فوری/ دریای خزر کوچک می‌شود؟
مخاطب24: بر اساس آمار، سطح آب دریای خزر طی چهار سال گذشته حدود ۳۸ سانتی متر کاهش داشته است و در اثر کاهش ۱۷۰ سانتیمتری سطح آب خزر از دهه ۷۰ تاکنون بنا بر بررسی‌های کارشناسی مسوولان مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر این عقب نشینی قابل ملاحظه دریا به افزایش گستره زیادی از عرصه ساحلی در سواحل شمالی به ویژه غرب مازندران منجر شده است. بر اساس مطالعه صورت گرفته در سال ٢٠١٧ مشخص شد که آب خزر تا سال ٢٠۵٠ پسروی خواهد داشت و این پسروی بنا به گفته کارشناسان به علت تغییر اقلیم است که احتمال افزایش هم دارد در حالی که حدود ۵۰ درصد پسروی دریایی خزر به سرعت تبخیر آب در آن بر می‌شود و درصورتی این روند با این سرعت ادامه یابد ٢٠ تا ٢۵ درصد مساحت خزر در بخش شمالی که سواحل روسیه را شامل می‌شود، کاهش خواهد داشت.
نتایج این مطالعات همچنین شان داده فقط در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ سطح آب دریای خزر با کاهش حدود ۵۰ سانتیمتری مواجه بوده است که این رخداد به عقب نشینی دریا از ۱۰ متر تا ۱۰۰ متر در سواحل مختلف منجر شده است. مطالعات و اندازه گیری دقیق زمینی که در ایستگاه‌های شاخص ساحلی دریای خزر انجام گرفته این مسئله سبب افزایش قابل توجه محدوده ساحلی در طول بیش از ۸۵۰ کیلومتر سواحل شمالی کشور شد و کارشناسان معتقدند: با تشدید روند کاهشی آب، شاهد پسروی بیشتر دریا و خروج بخش عمده‌ای از بستر دریا در آینده نه چندان دور باشیم. با توجه به این رخداد طبیعی به تاکید کارشناسان ضرورت دارد در گام نخست به اهمیت موضوع حفاظت از حریم و بستر دریا و گام بعدی ضرورت دارد مسوولان دست اندکار نسبت به پیامدهای ناشی از این پدیده توجه جدی و برنامه‌ریزی اصولی و اساسی داشته باشند. ایجاد چالش در زیرساخت ها، کاربری‌های اقتصادی، اجتماعی، اختلال در روند فعالیت بنادر و دریانوردی، صید و صیادی، خشک شدن ذخایر آبی وابسته به دریای خزر (تالاب‌ها - خلیج ها) افزایش عرصه ساحل، دخل و تصرف انسانی به حریم دریای و اثرات منفی بر آبخوان‌های ساحلی از جمله اثرات عقب نشینی و کاهش تراز سطح دریای خزر از جمله تبعات منفی ناشی از عقب نشینی دریای خزر است. سواحل خزر در شمال کشور یکی از نقاط زیبا و شورانگیز برای مردم بومی، مسافران و گردشگران دریا دوست است و از طول حدود ۸۰۰ کیلومتری این سرزمین آبی، نزدیک به ۴۰۰ کیلومتر آن در مازندران، ۲۸۶ کیلومتر گیلان و بقیه هم در گلستان است.
