نماگر اصلی تالار شیشه‌ای که مدت هاست روند کج دار و مریزی را طی می‌کند و میل به نزول بیشتر دارد، روز سه شنبه نیز ۵/ ۰ درصد از ارتفاع خود را از دست داد و به میانه ابرکانال ۳/ ۱میلیون واحد نزدیک‌تر شد. علاوه بر عقبگرد قیمت‌ها، شاهد کمای معاملاتی در بورس تهران هستیم و ارزش دادوستد‌ها هر روز بر ناامیدی فعالان بورسی می‌افزاید.
به این ترتیب با دریافت سیگنال‌های مثبت از دور جدید مذاکرات برجامی و همزمان با عقب نشینی دلار شاهد افزایش فشار فروش در گروه‌های دلاری و در مقابل روی آوردن سهامداران به صنایع ریالی بورس تهران بودیم. در حالی سهامداران بر اساس نگاهی سنتی از افت نرخ دلار گریزان بوده و رفع تحریم‌ها را عاملی برای اصلاح قیمت سهام می‌دانند که کارشناسان معتقدند اگر نگاهی بنیادی در بازار سهام حاکم بود، خبر‌های منتشر شده از خروجی دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام می‌توانست به سبزپوشی یکپارچه سهام در تالار شیشه‌ای بینجامد. جایی که به نظر می‌رسد با رفع تحریم‌ها هم بخشی از چالش‌های فعلی صنایع بورسی همچون قطعی برق و گاز و توقف فعالیت کارخانه‌ها مرتفع خواهد شد و هم در خصوص سیاست‌های دستوری در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور تجدیدنظر می‌شود. ضمن آنکه باید توجه داشت مبنای دلار در شرکت‌های کامودیتی محور حدود ۲۳هزار تومان است و از این رو نوسان جزئی این اسکناس آمریکایی تهدیدی را متوجه سودسازی این دسته از بنگاه‌های بورسی نمی‌کند.
هراس بورسی از خوش‌بینی برجامی
عصر روز دوشنبه دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) با محوریت لغو تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، پس از نزدیک به پنج ماه وقفه، در هتل کوبورگ وین از سرگرفته شد. پس از پایان این نشست، طرفین مذاکرات نسبت به احیای توافق هسته‌ای اظهار امیدواری کردند. همین خبر‌ها کافی بود تا دلار که در حال پیشروی به سمت کانال ۳۰هزار تومان بود، به سرعت عقب‌نشینی کند و در دادوستد‌های روز گذشته سری نیز به کانال ۲۸هزار تومان بزند. بورسی‌ها که همیشه نیم نگاهی به تحولات چهارراه استانبول داشتند، روز گذشته در گروه‌های بزرگ دلاری، در نقش فروشنده حاضر شدند. در مقابل، اما صنایع ریالی به‌ویژه بانک‌ها که از تحریم‌های اقتصادی ضربه بزرگی خورده اند، دادوستد‌های روز گذشته را پرتقاضا و در محدوده سبز تابلو به پایان رساندند. اما آیا این واکنش منفی سهامداران گروه‌های صادرات محور به خبر‌های خوب برجامی منطقی است؟ پاسخ کارشناسان بازار سرمایه به این سوال منفی است. کارشناسانی که معتقدند اگر نگاهی بنیادی در بازار سهام حاکم بود، خبر‌های منتشر شده از خروجی دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام می‌توانست به سبزپوشی یکپارچه سهام در تالار شیشه‌ای بینجامد. به‌ویژه آنکه بورس حدود ۱۶ماه است که گرفتار اصلاحی فرسایشی است و اجماع نظری در خصوص ارزندگی سهام در بدنه کارشناسی بورس دیده می‌شود. اما کارشناسان با چه استدلالی این ادعا را مطرح می‌کنند؟
رشد تورمی بنگاه‌ها با اهرم دلاری
«رشد دلار سبب افزایش خریداران سهام به دلیل اثرپذیری مثبت شرکت‌های صادرات محور و افزایش سود آن‌ها می‌شود.» نکته‌ای درست که با هیچ استدلالی نمی‌توان آن را نفی کرد. اما موضوع آن است که این رشد سود، رشدی اسمی و ناشی از افزایش نرخ برابری دلار به ریال است و نه یک رشد واقعی ناشی از بهبود عملکرد این دسته از بنگاه‌های بورسی. رشدی تورمی که می‌تواند سرمایه‌گذارانی که اتفاقا به دنبال راهی برای در امان ماندن سرمایه‌های خرد و کلان خود از گزند تورم، را به سمت سهامداری در این شرکت‌ها تشویق کند. بیش از ۶۰درصد از ارزش کل بازار سهام در اختیار شرکت‌های کامودیتی محور است. مشتریان این شرکت‌ها عمدتا در آن‌سوی مرز‌ها قرار دارند تا رشد نرخ دلار بتواند به افزایش سودآوری این شرکت‌ها بینجامد. اما آیا رفع تحریم‌ها حاشیه سود شرکت‌های صادرات محور را به خطر می‌اندازد؟ نکاتی در نقطه کور بورس بازان در خصوص اثر تحریم یا لغو آن بر عملکرد سود و زیان بنگاه‌های صادراتی بورس تهران نهفته است که بد نیست برای جواب دادن به سوالاتی از این دست نگاهی به آن بیندازیم.
