مذاکرات فشرده هیأت گردشگری عراق با مقامات وزارت گردشگری و امور خارجه و همچنین شرکت‌های گردشگری ایران پس از دو روز پایان یافت. نشست‌های مشترک این هیأت در مشهد برگزار برگزار شد؛ شهری که اصلی‌ترین مقصد سفر عراقی‌ها در ایران است. هیأت عراقی که متشکل از نمایندگان حدود ۶۰ آژانس گردشگری از شهر‌های مختلف این کشور بود، از سوم آذرماه وارد مشهد شد و در این مدت علاوه بر نشست‌های مشترک با معاون گردشگری و مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه، از سه بیمارستان فوق تخصصی و تعدادی از هتل‌های این شهر و مراکز خرید بازدید کرد.
هدف از برگزاری این نشست مشترک، ساماندهی سفر عراقی‌ها به ایران و حذف دلال‌هایی است که در سالهای اخیر نقش آن‌ها در سفر عراقی‌ها به ایران پررنگ‌تر و در عین حال، اثرات مخرب آن بیشتر بوده است.
با آن‌که ویزای دو کشور برای سفر‌های هوایی لغو شده است، اما گردشگران عراقی بیشتر از مرز‌های زمینی به ایران وارد می‌شوند. در سال ۱۳۹۸ پیش از همه‌گیری کرونا سه میلیون و ۱۶۵ هزار و ۸۳۹ نفر عراقی به ایران سفر کردند. بیشترین تردد مرزی نیز از شلمچه (مشترک با عراق) بوده است، همان سال یک میلیون و ۱۱۹هزار و ۸۷۸ نفر از این مرز وارد ایران شده‌اند.
لغو ویزای زمینی در انتظار عراق
هیأت عراقی در سفری که به ایران داشت از وزارت امور خارجه درخواست کرد که ویزای زمینی هم مثل هوایی لغو شود، چرا که مسافران بیشتر در همان مناطق گرفتار دلال‌ها می‌شوند.
محمود ادیب، مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه هم در این‌باره گفت که لغو روادید به صورت هوایی از سوی دو کشور به اجرا گذاشته است و در سمت زمینی، لغو روادید را ایران برای عراقی‌ها انجام داده، اما منتظر لغو رواید زمینی از سوی عراق برای ایرانی‌ها است تا در اقدامی متقابل لغو روادید زمینی برای اتباع دو کشور به اجرا گذاشته شود.
او همچنین یادآور شد: سیاست وزارت امور خارجه ایران افزایش صدور ویزا است تا بخشی از مشکلات که در دو سال گذشته به خاطر کرونا انباشته و به مردم تحمیل شده است، تدریجی حل شود.
نمایندگان شرکت‌های عراقی همچنین در نشست پرسش و پاسخی که با حضور معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه، سرکنسول ایران در شهر کربلا، مسؤولان بخش روادید وزارت امور خارجه، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی و همچنین رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در آخرین روز سفر این هیأت به ایران برگزار شد، خواستار تنظیم تفاهم‌نامه‌ای بین شرکت‌های ایرانی و عراقی برای رسمیت بخشیدن به سفر‌های گروهی شدند و پیشنهاد کردند که مبادله گردشگر و زائر از طریق پروتکلی مشخص و به صورت قانونی، با ارائه مدارک سفر از سوی آژانس‌های معتبر که دولت ایران نیز تایید کرده است، انجام شود.
برخی فعالان گردشگری عراق نیز نسبت به برخی رفتار‌های انحصارطلبانه در صدور ویزا از سوی بعضی کنسولگری‌های ایران معترض بودند و گفتند: کنسولگری نجف فقط به دو شرکت جواز ورود و صدور ویزا می‌دهد. برخی دیگر هم نسبت به تعیین یک مرکز برای دریافت تست PCR گله کردند. شرکت‌های عراق همچنین از ایران خواستند شرط تست PCR برای ورود به ایران با توجه به هزینه‌ای که به سفر گروهی تحمیل می‌کند، برداشته شود.
