گردانهای عزالدین قسام شاخه نظامی حماس چیست؟
مخاطب 24- گردانهای قسام شاخه نظامی حماس از تاریخ ۷ اکتبر حمله‌ای را علیه اسرائیل آغاز کرد حمله‌ای که در جریان آن ۱۴۰۰ اسرائیلی کشته شده و بیش از ۲۰۰ نفر از آنان به اسارت گرفته شده‌اند. از آن زمان تاکنون گردانهای قسام در کانون توجهات بین‌المللی قرار گرفته‌اند. اسرائیل متعهد شده که به دنبال حملات اخیر به عمر تمام جناح‌های گروه مقاومت فلسطین را که از سال ۲۰۰۷ میلادی بر نوار غزه حکمرانی می‌کنند، پایان دهد. اسرائیل تاکنون مسئول جانباختن بیش از ۶۵۰۰ فلسطینی در جریان بمباران‌های بی‌رویه‌ای بوده که به گفته دبیرکل سازمان ملل متحد "نقض آشکار قوانین بین المللی بشردوستانه" است. اسرائیل از زمان خروج نیروهایش از غزه در سال ۲۰۰۵ میلادی شش حمله بزرگ به غزه انجام داده است. در این میان، "احمد جباری" فرمانده تیپ های عزالدین قسام در سال ۲۰۱۲ میلادی در جریان حملات هوایی اسرائیل جانش را از دست داد.در ادامه به آن چه باید در مورد خاستگاه و تکامل شاخه نظامی حماس بدانید خواهیم پرداخت:
حماس چیست و چه زمانی تاسیس شد؟
حماس توسط شیخ احمد یاسین و دستیارش عبدالعزیز الرنتیسی به عنوان شاخه ای از اخوان المسلمین مصر در سال 1987 میلادی تاسیس شد. پیوند حماس با اخوان المسلمین تا سال 2017 میلادی ادامه داشت، زمانی که حماس پایان روابط خود با اخوان المسلمین را اعلام کرد. حماس مخفف حرکات المقاومة الاسلامیه (جنبش مقاومت اسلامی) به معنای غیرت است. این غیرت در جریان انتفاضه اول علیه اشغالگری اسرائیل پدیدار شد که در جریان آن هزاران فلسطینی در تظاهرات مسالمت آمیز علیه مصادره زمین های شان توسط اسرائیل و شهرک سازی های غیرقانونی اسرائیلی نشین شرکت کردند. فلسطینیان پس از مشاهده واکنش تند اسرائیل به اعتراض شان به استفاده از سنگ به عنوان وسیله ای برای مبارزه روی آوردند و برخی از گروه های فلسطینی برای مبارزه به سلاح های سبک متوسل شدند. حماس طرفدار مقاومت مسلحانه برای آزادسازی فلسطین بود و با توافق نامه اسلو در سال 1993 میلادی مخالفت کرد. حماس اعلام کرد که اسرائیل از آن توافق نامه برای گسترش شهرک نشین های غیرقانونی در سرزمین های اشغالی در سال 1967 میلادی استفاده می کند. حماس در سال 2006 میلادی تصمیم گرفت در انتخابات غزه شرکت کند و پیروز میدان شد. با این وجود، انتقال قدرت به حماس مسالمت آمیز نبود زیرا فتح جریانی که بر تشکیلات خودگردان فلسطین تسلط دارد در جهت بیرون راندن حماس از نوار غزه تلاش کرد اما در این امر ناموفق بود. اسرائیل پس از به قدرت رسیدن حماس محاصره زمینی، دریایی و هوایی را بر نوار غزه اعمال کرد و تا به امروز تصمیم می گیرد که چه کسی وارد نوار غزه شده و چه کسی از آنجا خارج شود و در عمل نوار غزه را به یک "زندان بدون سقف" تبدیل کرده است.
"اسماعیل هنیه" که روابط نزدیکی با یاسین بنیانگذار حماس داشت امروز رهبری شاخه سیاسی حماس را برعهده دارد. بر اساس نظرسنجی مرکز تحقیقات سیاست و نظرسنجی فلسطین در ماه مارس اکثر فلسطینیان در صورت وجود دوگانه "محمود عباس" رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و "اسماعیل هنیه" در یک انتخابات به هنیه رای خواهند داد. ادامه فعالیت های مرتبط با حوزه رفاه اجتماعی از جمله توزیع غذا در ماه رمضان و ساخت مدارس از سوی حماس باعث افزایش حمایت اجتماعی از آن گروه در میان فلسطینیان شده است.
