بند‌های غروب برجام در سال ۱۴۰۲ چیست؟
مخاطب24:برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شامل محدودیت‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای برای ایران بود. برخی از این محدودیت‌ها تاریخ انقضای معینی دارند که مقامات و رسانه‌های غربی از آن به عنوان بند‌های غروب (Sunset Clauses) برجام یاد می‌کنند.
مهر ۱۳۹۴ (اکتبر ۲۰۱۵) روز صفر برجام است. ایران در این تاریخ به طور رسمی توافق هسته‌ای را پذیرفت.
مهر ۱۳۹۹ (اکتبر ۲۰۲۰) یکی از بند‌های غروب اجرایی شد و تحریم تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران برداشته شد. همچنین ممنوعیت سازمان ملل برای اعطای ویزای کشور‌های جهان به اشخاص حاضر در برنامه هسته‌ای، موشکی یا هر صنعت دفاعی ایران در این تاریخ به پایان رسید.
لازم به ذکر است که کلمه خاص اتمام محدودیت در برجام واژه lift است که تفسیر معنایی آن مورد اختلاف دولت وقت ایران و آمریکا بود. آمریکا واژه lift را «پایان موقت/تعلیق» و دولت روحانی آن را «پایان» تفسیر کرده است.
اندیشکده موسوم به موسسه صلح ایالات متحده (USIP) تاریخ پایان تعدادی از محدودیت‌های برجام علیه ایران را فهرست کرده است. [۱]بخشی از آن در تاریخ مهر ۱۴۰۲ (اکتبر ۲۰۲۳) به پایان می‌رسد که از قرار ذیل است:
۱: برداشتن محدودیت‌های سازمان ملل در زمینه تحقیق و توسعه (R&D) و تولید موشک‌های بالستیک ایران که قابلیت حمل کلاهک اتمی دارند.
۲: سازمان ملل ممنوعیت واردات و صادرات فناوری مرتبط با صنایع موشکی نظیر موشک و پهپاد با برد ۳۰۰ کیلومتر (۱۸۶ مایل) یا بیشتر را برمی‌دارد.
۳: آمریکا طبق برجام ملزم به درخواست قانونی از کنگره (لایحه) برای پایان دادن به تحریم بخش‌های اقتصادی است که به عنوان بخشی از توافق هسته‌ای آن را تعلیق (Suspend) کرده بود.
۴: ایالات متحده ملزم به حذف (Remove) تحریم برخی از افراد و نهاد‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است.
۵: اتحادیه اروپا باید تحریم‌های باقی‌مانده خود علیه برنامه هسته‌ای ایران را بردارد.
نکته مهم این اتمام محدودیت‌ها مربوط به تحریم حوزه پهپادی و موشکی است. همین موضوع به نقطه تمرکز جریان رسانه‌ای غرب پیرامون برجام تبدیل شده است. این درحالی است که محدودیت‌های مربوط به برنامه هسته‌ای کشورمان نظیر موضوع سانتریفیوژ‌های پیشرفته در سال جاری به پایان نمی‌رسد. شبکه CNBC آمریکا نوشت: «محدودیت‌های اصلی [برجام]اواخر سال ۲۰۲۳ با اجرای بند‌های غروب منقضی می‌شوند.»
«رایان بول» تحلیلگر ارشد بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در موسسه Rane در همین رابطه گفت: «برجام واقعی (کنایه از محدودیت‌های نظامی علیه ایران) در سال ۲۰۲۳ به طور فزاینده‌ای منسوخ خواهد شد.». [۲]نشریه نیویورک سان (The New York Sun) نوشت: «تاریخ انقضای برجام در حال نزدیک شدن است. یکی از [این مفاد]به ایران اجازه می‌دهد تا از اواخر سال جاری میلادی موشک‌های بالستیک صادر کند که احتمالاً به معنای کمک بیشتر به روسیه در جنگ اوکراین است.»