مدیر آژانس‌های مسافرتی از اقلیم کردستان عراق نیز از شرکت‌های زیارتی ایران درخواست کرد سفر زائران ایرانی را به گونه‌ای تنظیم کنند که برای سفر به کربلا و نجف از کردستان عراق عبور کنند. او در عین حال گفت که در گذشته ایرانی‌ها با اتوبوس به اربیل سفر می‌کردند، اما عوارض زیادی که برای خروج گرفته می‌شود مانع از ادامه سفر ایرانی‌ها به این منطقه شده است.
ایران از همه شرکت‌های قانونی عراقی حمایت می‌کند
علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در این نشست پرسش و پاسخ تاکید کرد که سیاست قطعی این وزارتخانه و دیگر دستگاه‌های مرتبط با سفر از جمله وزارت امور خارجه و بهداشت، حمایت از شرکت‌های رسمی و قانونی و ترغیب شرکت‌های عراقی به همکاری است؛ بنابراین حمایت از شرکت‌های رسمی و قانونی عراق در اولویت ما قرار دارد.
او افزود: ما معتقدیم هر چه ارتباط و همکاری شرکت‌های ایرانی و عراقی تقویت شود به نفع اقتصاد فرهنگ و تعاملات بیشتر هر دو کشور است و برنامه‌های وزارت گردشگری و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط معطوف به چنین نگاهی است، به همین منظور چند اقدام را در دست اجرا داریم که از آن جمله طراحی سامانه‌ای برای نظام دادن به حمایت از این شرکت‌ها با همکاری وزارت امور خارجه است که به محض آماده شدن زیرساخت‌های نرم‌افزار، اعلام و اجرایی خواهد شد.
تلاش برای ساماندهی مرز‌های زمینی، حمایت از برگزاری نشست‌های مشترک ایران و عراق و برپایی نمایشگاه‌های گردشگری موضوعی همچون گردشگری سلامت از دیگر اقداماتی است که شالبافیان به آن‌ها اشاره کرد و گفت: باید پذیرفت بازار گردشگران و زائران عراق سال‌ها به این شکل (سفر‌های انفرادی و همراه با واسطه و دلال) پیش رفته و طبیعتاً هدایت آن در قالب شرکت‌های رسمی و قانونی، تدریجی و با حمایت شرکت‌های عراق اتفاق خواهد افتاد.
او از شرکت‌های عراقی خواست فرهنگ‌سازی در بین مردم برای سفر از طریق شرکت‌های گردشگری و ترغیب آن‌ها به سفر‌های گروهی رسمی را در دستور کار قرار دهند.
معاون گردشگری همچنین از تنظیم پیش‌نویس سند همکاری‌های گردشگری در حوزه ورود زائران و گردشگران عراقی خبر داد و از شرکت‌های عراقی دعوت به همکاری کرد تا اطلاعات درست و دقیق برای تهیه و تنظیم این سند انتقال یابد.
او افزود: طرحی با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درحال تهیه است که ٨٠ درصد آن نهایی شده و مسیر صدور روادید از طریق خدمات ویزای الکترونیک را آسان می‌کند.
او در پاسخ به درخواست تسهیل ویزای اتباع کشور ثالث، اظهار کرد: وزارتخانه‌های گردشگری و خارجه، پیگیر این موضوع هستند، فقط باید ملاحظه داشته باشیم، این اقدام معمولا بین کشور‌ها به صورت متقابل انجام می‌شود. برخی کشور‌ها محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کنند که ما هم ناچار به اجرای متقابل آن محدودیت‌ها می‌شویم. البته ما با کشور‌های همسایه این مشکل را نداریم.
بازنگری در شرط ورود به ایران با واکسن
محمود ادیب، مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه نیز درباره مشکلات ویزای دانشجویان عراقی که یکی از دغدغه‌های مطرح‌شده از سوی این هیأت بود، گفت: باید این موضوع را پرس‌وجو کند، چرا که در دو سال گذشته آیین‌نامه سال ١٣۵١ درباره ورود اتباع خارجی اصلاح شده است که بر آن اساس، دانشجویانی که ویزای تحصیل می‌گیرند به محض ورود به ایران مجوز آن‌ها تبدیل به اقامت می‌شود و مادامی که فرد تحصیل کند، به اضافه یک سال پس از فارغ‌التحصیلی، یعنی حدود چهار پنج سال این اقامت اعتبار دارد و در این مدت هر بار که بخواهد می‌تواند وارد و خارج شود.
