اهمیت نشست وزرای خارجه همسایگان افغانستان+روسیه در تهران

روز چهارشنبه، نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان و روسیه در تهران برگزار شد و با صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد. در این نشست بر ساختار سیاسی فراگیر و گسترده با مشارکت همه اقوام تاکید شد.

دومین دور نشست وزرای امور خارجه همسایگان افغانستان، امروز ۵ آبان(۲۷ اکتبر) در مقر وزارت امور خارجه کشورمان با مشارکت محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور، حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران و وزرای امور خارجه ازبکستان، چین، ترکمنستان، تاجیکستان و پاکستان، وزیر امور خارجه روسیه و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل برگزار شد.

در این نشست، وزرای امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان بر اهمیت شنیدن صدا و خواسته مردم افغانستان از سوی جامعه بین المللی تاکید کردند و خواستار این شدند که گروه حاکم بر افغانستان(طالبان) به تعهدات خود در مقابل خواسته های مردم افغانستان و انتظارات جامعه بین الملل عمل کرده و آن ها همچنین بر اهمیت تشکیل دولت فراگیر در این کشور با مشارکت و حضور گروه های مختلف افغانستانی تاکید کردند.

وزیر خارجه کشورمان گفت: بسیاری از مشکلات فعلی افغانستان، ریشه در مداخلات خارجی دارد و آمریکا باید مسئولیت خود را در برابر فجایعی که در افغانستان به بار آورده با صدای بلند بپذیرد.

وی با اشاره به اهداف برگزاری این نشست گفت: ما باید تلاش کنیم که صدای واحدی را در ارتباط با حمایت از مردم افغانستان و تحولات اخیر در این کشور به جامعه جهانی و مردم افغانستان ارسال کنیم.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان، با بیان اینکه ما از تشکیل دولتی فراگیر با حضور اقوام مختلف در افغانستان حمایت می کنیم، افزود: در این ارتباط باید تأکید کنیم که مسئولیت امنیت شهروندان افغانستانی و همچنین امنیت مرزهای این کشور با همسایگانش در درجه اول با هیات حاکمه سرپرستی موقت افغانستان است.

وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه همه باید برای برون رفت افغانستان از وضعیت کنونی و حل بحران در این کشور تلاش کنیم، در بخش دیگری از صحبت‌های خود افزود: عدم دخالت در امور دیگر کشورها و احترام به حاکمیت کشورها، جزو اصول سیاست خارجه ایران در تعامل با کشورها از جمله همسایگان است.

وی با بیان اینکه از این اجلاس باید پیامی قوی برای شکل گیری دولتی فراگیر در افغانستان ارسال شود، به اهمیت تاریخی افغانستان و نقش گروه ها و اقوام مختلف در تاریخ این کشور اشاره کرد و گفت: برای برون رفت از وضعیت کنونی افغانستان نیازمند انسجام داخلی، به کارگیری تمام ظرفیت های داخلی این کشور و بهره گیری از استعدادهای بالای کشورهای همسایه و همچنین جامعه بین الملل هستیم.

وی همچنین تصریح کرد، جامعه جهانی و کشورهای همسایه افغانستان باید توجه ویژه‌ای به وضعیت فعلی این کشور و همچنین گسترش تروریسم در این کشور، قاچاق مواد مخدر و اهمیت رعایت حقوق بشر و زنان در این کشور در شرایط کنونی داشته باشند.

پس از صحبت های وزیر خارجه، مخبر، معاون اول رئیس جمهور به ایراد سخنرانی پرداخت و در بخشی از سخنانش با تاکید بر اینکه امنیت و ثبات همسایگان افعانستان با امنیت افعانستان به هم پیوسته است، گفت: ما از ابتکار پاکستان از برگزاری نشست اول درباره افغانستان حمایت کردیم و میزبانی دور دوم را بر عهده گرفتیم و از میزبانی دور سوم توسط چین استقبال می کنیم.

وی گفت: بعید است بتوان خانواده‌ای را در افغانستان یافت که عزیزانی را در تحولات خونین این کشور از دست نداده باشند. ما یاد شهدای افغانستان و نمازگزاران شهید در قندهار و قندوز را گرامی می داریم.