نیویورک سان (The New York Sun) مدعی شد که بند غروب بعدی برجام مستقیماً مربوط به جنگی است که در قلب اروپا در حال وقوع است: «ممنوعیت تحقیق و توسعه (R&D) و تولید موشک‌های بالستیک ایران تا اکتبر ۲۰۲۳ برداشته می‌شود. رژیم بدین صورت در واردات و صادرات فناوری مرتبط با موشک آزاد خواهد بود.»
این نشریه غربی در انتها پیشنهاد می‌کند که آمریکا و متحدان اروپایی آن با مراجعه به سازمان ملل متحد و فعال کردن مکانیسم ماشه (بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل) آگهی ترحیم برجام را بنویسند! [۳]گولدبرگ عضو بنیاد تروریستی دفاع از دموکراسی‌ها (FDD) و دستیار سابق جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ در همین رابطه گفت: «اکنون لحظه رویارویی نهایی است: آمریکا و اروپایی‌ها طرف ایران هستند یا اوکراین؟»
نشریه فوربس (Forbes) مدعی شد: «تهران پهپاد‌ها و موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد (SRBM) بسیار سریع‌تر و کشنده‌تری دارد که ممکن است پس از اکتبر ۲۰۲۳ به مسکو عرضه کند.» [۴]بلوک غرب درصدد است جنگ اوکراین را به پرونده غرب آسیا مرتبط کند و مدعی است که ایران درحال ارسال پهپاد به جنگ اوکراین می‌باشد. ادعا‌ها در حالی است که تیم نظامی اوکراین در عمان نتوانست ادعای مذکور را ثابت کند و در نشست با تیم نظامی ایران، سندی مبنی بر به کارگیری تجهیزات ایرانی در جنگ از سوی کیف ارائه نشد.
از طرفی، پهپادهراسی موضوع جدید غرب برای اخلال در روابط عادی ایران با کشور‌های جهان است. زیرا تعداد زیادی از کشور‌ها درخواست خرید هواپیمای بدون سرنشین از ایران داشته‌اند. سرلشکر «رحیم صفوی» فرمانده اسبق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز ۲۶ مهر ۱۴۰۱ خبر داد: «۲۲ کشور درخواست خرید پهپاد‌های ایرانی را دارند.»
بند‌های غروب برجام طی سال‌های ۱۴۰۳ الی ۱۴۱۹
نهاد موسوم به اِلنِت (The European Leadership Network) یکی از شبکه‌های لابی عوامل رژیم صهیونیستی با دولت و کمپانی‌های قاره اروپاست. این نهاد صهیونیستی در گزارشی جدول زمانی بند‌های غروب برجام را ذکر کرده و در بخش مربوط به تاریخ مهر ۱۳۹۹ آورده است: «محدودیت سازمان ملل در برنامه موشک‌های بالستیک ایران برداشته می‌شود. تحریم‌های نفتی، مالی و اشخاص مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران نیز برداشته می‌شود.»
باقی بند‌ها از قرار ذیل است:
سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴) روند پایان محدودیت‌های مرتبط با موضوع تحقیق و توسعه (R&D) سانتریفیوژ‌های پیشرفته آغاز خواهد شد. سال ۱۴۰۴ (ژانویه ۲۰۲۶) «کانال تدارکات» بسته می‌شود. این کانال بر کلیه خرید‌های مربوط به برنامه هسته‌ای و برخی از کالا‌های تجاری ایران نظارت دارد.
سال ۱۴۰۹ (ژانویه ۲۰۳۱) پایان برخی از محدودیت‌های غنی‌سازی نظیر غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات فردو است. سال ۱۴۱۴ (ژانویه ۲۰۳۶) پایان نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی بر روند تولید سانتریفیوژ است. سال ۱۴۱۹ (ژانویه ۲۰۴۱) پایان نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی بر معادن و کارخانه‌های اورانیوم ایران است. [۵]منبع: فارس