او در پاسخ به درخواست برای افزایش صدور ویزای زمینی در کنسولگری ایران در بصره، گفت: این کنسولگری تابع سیاست افزایش روادید خواهد بود، با این حال بررسی می‌کنیم تا با افزایش نیروی انسانی و ظرفیت روادید الکترونیک، میزان صدور ویزا در این کنسولگری افزایش یابد.
مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه گفت: درحال مذاکره با ستاد ملی مدیریت کرونا درباره پیش‌شرط ورود به ایران با واکسن کرونا هستیم که عراقی‌ها در مبادی ورودی یا در مراکز معتبر عراق واکسینه شوند و اگر بشود پیش‌شرط ورود با واکسن کرونا برداشته شود و عراقی‌ها با تست PCR وارد شوند که البته تصمیم درباره این موضوع در حوزه اختیار ستاد ملی مدیریت کرونا است.
۹۰ درصد بیماران خارجی به بیمارستان‌هایی که رزرو کرده‌اند مراجعه نکردند
مجتبی کریمی، سرکنسول ایران در کربلا نیز درباره محدود شدن تعداد مراکز تست PCR در عراق برای سفر به ایران، گفت: ابتدا تست PCR همه شرکت‌ها را قبول می‌کردند، اما وقتی در فرودگاه ایران تست گرفته می‌شد و جواب تعداد زیادی از آن‌ها مثبت بود و هواپیما را نگه می‌داشتند تا آن مسافران را برگردانند و در پرواز‌ها اخلال ایجاد شده بود، برای همین یک شرکت را انتخاب کردند که تست مطمئن‌تری داشته باشد. البته ممکن است تست آن شرکت‌ها هم حقیقی بوده باشد، اما فرد مبتلا را تشخیص نداده باشد.
او همچنین درباره انحصار دو شرکت برای دریافت ویزا در کنسولگری نجف، اظهار کرد: ما برای شرکت‌های قانونی که مسافر و زائر انتقال می‌دهند، محدودیتی قائل نیستیم و حتما درخواست آن‌ها را می‌پذیریم. در کنسولگری کربلا هر شرکتی که روی سامانه روادید الکترونیک درخواست دهد مطابق قانون، ویزا می‌دهیم و محدودیت نداریم.
او در پاسخ به اعتراض برخی شرکت‌های گردشگری عراق درباره محدود شدن کنسولگری ایران در شهر کربلا نیز به ارتباط با هفت شرکت و صدور مجوز و روادید فقط به آن‌ها، گفت: جلسه‌ای با حضور همه شرکت‌هایی که در بازار ایران کار می‌کنند در هفته پیش رو در کنسولگری برگزار خواهد کرد تا مشکلات شرکت‌های گردشگری که با بازار ایران کار می‌کنند، بررسی شود.
او همچنین از مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه درخواست کرد از طریق کنسولگری ایران در نجف پیگیری کند تا جلسه مشابهی با شرکت‌های گردشگری این شهر در محل کنسولگری نجف برگزار شود.
کریمی در ادامه توصیه کرد برای کاهش دلالی‌ها و گرایش بیشتر مسافران انفرادی برای سفر با شرکت‌های گردشگری، شرکت‌ها باید تسهیلات بیشتری بدهند تا مردم بیشتری به این شکل سفر اقبال پیدا کنند.
سرکنسول ایران در کربلا بیان کرد: نمی‌توان مردم را مجبور کرد با آژانس سفر کنند؛ باید تسهیلاتی را فراهم کرد تا مردم ترغیب شوند.
کریمی همچنین به اعتراض آژانس‌های ایرانی درباره محدودیت در صدور ویزای سلامت پاسخ داد و گفت: در یک بررسی که در گذشته انجام دادم مشخص شد بیش از ۹۰ درصد بیمارانی که از بیمارستان‌های بین‌المللی IPD (مجوز ارائه خدمات پزشکی و درمانی به بیماران خارجی) مجوز گرفته‌اند به آن بیمارستان مراجعه نکرده‌اند.