سایه سنگین قطعی گاز بر سود بورسی‌ها
جهت توضیح ساده‌تر این موضوع نگاهی به سامانه کدال می‌اندازیم. روز گذشته شرکت پتروشیمی زاگرس از توقف بخشی از فعالیت‌های شرکت به دلیل محدودیت گاز خبر داد. شرایطی که سبب شد «زاگرس» اقدام به تعمیرات دوره‌ای واحد اول تولیدی خود کند. سال‌هاست که زمستان‌ها شاهد موجی از توقف فعالیت شرکت‌ها با قطعی گاز و برق هستیم. این اتفاق امسال نیز در حال تکرار است. ابتدا سیمانی‌ها مورد عنایت سیاستگذاران قرار گرفتند که البته بخشی از مشکلات آن‌ها با جایگزینی سوخت مایع (گازوئیل یا مازوت) مرتفع شد که البته در این مسیر هم چالش‌های محیط‌زیستی فراوانی مطرح شد. به هر روی نوبت به فولادی‌ها هم رسید و هرچند گفته شده بود به این شرکت‌ها نیز مازوت داده می‌شود تا با توقف تولید مواجه نشوند، اما بر اساس اظهارات سبحانی، رئیس انجمن صنعت فولاد مشخص شد بیش از ۹۰درصد گاز مصرفی صنایع فولاد مربوط به روند تولید فولاد است و فقط ۱۰درصد آن به عنوان سوخت استفاده می‌شود. از این رو مازوت تنها می‌تواند جایگزین سوخت واحد‌های تولیدی فولاد شود و به هر حال با قطع گاز شاهد توقف فعالیت این دسته از شرکت‌ها خواهیم بود. تا جایی که روز گذشته وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگویی با سنا عنوان کرد دو وزارتخانه صمت و نفت در حال انجام مذاکراتی هستند تا در صورت امکان، گاز صنعت فولاد در زمستان قطع نشود. به هر روی تجربه سالیان گذشته نشان داده قطعی گاز یکی از چالش‌های جدی بنگاه‌های بورسی است که زمستان هر سال به شکلی جدی مطرح می‌شود. اما این ریسک زمستانه چه ارتباطی به بحث تحریم‌ها و توافق هسته‌ای دارد؟
واقعیت این است که تحریم‌های اعمال شده در سال‌های اخیر اجرای بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای در بالادست برق و گاز را به تعویق انداخت. از این رو به دلیل رشد مصرف گاز در بخش‌های مختلف صنعت، هر ساله با افزایش مصرف خانگی در روز‌های سرد زمستان با مشکل تزریق گاز به شرکت‌های تولیدی مواجه می‌شویم. در صورت رفع تحریم‌ها، اما می‌توان امید داشت سایه ریسک قطعی گاز و برق از سر صنایع بورسی و سهامداران برداشته شود تا در کنار حذف هزینه‌های پنهان تحریم، شاهد رشد واقعی و نه اسمی سود این دسته از بنگاه‌های بورسی باشیم.
افت دلار تا چه محدوده‌ای تهدید است؟
اما موضوع پنهان دیگر مستقیما به نرخ اسکناس آمریکایی بازمی‌گردد. در حالی روز گذشته با انتشار اخبار امیدوار‌کننده از روند گفتگو‌های هسته‌ای شاهد عقب نشینی دلار به کانال ۲۸هزار تومان بودیم که نگاهی گذرا به گزارش‌های مدیریتی شرکت‌های کامودیتی محور نشان می‌دهد که مبنای دلار این شرکت‌ها نرخی حدود ۲۳هزار تومان است. به عبارتی حتی در صورت کاهش نرخ دلار تا چنین سطحی، تهدیدی متوجه سودسازی این گروه از بنگاه‌های بورسی نیست. از این رو به نظر می‌رسد حتی در صورت در نظر گرفتن نقش رفع تحریم‌ها در برداشته شدن ریسک قطعی گاز و برق، واکنش سنتی بورس بازان به نوسان‌های جزئی نرخ دلار را می‌توان ناشی از نبود تحلیل و نگاه بنیادی در تالار شیشه‌ای قلمداد کرد.