مخبر با طرح این پرسش که چه کسانی مسئول این وضعیت اسفناک هستند، اظهار کرد: دو دهه پیش، آمریکا با دستاویز قرار دادن حادثه ۱۱ سپتامبر و مبارزه با تروریسم به این کشور حمله کرد؛ اما جز افزایش ناامنی و گسترش افراطی گری و عقب ماندگی اقتصادی و تضعیف انسجام ملی و افزایش تولید مواد مخدر و غیره، نتیجه ای در پی نداشته است. سیاست آمریکا درباره افغانستان دو و نیم تریلیون دلار هزینه داشته که آن هم با شکست همراه بود و امروز می توان گفت، آنها در دولت سازی در این کشور شکست خوردند. سقوط دولت پیشین در افغانستان در کمتر از دو هفته نشان داد، امریکا در ایجاد ساختارهای دولتی با فرهنگ و محیط اجتماعی افغانستان بیگانه بوده است.

وی ادامه داد: فرار آمریکا بدون احساس مسئولیت نسبت به آینده مردم این کشور، صحنه هایی را خلق کرد که در ذهن مردم افغانستان و مردم آزاده دنیا می ماند.

مخبر اظهار کرد: شکست اشغالگری آمریکا را فرصتی برای افغانستان و کشورهای منطقه می دانیم؛ اما آمریکا با فرار از افغانستان نتیجه دو دهه اشغالگری و ناکارآمدی را به دوش مردم افغانستان و همسایگان و کشورهای منطقه انداخته است.

هشدار دبیرکل سارمان ملل

در پی سخنرانی مخبر، دبیر کل سازمان ملل که سخنانش به صورت ویدئویی در این نشست پخش شد، هشدار داد که افغانستان با یک "بحران فزاینده انسانی" مواجه است که نیاز به اقدام فوری دارد.

گوترش در ادامه سخنان خود  از تعامل سازمان ملل با طالبان برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به مردم افغانستان خبر داد.

وی همچنین نسبت به موارد نقض حقوق بشر و حملات در افغانستان از زمان تسلط طالبان بر این کشور به شدت ابراز نگرانی کرد و خواستار تلاش برای مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر در افغانستان شد.

اهمیت نشست تهران از دیدگاه چین؛ تقویت کانال های دیپلماتیک

در ادامه این نشست، وانگ یی، وزیر خارجه چین نیز در سخنانی در نشست امروز تهران اظهار کرد: معتقدیم که دومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در زمان خوبی برگزار شده است و این باعث می شود که کانال های دیپلماتی که بین ما ایجاد شده در این زمینه تقویت شود.

 وانگ یی که به صورت ویدئو کنفرانس در دومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران سخنرانی می‌کرد افزود: تاکنون در این اجلاس در مسیر خوبی حرکت کرده‌ایم و امیدواریم، همگی بتوانیم به تحقق صلح و آرامش در افغانستان کمک کنیم.

وی با بیان اینکه چین در ارتباط با موضوع افغانستان با نمایندگان کشورهای مختلف رایزنی کرده و در کابل نیز رایزنی هایی در این زمینه به پیش برده است، گفت: چین همکاری های خود را با کشورهای مختلف در ارتباط با موضوع افغانستان ادامه می دهد تا وضعیت در این کشور بهبود پیدا کند و مردم افغانستان بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.

پاکستان: باید پول‌های افغانستان در خارج از کشور آزاد شود

علاوه بر این، شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان در سخنرانی اش در این نشست، با اعتقاد بر اینکه باید جامعه جهانی به وضعیت اقتصادی مردم افغانستان در حال حاضر توجه و از وقوع یک فاجعه انسانی در این کشور جلوگیری کند، گفت: ما معتقدیم که باید پول‌های افغانستان در خارج از کشور آزاد شود.

قریشی در سخنرانی در دومین اجلاس وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان ـ که حضوری در تهران برگزار شده است ـ با اشاره به تحولات اخیر در افغانستان گفت: در مدت اخیر، تحولات مهمی در این کشور رخ داد و در ماه آگوست امسال یک انتقال قدرت بدون خونریزی در این کشور به وقوع پیوست و طالبان به قدرت رسید.

وی با بیان اینکه در حال حاضر شاهد موج فراگیر پناهجویان نیستیم، ادامه داد: اولین نشست کشورهای همسایه افغانستان در ماه سپتامبر برگزار شد و این نشست نیز در ادامه آن برگزار شده تا کشورهای همسایه در افغانستان به یک هماهنگی برسند تا چالش های بوجود آمده را به نوعی مدیریت کنند.

این دیپلمات عالی رتبه پاکستانی با بیان اینکه ما همه به دنبال این هستیم که افغانستان به عنوان یک کشور همسایه دارای ثبات باشد، ادامه داد: معتقدیم که جلسه امروز می تواند نتایج جلسه اول را تقویت کند و گام های مهمی برای ایجاد ثبات در افغانستان بردارد.