بنابراین مازندران با داشتن بیشترین محدوده ساحلی، بسیاری از فعالیت‌های دریایی هم با ایجاد زیرساخت‌ها نظیر سه بندر یکی در امیر آباد بهشهر، دیگری در فریدونکنار و اداره کل دریانوردی استان مازندران هم در منطقه ویژه اقتصادی نوشهر، اداره کل گمرکات مازندران به مرکزیت نوشهر، دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) و افزون بر این زیرساخت ها، بسیاری از تاسیسات دریایی گردشگری، رفاهی، مراکز صید و صیادی در این خطه استقرار دارد. در همین پیوند، عده‌ای از صاحبنظران امر برای کاهش آسیب پذیری ناشی از عقب نشینی آب دریای خزر به زیرساخت‌ها تاکید دارند که باید از هم اکنون مسوولان دست اندرکار با مدیریت اصولی، دانش لازم و مدیریت صحیح نسبت به گذر از این چالش جدی این منطقه برنامه‌ریزی اصولی اتخاذ کنند. به اعتقاد کارشناسان امر ادامه روند معضل پسروی آب خزر به طور قطع بر ساختار اقتصادی و اجتماعی و گردشگری منطقه غرب مازندران تاثیر منفی بر جا می‌گذارد که تا دیر نشده برای حل این مشکل بزرگترین دریاچه جهان باید با برگزاری نشست‌های تخصصی کشورهای حاشیه این دریا تدابیری اندیشیده شود. استاد رشته گردشگری استان‌های غرب مازندران و شرق گیلان گفت: پسروی یا پیش روی آب خزر یا هر منابع آبی نظیر دریاها و اقیانوس‌ها امری طبیعی است اما کارشناسان امر باید دوره‌های زمانی و بازگشت آن را دقیق بررسی کنند. محمدرضا اورمزدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: ما امروز در بحث مناطق ساحلی متولی مشخص نداریم در حالی که در کشورهای پیشرفته دنیا مدیریت یکپارچه ساحلی دارند که با توام با مدیریت شهرداری ها، شوراهای محلی، مجلس و نهادهای ذیربط نظارت دارند. وی فقدان مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی را پاشنه آشیل صنعت گردشگری ساحلی ایران برشمرد و بر ضرورت توجه برنامه ریزان به این مهم تاکید کرد.
مدیرکل سابق بنادر و دریانوردی استان مازندران در این باره گفت: برای توسعه زیرساخت‌های بنادر این استان همزمان با پسروی آب دریای خزر و پیشگیری از اختلال در روند تردد ناوگان حمل‌ونقل دریایی نامه نگاری‌های فراوانی با این سازمان صورت گرفته و این موضوع در حال پیگیری است. محمدتقی انزانپور که به تازگی عهده‌دار مسوولیت بندر امیرآباد مازندران شد در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: با توجه به روند کاهشی آب دریای خزر سازمان‌های پدافند غیرعامل باید تدابیری بیندیشند تا کمترین مخاطرات را در سواحل شاهد باشیم. وی تصریح کرد: از سال ۱۳۹۶ طرحی تحت عنوان طرح سامانه رسوبگیر در بندر منطقه ویژه اقتصادی نوشهر در دستور کار قرار گرفت و مطالعات این طرح کلید خورد و طی سه سال به سرانجام رسید و بر مبنای آن قرار است حوضچه‌های این بندر چندصد متری به سمت جلو توسعه یابد قبل از آنکه نوسانات آب دریای خزر در این محدوده که مکان تخلیه و بارگیری کشتی هاست مشکلی ایجاد کند و البته این پیش‌بینی‌ها نیروهای این بندر بود که به درستی انجام گرفت. وی اظهارکرد: افزون بر این پیگیری ها، راهکارهای اجرایی هم پیش‌بینی شده و در صورتی اگر به تایید مشاوران در سازمان بنادر و دریانوردی برسد و مصوب شود اقداماتی مانند عملیات استحصال آب دریای خزر به گستره حدود ۱۳.۵ هکتار انجام خواهد گرفت. مدیرکل وقت بنادر و دریانوردی استان مازندران گفت: در این زمینه موج شکن‌های جدید در ضلع غربی به طول حدود ۴۰۰ متر و در ضلع شرقی هم به طول حدود ۶۵۰ متر ساخته می‌شود ضمن آنکه با رعایت الزامات زیست محیطی در استحصال زمین از دریا، پست‌های اسکله هم جلوتر خواهد رفت. انزانپور افزود: آنچه بررسی میدانی شده عمیق‌ترین نقطه سواحل شمالی دریای خزر در استان مازندران در محدوده نوشهر است البته پسروی آب در این منطقه بیشتر از شرق این استان تا مرکز است و پیش‌بینی می‌شود با این روند کاهشی آب دریای خزر بیش از سه دهه سازمان‌های پدافندغیرعامل تدابیری بیندیشند تا کمترین مخاطرات در سواحل شاهد باشیم. وی خاطرنشان کرد: تا این لحظه روند تخلیه و بارگیری کالا ناوگان حمل‌ونقل دریایی از کشورهای روسیه و قزاقستان به این بندر در پهلو گیری مشکلی نداشتیم سعی شده همزمان با کاهش آب دریای خزر عملیات لایروبی هم برای عمیق تر شدن محدوده حوضچه انجام گیرد.