«خودرو» در منجلاب قیمت‌گذاری
این روز‌ها بورسی‌ها نیم نگاهی نیز به آخرین اطلاعات درج شده در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) یعنی لیست نماد‌های تعلیق شده می‌اندازند. ۶ آذرماه بود که دادگستری کل استان تهران با انتشار دادنامه ای، حکم انحلال و تصفیه شرکت تولی‌پرس را صادر کرد تا این شرکت تولیدکننده مواد شوینده با سابقه فعالیت ۷ ساله در بازار سهام، منحل شود. علت انحلال «شتولی» عدم‌تشکیل مجمع فوق العاده صاحبان سهام جهت تصمیم‌گیری برای خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت و همچنین شکایت از هیات‌مدیره این شرکت است. گفته شده اگر حکم انحلال شرکت تولی پرس قطعی شود، شرکت وارد فرآیند تصفیه می‌شود. در این فرآیند، اموال شرکت ارزش گذاری شده و به فروش می‌رسند تا پول سهامداران پرداخت شود که ممکن است این روند چند ماه یا چند سال به طول انجامد.
حالا نیز اسم نماد معاملاتی شرکت ایران خودرو در این لیست خودنمایی می‌کند و ناظر بازار در خصوص دلیل تعلیق نماد این شرکت نوشته «خودرو» دو سال متناوب مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت طی ۳ سال گذشته شده است. به این ترتیب بزرگ‌ترین خودروساز کشور نیز در معرض لغو پذیرش قرار گرفت و حالا چاره‌ای جز تجدید ارزیابی دارایی‌های خود ندارد که طبیعتا هزینه استهلاک بیشتری نیز برای شرکت به دنبال خواهد داشت و آنگونه که تجربه نشان داده در صورت عدم‌لغو قیمت‌گذاری دستوری خودرو، مجددا در چند سال آتی، چنین مشکلی گریبان آن را خواهد گرفت.
بورس سه شنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۵/ ۰درصدی مواجه شد، از ۳۳۷ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۹۹ سهم (۲۹درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۲۷ سهم (۶۷درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۲۳ نماد (۷درصد) صف خریدی به ارزش ۱۰۸میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل گیری صف فروش در ۳۸ نماد بورسی (۱۱درصد) به ارزش ۱۱۱میلیارد تومان بودیم. در فرابورس ایران، اما در روزی که آیفکس افت ۲۲/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۴۳ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۴۱ سهم (۲۹درصد) مثبت و ۱۰۲ سهم (۷۱درصد) منفی بود. در این بازار ۶ نماد (۴درصد) صف خریدی به ارزش ۲۴میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل گیری صف فروش در ۱۴ نماد بورسی (۱۰درصد) به ارزش ۴۳میلیارد تومان بودیم.
بازار پایه نیز روز سه شنبه میزبان دادوستد ۱۲۳ نماد بود. در این میان ۳۵ سهم (۲۸درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۸۴ سهم (۶۸درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۱۳ نماد (۱۱درصد) صف خریدی به ارزش ۶/ ۷ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۵۸ نماد (۴۷درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۳۵میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.
همزمان با این روند کاهشی، شاهد خالص فروش ۱۷۶میلیارد و ۳۵۴میلیون تومانی سهامداران خرد در بورس تهران و ۲۱۰میلیارد تومانی در فرابورس بودیم. نگاهی به فعالیت بازیگران بورسی نشان می‌دهد حقیقی‌ها در مقابل ثبت خالص خرید مثبت در ۱۱ صنعت، ۲۸ گروه دیگر را در لیست فروش خود قرار دادند که این خروج سرمایه عمدتا از گروه‌های بزرگ کامودیتی محور رقم خورد. به این ترتیب دیروز گروه محصولات شیمیایی شاهد جابه جایی سهامی به ارزش ۴۶میلیارد و ۸۸۷میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. پس از آن نوبت به شرکت چندرشته‌ای صنعتی رسید تا شاهد خروج حدود ۲۰میلیارد تومانی حقیقی‌ها باشند. در میان زیرمجموعه‌های گروه فرآورده‌های نفتی نیز جمعا شاهد ثبت خالص فروش ۱۹میلیارد و ۵۸۰میلیون تومانی حقیقی‌ها بودیم. در آن سوی بازار، اما صنایع ریالی همچون انبوه سازان، حمل‌ونقل، دارویی‌ها و لاستیک و پلاستیک در لیست ورود سهامداران خرد جای گرفتند. جالب آنکه گروه فلزات اساسی با محوریت سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان شاهد ورود سرمایه‌های حقیقی به میزان ۶۹۸میلیون تومان بود. هرچند «فولاد» معاملات روز سه شنبه را در محدوده قرمز تابلو به پایان رساند، اما معاملات خوبی در بورس کالا رقم زد. دیروز بورس کالا شاهد عرضه ۳۰هزار تن ورق سرد شرکت فولاد مبارکه برای تحویل ۹ اسفند بود که با تقاضای ۳۲هزار و ۱۲۰ تنی روبه‌رو و معاملات در قیمت میانگین موزون ۲۳ هزار و ۵۳۴ تومان به ازای هر کیلو انجام شد که ۳/ ۱۲درصد بالاتر از قیمت پایه بود. موضوعی که نشان می‌دهد سهامداران حقیقی تشنه دریافت سیگنالی مثبت از متغیر‌های بنیادی برای ورود به بازار سهام هستند.
منبع : دنیای اقتصاد
