چرا گرما کشور را تعطیل کرد؟

مخاطب24: ۲۱ تیرماه «گرما با چاشنی بیماری» از افزایش روند مراجعات به مراکز درمانی به‌دلیل گرمازدگی خبر داد. در این گزارش آمده بود: «تعداد افرادی که با علائمی ازجمله سردرد، تب، بی‌حالی یا استفراغ و اسهال خودشان را به بخش‌های اورژانس بیمارستانی می‌رسانند، قابل توجه است.» حالا سخنگوی وزارت بهداشت هم با تأیید این موضوع می‌گوید: «علاوه بر این، تقریبا از اواخر تیرماه آمار مراجعه بیماران قلبی و فشارخون هم افزایش پیدا کرده بود که با افزایش دمای هوا ارتباط داشت.».

اما عجیب بود که با اعلام تصمیم دولت مبنی بر تعطیلی دوروزه کشور، بازار شایعات هم داغ شد و بسیاری این تصمیم را ناشی از عواملی دیگر به جز گرمای هوا و وضعیت جوی (گرانی بنزین، صادرات برق به کشور همسایه و تامین نبودن برق کشور) اعلام می‌کردند؛ این در حالی است که نه‌تن‌ها بررسی وضعیت مراکز درمانی به‌دلیل افزایش مراجعات، بلکه اعداد و ارقام شرایط جوی در سایت‌های هواشناسی و ماهواره‌ای هم نشان می‌دهد که علاوه بر گرمازدگی‌ها، میزان اشعه فرابنفش (UV) هم در همان ۲ روز با افزایش زمان ماندگاری همراه بوده است.


هشدار قبل از تعطیلی

بیشترین تأثیر گرما بر قلب، افزایش کار آن و افزایش ضربان قلب برای خون‌رسانی درست به اندام بدن است. با افزایش کار قلب، خطر و احتمال سکته قلبی برای افرادی که سابقه مشکلات قلبی دارند، بسیار بیشتر می‌شود و علاوه بر آن، اگر فردی به بیماری‌های قلبی مبتلا باشد، این حالت باعث افزایش خطر برای سلامتی او خواهد شد.

پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت دراین‌باره می‌گوید: «در ۲ تا ۳هفته منتهی به تعطیلی پایان هفته گذشته، با افزایش ۱۰درصدی مراجعه بیماران قلبی و فشارخون مواجه بودیم که بی‌ارتباط با افزایش دمای هوا نبود؛ به همین دلیل وزارت بهداشت با توجه به روند افزایشی این آمارها، پیشنهاد تعطیلی را به هیأت دولت داد و دولت هم این تعطیلی را تصویب کرد.» این در حالی بود که پیش از این دبیرکل سازمان ملل نسبت به گرمای بی‌سابقه تاریخی در نیمکره‌شمالی - جایی که ایران هم در آن قرار دارد- هشدار داده بود.


تعطیلی که رایج نبود

وزارت بهداشت پیش از درخواست تعطیلی، مراکز درمانی را در آماده‌باش قرار داده بود. سخنگوی وزارت بهداشت در توضیح بیشتر این مسئله به همان نکته افزایش مراجعات اشاره می‌کند و می‌گوید: «با بروز گرمای کم‌سابقه در کشور مراکز درمانی به حالت آماده‌باش درآمده بودند. پس از آن پیشنهاد وزارت بهداشت مبنی بر اعلام تعطیلی با توجه به تأثیر مخاطره‌آمیز عوامل محیطی -این بار گرمازدگی- بر سلامت مردم ارائه شده بود.

البته برخی از این عوامل مانند آلودگی هوا برای مردم شناخته شده است و تعطیلی به‌دلیل آلودگی هوا تازگی ندارد؛ حال آنکه درباره گرمازدگی شاید برای عموم مردم چنانکه باید آسیب‌ها و مخاطرات این پدیده ملموس و شفاف نباشد.» حالا هوا کمی خنک‌تر شده و گرمای جانکاه کاهش پیدا کرده است، اما کارشناسان هواشناسی اعلام می‌کنند که احتمالا گرمای هوا در شهریور هم بیشتر از حد نرمال باشد. پاک‌آئین در پاسخ به این سؤال که آیا با تکرار شرایط مشابه روز‌های پایانی هفته گذشته، تعطیلی دوباره از سوی وزارت بهداشت درخواست خواهد شد، می‌گوید: «احتمال پیشنهادی مبنی بر تعطیلی بر فرض بروز شرایطی که در آن، عوامل محیطی برای سلامت مردم مخاطره‌آمیز باشند، همواره وجود دارد.»