وی همچنین با تأکید بر اینکه مبارزه با تروریسم در افغانستان حیاتی است، افزود: در حال حاضر شاهد تشکیل یک کابینه موقت در این کشور هستیم و این می تواند زمینه را برای ایجاد یک دولت فراگیر در این کشور محقق کند. ما معتقدیم که مهم است حقوق مردم افغانستان محترم شمره شود و در دولت فراگیر حضور داشته باشند. برای ما بازگشایی مدارس افغانستان برای دختران و پسران مهم است.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود، با اشاره به تعاملات و رایزنی های مقامات پاکستان با مقامات کنونی حاکم در افغانستان (طالبان) گفت: براساس رایزنی‌هایی که با آن‌ها انجام دادیم، متوجه هستیم که آن‌ها به انتظارات و توقعات بین المللی توجه دارند و به دنبال این هستند که یک تعامل سودمندی داشته باشند.

قریشی همچنین با تأکید بر اینکه ما باید از وقوع منازعات جدید در این منطقه جلوگیری کنیم، افزود: در حال حاضر مردم افغانستان دارای مشکلات اقتصادی جدی هستند و بسیار مهم است که کمک های انسان دوستانه به مردم این کشور ارسال شود. درحال حاضر بسیاری از مردم، پایین تر از خط فقر زندگی می کنند و پیش بینی می شد که با توجه به در پیش بودن فصول سرما، مساله وخیم تر شود. در این زمینه ما خود کمک هایی را به افغانستان ارسال کرده ایم و ادامه می دهیم و باید کمک های بین المللی و انسان دوستانه به مردم این منطقه ادامه پیدا کند.

وی همچنین افزود: ما در همین راستا معتقدیم که باید سرمایه مردم افغانستان در خارج از کشور نیز آزاد شود تا به اقتصاد مردم افغانستان کمک کند.

لاوروف: وضعیت فعلی افغانستان، نتیجه حضور  نظامی آمریکاست

در ادامه سخنرانی های وزرای امور خارجه همسایگان افغانستان، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در یک سخنرانی ویدیویی با بیان این که از تشکیل دولت فراگیر در افغانستان حمایت می کنیم و شهروندان افغانستانی باید بدانند حقوق آنها عملی و اجرایی می شود، اظهار کرد : وضعیت فعلی افغانستان نتیجه حضور نظامی چندین ساله آمریکا در این کشور است.

لاوروف ضمن حمایت از ایجاد صلح و ثبات در افغانستان  گفت: این کشور باید از صفر شروع و خرابی ها را جبران کند.

وی با بیان این که وضعیت فعلی  افغانستان نتیجه حضور  نظامی آمریکا در افغانستان است، افزود: از تشکیل دولت فراگیر در افغانستان حمایت می کنیم و شهروندان افغانستانی باید بدانند حقوق آنها عملی  و اجرایی می شود.
این دیپلمات عالی رتبه روسیه  با بیان این که همه کشورها باید  مسئولیت خود در مقابل افغانستان را بپذیرند، تاکید کرد: غربی ها و امریکا از راه دور همواره تحقق اهداف خود را در افغانستان دنبال کرده اند.

وزیر خارجه روسیه بیان کرد: باید قومیت های مختلف در افغانستان را در نظر بگیریم و از تشکیل دولت فراگیر در افغانستان حمایت کنیم و شهروندان افغان باید بدانند که حقوق آنها محقق  و اجرایی می شود.

این مقام روسیه در بخشی دیگر از صحبت های خود تاکید کرد: در حال حاضر شاهد  قاچاق  مواد مخدر و فعالیت گروه های  تروریستی در افغانستان هستیم؛  بنابراین باید از همه امکانات منطقه‌ای و بین المللی برای  بهبود وضعیت این کشور استفاده کنیم.

وزیر امور خارجه روسیه ادامه داد: موضع شرکت کنندگان در این نشست به هم نزدیک است و این می تواند به تحقق صلح در افغانستان کمک کند.

لاوروف تاکید کرد: درباره وضعیت افغانستان سازمان ملل باید نقش هماهنگی را ایفا کند و  روسیه نیز آماده است که تلاش خود را انجام دهد و کمک های بشردوستانه به کشور افغانستان ارسال کند.

رشید مردف، وزیر خارجه ترکمنستان نیز که در این نشست حضور داشت، در سخنرانی اش با بیان این که شرایط کنونی در افغانستان سخت و دشوار است، اظهار کرد: برای عبور از بحران کنونی در افغانستان، نیازمند یک نقشه راه و ارزیابی صحیح از تحولات در این کشور هستیم.

 مردف با بیان این که همسایگان افغانستان تلاش دارنده به نوعی صلح و ثبات را در این کشور ایجاد کنند گفت: در حال حاضر وضعیت اقتصادی در افغانستان مناسب نیست و ما می‌توانیم در این گفت‌وگوها تصمیمات خوبی برای مشکلات مردم افغانستان بگیریم.

این دیپلمات ارشد ترکمنستانی همچنین تاکید کرد: باید تلاش کنیم که تمام قومیت ها در آینده افغانستان نماینده ای داشته باشند تا حقوق و منافع همه مردم در این کشور تامین شود.

وی همچنین با بیان این که هیات حاکمه موقت در افغانستان با چالش هایی در عرصه اقتصادی و مبارزه با تروریسم روبروست افزود: در این راستا مهم است که برای بازسازی جامعه افغانستان و بازگرداندن مردم این کشور به یک زندگی عادی تصمیمات مهمی گرفته شود. بهبود وضعیت در افغانستان منجر به بهبود وضعیت در کل منطقه خواهد شد.

مردف همچنین با تاکید بر این که باید از وقوع منازعات جدید در افغانستان جلوگیری کرد، افزود: افغانستان دارای  ظرفیت های بسیار خوب اقتصادی برای مشارکت در پروژه های زیر ساختی منطقه ای و بین المللی به خصوص در حوزه حمل و نقل و ترانزیت است و باید به این ظرفیت ها توجه جدی شود.

وزیر خارجه ترکمنستان همچنین به اهمیت ارسال کمک های بشر دوستانه به مردم افغانستان اشاره کرد و گفت: ما تاکنون مساعدت های خوبی داشته ایم و به این مساعدت ها ادامه می دهیم. ما کشورهای همسایه دارای مسئولیت در برابر مردم افغانستان هستیم و باید شهروندان افغانستانی، بتوانند صدای خویش را به جامعه جهانی برسانند صدای مردم افغانستان باید در عرصه بین المللی پژواک داشته باشد.
همچنین عبدالعزیز کاملف، وزیر خارجه ازبکستان در این نشست گفت: کشورش آماده است تا در زمینه آموزشی و اقتصادی به افغانستان کمک کند.

 کاملف در ادامه گفت: در حال حاضر گروهی در افغانستان به قدرت رسیدند که می خواهند از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته شوند و در این زمینه درخواست‌هایی را مطرح کردند.

وی با بیان این که وضعیت کنونی در افغانستان بر مسائل مختلف در منطقه اثر دارد، ادامه داد: افغانستان در کنار چالش هایی که دارد، فرصت هایی را نیز پیش روی دارد و از ظرفیت های این کشور می توان برای انجام پروژه های اقتصادی و تجاری استفاده کرد. ما به دنبال توسعه افغانستان در عرصه های مختلف از جمله اقتصادی هستیم و از این ظرفیت ها می توانیم به خوبی استفاده کنیم.

وی در همین راستا گفت: ما می توانیم یک تلفیق و ارتباط گیری مستمر و مفیدی بین افغانستان و کشورهای همسایه ایجاد کنیم که در این زمینه می توان به خط راه آهن اشاره کرد.

این دیپلمات عالی رتبه ازبکستانی افزود: ما آماده ایم که در حوزه آموزش  و همچنین عرصه اقتصادی کمک هایی را به افغانستان کنیم و بر این موضوع نیز تاکید داریم که باید دولت فراگیر درافغانستان با حضور گروه ها و اقوام مختلف در این کشور تشکیل شود و جامعه بین المللی نیز تعهدات خود را در برابر افغانستان انجام دهد و گروه حاکم در افغانستان نیز به مطالبات و انتظارات جامعه جهانی  و مردم افغانستان از آن توجه داشته و به آن جامه عمل بپوشاند.

سراج الدین مهرالدین، وزیر امور خارجه تاجیکستان نیز با ایراد یک سخنرانی، مواضع کشورش را درباره حل و فصل مساله افغانستان مطرح کرد.

مفاد بیانیه مشترک

مفاد بیانیه

۱. حمایت مستمر و واقع بینانه از حل و فصل اختلافات به وسیله گفتگو و مذاکره میان طرف‌های مربوطه برای دستیابی به مصالحه ملی، راه حل سیاسی پایدار و تشکیل دولت فراگیر.