گردانهای قسام چه هستند؟
حماس در سال 1992 میلادی واحد نظامی خود را برای متمرکز کردن و شکل دادن به ساختار عملیات نظامی که جنگجویان اش علیه اسرائیل در دهه های 1980 و 1990 میلادی انجام داده بودند، تاسیس کرد. تارنمای رسمی آن گروه اشاره کرده که نام قسام برگرفته از نام "عزالدین قسام" یک مبارز سوری است که پس از اخراجش به فلسطین علیه اشغالگری بریتانیا مبارزه کرد. "محمد ضیف" فرمانده نظامی گردانهای قسام است و "مروان عیسی" معاون اوست. به گفته کارشناسان، اقدامات گردانهای قسام علیه اسرائیل به حماس کمک کرده تا در میان بخش بزرگی از فلسطینیان محبوبیت پیدا کند. تشکیلات خودگردان فلسطین به دلیل شکست در متوقف ساختن روند شهرک سازی های غیرقانونی اسرائیلی و ادامه هماهنگی امنیتی با اسرائیل در میان فلسطینیان به تشکلی نامحبوب تبدیل شده است. تشکیلات خودگردان فلسطین با ظهور سیاست های افراطی جریان راست افراطی در اسرائیل بیش از گذشته به حاشیه رانده شده است.
گردانهای قسام تا چه اندازه قدرتمند هستند؟
براساس داده های سیا گردان های قسام بین 20 تا 25 هزار عضو دارند که در مورد تعداد واقعی اعضای آن گردان بحث و اختلاف نظر وجود دارد. خروج اسرائیل از غزه در سال 2005 میلادی به حماس فرصتی برای بازسازی شاخه نظامی خود داد. گفته می شود که حمایت مالی خارجی حماس را قادر ساخته تا قابلیت های نظامی پیچیده خود را توسعه دهد. حماس زرادخانه خود را به مثابه یک عامل بازدارنده قلمداد می کند.
فعالیت‌های نظامی گردانهای قسام چه هستند؟
براساس داده‌های سیا گفته می‌شود که گردانهای قسام تسلیحات خود را از طریق قاچاق به دست می‌آورند. برخی منابع نیز اشاره کردهاند گردانهای قسام خود تسلیحاتی را در سطح محلی تولید می‌کنند. با این وجود، "الجزیره" نمی‌تواند هیچ یک از این ادعاها را به طور مستقل تایید کند.
گردان های قسام معمولا متکی به حملات راکتی هستند و اخیرا پهپاد را نیز به زرادخانه خود افزوده اند. براساس گزارش سال 2021 وزارت امور خارجه امریکا گردان های قسام و سایر گروه های مسلح فلسطینی بیش از 4400 راکت در رویارویی با اسرائیل در سال 2021 میلادی پرتاب کرده اند. در 11 روز نبرد در آن سال دست کم 260 فلسطینی در جریان حملات اسرائیل جان شان را از دست دادند در حالی که تلفات اسرائیل در آن نبرد تنها 13 نفر بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که گردان های قسام در ساخت مواد منفجره دست ساز، راکت انداز، موشک های ضد تانک و خمپاره تحصص دارند اما تا حد زیادی به استراتژی و پنهان کاری متکی هستند و زیرساخت های تونلی گسترده ای در اختیار دارند که به آنان اجازه می دهد بدون شناسایی شدن حرکت کنند.
چرا حماس در تاریخ ۷ اکتبر به اسرائیل حمله کرد؟
حماس اعلام کرد که این حمله در پاسخ به تجاوز اسرائیل به محوطه مسجد الاقصی و افزایش خشونت شهرک نشینان اسرائیلی علیه فلسطینیان در کرانه باختری اشغالی و بیت المقدس شرقی بوده است.
آن سازمان هم چنین اعلام کرد که موفق شده تعداد زیادی اسیر را به منظور چانه زنی برای آزادی اسرای فلسطینی که در زندان های اسرائیل به سر می برند در اختیار گیرد و برخی از تحلیلگران می گویند که تسریع روند عادی سازی دولت های عربی و اسرائیل ممکن است عامل تاثیرگذار دیگری برای تصمیم گیری حماس به منظور حمله علیه اسرائیل بوده باشد. ضیف فرمانده نظامی گردان های قسام در این باره گفته است: "اکنون بزرگترین نبرد برای پایان دادن به آخرین اشغالگری بر روی زمین در جریان است". او آشکارا از "حامیان مقاومت فلسطین و ملت های مسلمان" خواست تا "به مبارزه مسلحانه بپیوندند".
چه گروه‌های مقاومت مسلح دیگری در غزه حضور دارند؟
گروه‌های مسلح دیگر در غزه اعلام کردهاند که در حال پیوستن به مقاومت فعلی علیه نیروهای اسرائیلی هستند. در میان آنان می توان به گردانهای "سرایا‌القدس" متعلق به جهاد اسلامی فلسطین اشاره کرد. براساس داده‌های جمع‌آوری شده توسط پروژه تهدیدات بحرانی سرایا القدس که در سال 1992 میلادی تاسیس شد مسئولیت انجام دست کم 33 حمله راکتی را برعهده گرفته است. جبهه خلق برای آزادی فلسطین نیز از طریق گردانهای "ابوعلی مصطفی" در غزه حضور فعال دارد و از طریق پیام‌های رسمی تلگرامی به فراخوان‌های مقاومت مسلحانه می پیوندد.
منبع:
