مخاطب۲۴-برای خرید دارو‌های پدرم باید صد‌ها کیلومتر راه از کرمان طی کنم تا به تهران برسم، چند روز باید در تهران اسیر خیابان‌ها باشم تا بتوانم داروی مورد نیازش را پیدا کنم، واقعا این موضوع برای ما و پدرم عذاب آور است. همیشه اضطراب تمام شدن داروهایش را داریم چرا نباید بتوانیم داروهایمان را به صورت اینترنتی سفارش دهیم؟ این‌ها بخشی از سخنان خانواده‌هایی است که برای تهیه داروهایشان از شهرستان به تهران سفر می‌کنند.
فروش اینترنتی دارو همچنان در هاله‌ای از ابهام
اسفند ماه ۹۳ بود که سازمان غذا و دارو با انتشار یک آیین نامه، شرایط فروش اینترنتی اقلام غیردارویی را ابلاغ کرد. بر این اساس داروخانه‌های دارای مجوز کشور، می‌توانستند با ایجاد یک سایت اینترنتی به فروش اقلام غیر دارویی بپردازند. در سال ۹۷ آیین‌نامه مورد بازبینی قرار گرفت، در این بازبینی بار دیگر بر «ممنوعیت فروش دارو‌های بدون نسخه از طریق اینترنت» تاکید شد و در نهایت تا سال ۱۴۰۰ از مجموع ۱۳ هزار داروخانه کشور، فقط ۲۵۸ داروخانه مجوز راه‌اندازی سایت اینترنتی را دریافت کرده بودند. فروش اینترنتی دارو همچنان در هاله‌ای از ابهام به سر می‌بُرد تا اینکه در ماه‌های پس از کرونا، افزایش حجم خرید‌های برخط، تعداد بیشتری از سکو‌های اینترنتی را به سمت فروش دارو کشاند. در این میان، اما به واسطه نبود قانون شفاف برای فعالیت این شرکت‌ها، در برخی موارد سواستفاده‌هایی صورت گرفت. گزارش‌هایی از توزیع داروی تقلبی، تاریخ مصرف گذشته یا نامرغوب باعث شد که فعالیت این سکو‌ها در زمینه فروش اینترنتی دارو ممنوع اعلام شود. در نهایت پس از کش و قوس‌های زیاد بیستم فروردین امسال وزیر ارتباطات عیسی زارع‌پور از نهایی شدن آیین نامه حمل و عرضه دارو از طریق سکو‌های اینترنتی خبر داد و گفت به زودی اجرای آزمایشی آغاز می‌شود.
شرط فروش اینترنتی دارو
رئیس سازمان غذا و دارو سیدحیدر محمدی درباره جزئیات این آیین نامه چندی پیش گفته بود، «سازمان غذا و دارو با نفس ورود سکو‌های اینترنتی به حوزه فروش دارو مخالف بوده و هست و هنوز هم تاکید می‌کنیم فروش اینترنتی دارو غیرقانونی و غیرمجاز است». آنچه درمورد حمل دارو توسط سکو‌ها تدوین شده و توسط وزارت ارتباطات اعلام شد «آیین‌نامه حمل دارو از طریق سکوی اینترنتی است» و به‌هیچ‌وجه فروش اینترنتی دارو مطرح نیست. به گفته محمدی، این آیین‌نامه تنها در مورد حمل دارو و تحویل آن به نشانی بیمار به‌صورت غیرحضوری است، همچنین عرضه دارو‌های خاص، سهمیه‌ای، تحت کنترل و دارای شرایط خاص حمل، توسط پلتفرم‌ها صورت نخواهد گرفت.
ناصرخسروی مجازی
مخالفت‌ها و موافقت‌ها با فروش اینترنتی دارو در حالی صورت می‌گیرد که طی سال‌های گذشته و با شکل گیری شبکه‌های مختلف اجتماعی نظیر تلگرام، اینستاگرام و حتی در فضای اینترنت بسیاری از افراد، شرکت‌ها و وب سایت‌ها با استفاده از این فضا و متاسفانه گاهی با همکاری افراد مشهور به فروش محصولاتی مبادرت می‌کنند که در بسیاری از موارد فاقد استاندارد لازم بوده و در این میان محصولات پزشکی و دارویی بیش از همه اهمیت داشته و عرضه آن‌ها بسیار خطرناک‌تر هستند. از همین رو به نظر می‌رسد اصلاح و اجرای این آیین نامه می‌تواند کمک زیادی به جمع شدن بساط متخلفان کند.
درحالی که رئیس انجمن داروسازان تهران آرش محبوبی می‌گوید: گزارش تخلفات سکو‌های فروش اینترنتی دارو زیاد است و «بعضی از نهاد‌ها با نفوذی که دارند باعث شده‌اند که تا این لحظه با این پلتفرم‌ها برخورد چندانی نشود». معاون وزیر ارتباطات رضا باقری اصل معتقد است «تغییر و تحول در اقتصاد دیجیتال همیشه با مقاومت گروه‌های دارای تعارض منافع و شبکه سنتی مواجه می‌شود» و حتی وقتی این تحولات دیجیتال به نفع مردم باشد این گروه‌های ذینفع دست از مقاومت بر نمی‌دارند تا حداقل مدت تسلط خودشان را طولانی‌تر کنند. رضا باقری اصل می‌گوید: این آیین‌نامه که به اشتباه موسوم به فروش اینترنتی دارو شده و توسط وزارت بهداشت و ارتباطات تدوین شده است، فقط در خصوص حمل و عرضه دارو از داروخانه به کاربر و نه فروش دارو است.
علی خضریان سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس می‌گوید: یکی از اتفاقاتی که بعضا در مورد امنیت سکو‌های اینترنتی فروش دارو مطرح می‌شود و مورد تاکید کمیسیون هم هست، این است که این «سکو‌ها اجازه دسترسی به اطلاعات دارویی را نخواهند داشت.» در این زمینه هم در آیین‌نامه فروش اینترنتی دارو پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته است. از نکات مهم و قابل توجهی که در این آیین‌نامه پیش‌بینی شده، این است که این سکو‌ها صرفا براساس کد پیگیری نسخه الکترونیک اقدام می‌کنند و اطلاعات دارویی در اختیار آنان قرار نمی‌گیرد تا امنیت بیماران و شهروندان هم در این سکو‌ها حفظ و رعایت شود. پس از کش و قوس‌های فراوان برای اجرایی شدن این طرح سرانجام وزیر بهداشت بهرام عین‌اللهی از عرضه اینترنتی آزمایشی دارو خبر داد و گفت اگر در مرحله آزمایشی، این طرح قابلیت کشوری شدن داشت به صورت کشوری پیاده می‌شود. اطلاعات بیماران در اختیار سکو‌های اینترنتی قرار نمی‌گیرد و سکو‌ها فقط وظیفه حمل دارو را بر عهده دارند. سکو‌ها از چگونگی دارو‌ها مطلع نمی‌شوند و فقط براساس کد رهگیری، دارو را به صورت بسته‌بندی تحویل می‌گیرند و دارو را به بیماران می‌رسانند.
