتادان و اتباع دستگیر شده در ارتباط با مواد مخدر را نشان می‌دهد. می‌توان مشاهده کرد با رشد نرخ بیکاری، در مدت زمان کوتاهی (یکسال) تعداد کل دستگیرشدگان در ارتباط با مواد مخدر افزایش یافته است.