چطور از وجود دلال‌ها خبر داریم، ولی آن‌ها را جمع نمی‌کنیم؟
حرمت‌الله رفیعی، رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نیز در نشستی که فقط آژانس‌های ایرانی برای طرح مشکلات بازار عراق با این مقامات داشتند، با طرح این پرسش که چطور می‌شود همه می‌دانیم در مسیر سفر عراقی‌ها دلال با این حجم وجود دارد، ولی نمی‌توانیم آن‌ها را جمع کنیم گفت: وزارت امور خارجه آمار داد که سالانه ۹ میلیون نفر بین ایران و عراق جابه‌جا می‌شوند، این عدد یعنی ۵۰ درصد مبادلات بین‌المللی ایران، با عراق انجام می‌شود، اما کمتر از پنج درصد از این حجم نصیب گردشگری می‌شود. باید درآمد‌های این بخش را به چرخه اقتصادی کشور برگردانیم.
او افزود: وزارت خارجه معتقد است عراقی‌ها را به اجبار نمی‌توان با تور و از طریق آژانس به سفر فرستاد، به هر حال ما اطلاع داریم که ۹۵ درصد متقاضیان عراق با چه انگیزه‌ای به ایران سفر می‌کنند، قصد آن‌ها درمان و زیارت و سفر سیاحتی است، چرا آن‌ها را به سمت فعالان گردشگری هدایت نمی‌کند و ویزای آن را به شرکت‌های گردشگری نمی‌سپارد؟ با این روش، سفر عراقی‌ها ساماندهی می‌شود، از اقامتگاه‌های رسمی استفاده می‌کنند و همه از حضور این حجم از عراقی‌ها منتفع می‌شوند.
او همچنین از مسؤولان وزارت امور خارجه درخواست کرد در تمام مبادی ورودی خروجی دفتر مشترک ایران و عراق راه‌اندازی شود تا مسافرانی که به‌ویژه از مرز‌های زمینی به ایران وارد می‌شوند از طریق این دفاتر به مراکز معتبر و مجاز هدایت شوند.
رفیعی همچنین پیشنهاد کرد: میز گردشگری در کنسولگری‌های خارج از ایران راه‌اندازی شود تا ثبت تقاضا برای سفر توریستی به ایران، این میز پیگیری‌های بعدی را حتی در مورد ویزا انجام دهد.
رییس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی همچنین درخواست کرد تنظیم اسناد و تفاهم‌نامه‌هایی که وزارت گردشگری و خارجه در دست تنظیم دارند با نظر بخش خصوصی باشد.
او درباره نگرانی‌هایی که درباره انتقال بیشتر بیماری کووید از طریق گردشگر خارجی وجود دارد، اظهار کرد: اگر گردشگر ساماندهی شده وارد کشور شود، قول شرف می‌دهیم که بیماری کنترل شود، چون اتفاقا گردشگر خارجی رعایت می‌کند، ضمن این‌که مراکز گردشگری هم از ابتدای کرونا دستورالعمل‌ها را رعایت می‌کردند.
سفر ۲۵ ریالی از عمان به ایران ضدتبلیغ است
رفیعی درباره اعتراض برخی از شرکت‌های گردشگری عراقی به هزینه سفر به ایران و بی‌ثباتی نرخ‌ها، گفت: ایران کشور ارزانی است، اما تبلیغات سوء برای آن زیاد می‌شود، مثلا چند وقت پیش تبلیغ سفر عمانی‌ها به ایران با ۲۵ ریال عمانی مطرح شده بود، درحالی که فقط هزینه بلیت مسقط ـ تهران حدود هفت هشت میلیون تومان است. پوشیده نیست که ارز ملی ما افت کرده، اما این‌ها تبلیغاتی علیه گردشگری ایران است.
در ادامه نیز برخی شرکت‌های گردشگری مشکلاتی را که در بازار عراق به‌ویژه در بخش ویزا داشتند مطرح کردند. تاکید بیشتر آن‌ها بر این بود که ورود عراقی‌ها مشروط به رزرو در مراکز اقامتی ایران باشد. همچنین آن‌ها ملزم شوند به نحوی از طریق آژانس‌های مسافرتی به ایران سفر کنند. برخی دیگر نیز به مشکلات زائران پاکستانی و افغانستانی و یا هندی که از طریق ایران به عراق سفر می‌کنند و برای دریافت ویزا دچار مشکل هستند، اشاره کردند.