تب سرطان پوست در ایران

سرطان پوست در ایران جزو ۵ سرطان اول در کشور به شمار می‌رود که ۸۵ درصد دلیل بروز آن مرتبط با پرتوگیری از نور خورشید است. عمده علت بروز سرطان پوست را نیز به آفتاب‌گیری ناخواسته در زمان کودکی و نوجوانی نسبت می‌دهند. این موضوع بسیار پراهمیت است؛ به‌شکلی که سازمان بهداشت جهانی یکی از اهداف ۱۷گانه توسعه پایدار خود تا ۲۰۳۰ میلادی را کنترل خطر تشعشعات و آسیب‌های ناشی از نور خورشید قرار داده است.

همین چند روز پیش هم بود که علی گورانی، مدیر برنامه بهداشت پرتو‌های وزارت بهداشت اعلام کرده بود که «براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت اگر هر نفر در طول زندگی خود ۵بار سابقه سوختگی پوست به‌علت نور آفتاب را در ذهن دارد در ریسک بالای ابتلا به سرطان پوست خواهد بود.» بررسی سایت‌های هواشناسی و ماهواره‌ای از اول مرداد تا ۱۳ مرداد امسال نشان می‌دهد که میزان اشعه UV به‌صورت متغیر ۹ تا ۱۰ (در یک بازه زمانی ۴ ساعته؛ ۱۰ تا ۱۴) بوده است، اما با وجود تغییر نکردن این عدد در روز‌های پایانی هفته گذشته (۱۱ تا ۱۳ مرداد)، مدت زمان تابش آن دوبرابر (۹ تا ۱۶) شده بود.

خورشید با پوست بی‌رحم است

براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، اشعه UV یا ماوراءبنفش به‌طور طبیعی از خورشید می‌آید و میزان این اشعه که به سطح زمین برخورد می‌کند به عوامل مختلفی ازجمله موقعیت زمین نسبت به خورشید، عرض جغرافیایی، پوشش ابر، ارتفاع و ضخامت لایه ازن و بازتاب زمین بستگی دارد. این اشعه می‌تواند بر سلامت انسان‌ها، حیوانات، موجودات دریایی و زندگی گیاهان تأثیر بگذارد و در انسان‌ها افزایش قرار گرفتن در معرض اشعه UV می‌تواند باعث سرطان پوست، آب مروارید و آسیب به سیستم ایمنی شود.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) شاخص اشعه ماورای‌بنفش را از یک تا ۱۰ تعریف کرده است که شاخص‌های ۷، ۸، ۹ و ۱۰ در وضعیت خطر بسیار بالا تعریف شده‌اند که در مدت زمان کمتر از ۳۰ دقیقه منجر به سوختگی پوست در فرد می‌شوند. به جز بروز سرطان پوست، اشعه UV به‌عنوان عامل پیری زودرس پوست، آسیب به چشم، آب‌مرواید و حتی سرطان‌های چشمی هم مطرح است. محمد نظری‌اشتهاردی، سوپروایزر بیمارستان امام‌خمینی (ره) تهران در این‌باره می‌گوید: «افرادی که در فضای باز مشغول به‌کار هستند، به‌ویژه پیک‌های موتوری بیشتر در معرض چنین آسیب‌هایی قرار می‌گیرند.

علاوه بر آسیب به پوست و چشم این افراد اگر به‌مدت طولانی در معرض آفتاب قرار بگیرند، به مرور دچار کمبود آب و املاح بدن می‌شوند و علائم گرمازدگی در آن‌ها بروز می‌کند. تعطیلی ۲ روزه کشور برای جلوگیری از تردد مردم در ساعات گرم سال تصمیم درستی بود، اما باید نگاه جدی‌تری هم به این افراد وجود داشته باشد؛ چون سلامتی‌شان بیشتر در معرض خطر قرار دارد.»

افزایش تماس برای گرمازدگی

آمار‌های اعلام‌شده از سوی اورژانس هم نشان می‌دهد که روند تماس‌ها به‌دلیل گرمازدگی در ۲ هفته پیش از تعطیلات پایان هفته گذشته افزایشی بوده و به‌تدریج کاهش پیدا کرده است. محمداسماعیل توکلی، رئیس مرکز اورژانس استان تهران در این‌باره از ثبت ۸۷هزار و ۵۰۳ تماس از شهروندان تهرانی با اورژانس ۱۱۵درباره گرمازدگی در بازه زمانی اول تا ۱۳ مرداد خبر می‌دهد و می‌گوید: «از این تعداد ۱۵هزار و ۲۳۰تماس از سوی شهروندان تهرانی در موضوع گرمازدگی با اورژانس در تعطیلات آخر هفته (چهارشنبه تا جمعه) بوده است.»

به‌گفته توکلی از ابتدای مرداد تا جمعه گذشته ۳۷هزار و ۳۸۰مأموریت و رسیدگی به ۹۳۳مورد ضعف و بی‌حالی و ۷۷مورد گرمازدگی انجام شده که از این تعداد ۶هزار و ۳۷۳مأموریت در همان روز‌های پایانی هفته گذشته بوده است. ۱۹۶مورد از این افراد هم دارای ضعف و بی‌حالی و ۶۶مورد نیز دچار گرمازدگی بودند.