۲. درخواست از طرف‌های افغان در راستای اجرای سیاست‌های داخلی و خارجی متواضعانه و محتاطانه، در جهت بازگرداندن هرچه سریعتر نظم به جامعه، تحقق بخشیدن به عملکرد مؤثر ادارات دولتی، ارائه خدمات عمومی اولیه به مردم، اقدام در جهت بهبود معیشت مردم و صیانت از حقوق اساسی افراد از جمله گروه‌های قومی، زنان و کودکان در افغانستان.

۳. توجه به ضمانت‌ها و تعهدات طرف‌های مسئول ذیربط افغان به جامعه بین المللی؛ بدین ترتیب که قلمرو افغانستان هیچ گونه تهدیدی برای کشور‌های همسایه ایجاد نخواهد کرد و توسط گروه‌های جنایتکار، تروریستی و جدایی طلب استفاده نخواهد شد و ابراز امیدواری که جدی روابط خود را با انواع گروه‌های تروریستی قطع کرده، به آن‌ها حمله کند و آن‌ها را  قاطعانه از بین ببرد.

۴. درخواست از طرف‌های ذیربط که به تمام مسئولیت‌های غیرقابل انکار خود پایبند باشند، رویکردی دوستانه در قبال کشور‌های همسایه اتخاذ کنند و به اصول پذیرفته شده جهانی حقوق بین الملل و حقوق اساسی بشر احترام بگذارند و از امنیت و حقوق مشروع اتباع و مؤسسات خارجی در افغانستان حمایت کنند.

۵. تشویق طرف‌های ذیربط افغان به رویارویی با تهدیدات و چالش‌های مختلف از جمله تروریسم، قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان، سرکوب جرایم سازمان‌یافته و سایر اعمال جنایتکارانه‌ای که از داخل افغانستان نشات می‌گیرد، در عین در  نظر داشتن تهدیدات تروریسم و ​​اثربخشی مبارزه با تروریسم در افغانستان و انجام مذاکرات دوجانبه یا از طریق کانال‌های چندجانبه، به منظور برقراری امکان ازسرگیری همکاری‌های مبارزه با تروریسم با افغانستان در زمان مقتضی.

۶. درخواست از طرف‌های ذیربط افغانستان و جامعه بین‌المللی برای رسیدگی به دلایل اصلی مهاجرت و آوارگی اجباری در افغانستان، پرهیز از هر گونه فعالیت بی ثبات کنند‌های که وضعیت را بدتر می کند و همکاری برای یافتن راه حل دائمی برای وضعیت مستمر پناهندگان افغان.

۷. درخواست از جامعه بین‌المللی و کشور‌های کمک‌کننده به منظور فراهم آوردن حمایت‌های مالی مستمر، کافی و متناسب از کشور‌های میزبان پناهندگان افغان، به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران، جمهوری اسلامی پاکستان و سایر کشور‌های همسایه افغانستان.

۸. درخواست از جامعه بین‌المللی به منظور ارائه کمک‌های بشردوستانه فوری‌تر از جمله غذا، دارو، تجهیزات زمستانی و ... برای جلوگیری از بحران انسانی و موج پناهجویان در افغانستان و جلوگیری از شوک جدید به کشور‌های همسایه و جامعه بین‌المللی.

۹. درخواست از جامعه جهانی تا اقدامات مشخصی را برای کمک به افغانستان در برابر کووید-۱۹ و جلوگیری از انتشار ویروس انجام دهد.

۱۰. پیشنهاد ایجاد یک ساز و کار برای برگزاری جلسات منظم نمایندگان ویژه در امور افغانستان. همچنین نسبت به همکاری ساز و کار جلسات منظم نمایندگان سفارتخانه‌ها در افغانستان در آینده نزدیک، در راستای ترویج و رایزنی در مورد جزئیات همکاری‌های مربوطه برای رسیدن به دست‌اورد‌های ملموس‌تر موافقت شد.

۱۱- تصریح کردند که جامعه بین‌المللی به صورت مثبت به تعامل خود با افغانستان ادامه داده و با نقشه راه طولانی مدت، دستور کار تعامل سیاسی، یکپارچه‌گی اقتصادی و اتصالات منطقه‌ای را پیش ببرد.

وزرای امور خارجه با قدردانی از میزبانی جمهوری اسلامی ایران در دور دوم این نشست، موافقت خود را برای برگزاری دور سوم این نشست در سال ۲۰۲۲ اعلام کردند.