مخاطب ۲۴- یکی از دلایل افزایش تقاضا، خرید ارز به‌منظور سفر‌های خارجی است؛ بانک مرکزی برای تأمین نیاز ارز مسافران و البته جلوگیری از سوداگری در روز‌های قبل سهمیه ارز مسافرتی را افزایش داد تا نیاز‌های ارزی واقعی از طریق بازار رسمی پوشش داده شود.
افزایش سهمیه ارز مسافرتی موجب شد منتقدان این سیاست را ابزاری برای توزیع رانت و حراج منابع ارزی اعلام کنند درحالی که بانک مرکزی، هدف اصلی اجرای این سیاست ارزی را مطابق قانون، مدیریت تقاضای بازار ارز در پایان سال آن هم در بستر مبادلات رسمی ارز کشور اعلام و تأکید دارد: پاسخگویی به تقاضای ارز مسافرتی به‌عنوان یکی از سرفصل‌های ارز خدماتی تعریف‌شده در مقررات ارزی کشور، بر اساس نرخ مرکز مبادله ارز و طلای ایران کاملاً در چارچوب قوانین جاری بوده و مسبوق به سابقه است.
در عین حال برخی مدعی شدند که افزایش سهمیه ارز مسافرتی از ۵۰۰ یورو به ۱۰۰۰ یورو موجب شده است برخی با خرید بلیط ارزان‌قیمت از گیت فرودگاه عبور کنند و سهمیه ارز مسافرتی را دریافت کنند، ولی سوار هواپیما نشوند و با عودت بلیط و پرداخت هزینه کنسلی سود ۲۰ میلیونی مابه‌التفاوت ارز مسافرتی و آزاد را به جیب بزنند.
بانک مرکزی به‌منظور پیشگیری از سوءاستفاده برخی از افراد از ارز مسافرتی، طی مکاتبه‌ای با فرودگاه‌های بین‌المللی کشور، اسامی مسافرانی را که ارز مسافرتی دریافت کرده‌اند، اما بلیط پرواز خود را لغو کرده‌اند، درخواست نموده است. بانک مرکزی در نظر دارد در صورت عدم عودت ارز توسط این اشخاص، محدودیت‌های بانکی برای آن‌ها اعمال نماید.
بانک مرکزی قبلاً تأکید کرده بود که تخصیص ارز مسافرتی هوایی به‌طور کامل در چارچوب نیاز ارزی احصاءشده در بخش سوم مقررات ارزی بانک مرکزی و برای مسافرت‌های هوایی با اهداف مختلفی نظیر زیارتی، گردشگری، آموزشی و اداری انجام می‌گیرد که قانوناً بانک مرکزی مکلف به پاسخگویی به این تقاضا بر اساس نرخ مستخرج از مبادلات ارزی انجام‌شده در بازار رسمی ارز کشور است.
سازوکار تخصیص ارز مسافرتی هوایی نیز به‌گونه‌ای طراحی شده است تا ارز تخصیصی صرفاً به متقاضیان با نیاز واقعی یعنی به "مسافران بعد از درگاه خروجی فرودگاه و پس از خروج از مرز هوایی فرودگاه‌های بین‌المللی کشور" پرداخت شود؛ ازاین‌رو ادعای مطرح‌شده در برخی مصاحبه‌ها مبنی بر انتقال مجدد ارز به بازار تهران پس از دریافت توسط متقاضی و یا استفاده از بلیط تقلبی برای کسب عایده از اختلاف قیمت در بازار، در این سازوکار میسر نمی‌باشد.
لازم به ذکر است که تخصیص ارز در نرخ صدرالاشاره در بازه زمانی سال ۱۴۰۲، برای اهداف مختلف مسافرتی اعم از تسهیل سفر زائران اربعین حسینی (ع) و حج تمتع، مازاد بر سرانه ارز مسافرتی و از طریق مراجعه متقاضیان به شعب بانک‌های عامل انجام شده است، لذا پاسخگویی به تقاضای ارز مسافرتی به‌عنوان یکی از سرفصل‌های ارز خدماتی تعریف‌شده در مقررات ارزی، بر اساس نرخ مرکز مبادله ارز و طلای ایران کاملاً در چارچوب قوانین جاری و مسبوق به سابقه بوده است.
بر همین اساس افزایش سرانه ارز مسافرتی با هدف اصلی مدیریت تقاضا در بازار ارز پایان سال صورت گرفته است، در واقع، نادیده گرفتن تقاضای موجود در حوزه مسافرت هوایی منجر به حذف آن نمی‌شود بلکه متقاضیان را به‌سمت بازار غیررسمی سوق می‌دهد که این مسئله علاوه بر افزایش فشار تقاضا و تحریک قیمت، باعث تعمیق بازار غیررسمی و مرجعیت بیشتر آن نزد متقاضیان ارز نیز خواهدشد، به‌گونه‌ای که بسیاری از افراد برای رفع نیاز ارزی خود مجبور به انجام مبادله و تبعیت از نرخ در بازاری خواهند بود که مطابق قوانین جاری کشور از مصادیق قاچاق کالا و ارز تلقی می‌شود.
غلامرضا مرحبا نائب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در رابطه با افزایش سهمیه ارز مسافرتی از ۵۰۰ به ۱۰۰۰ یورو و تأمین نیاز‌های ارزی مسافران توسط بانک مرکزی، اظهار کرد: در ماه‌های پایانی سال تقاضا برای ارز افزایش پیدا می‌کند، چرا که زمان سفر‌های نوروزی است و مردم برای مسافرت‌های خارجی نیاز به ارز دارند و از طرفی نیز به‌دلیل پرداخت پاداش و عیدی درآمد بخشی از مردم افزایش پیدا می‌کند که از آن‌ها عده‌ای به‌سمت بازار ارز و طلا و سکه می‌روند و تقاضا برای ارز افزایش پیدا می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه ارز مسافرتی در کل مبلغ بسیار اندکی از سبد ارزی کشور را تشکیل می‌دهد، گفت: سهم چند میلیون دلاری ارز مسافرتی از سبد ۸۰ میلیارد دلاری تخصیص ارز سالانه کشور بسیار ناچیز است و تأمین ارز مسافرتی ذخایر ارزی کشور را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و اثر منفی ندارد؛ اما حل مشکل مردم و تأمین ارز موردنیاز مردم جزو رسالت‌های بانک مرکزی است و از افزایش حجم تقاضا و ایجاد تقاضای کاذب در بازار غیررسمی جلوگیری می‌کند.
مرحبا با تأکید به اینکه بانک مرکزی با تأمین ارز مسافرتی به یکی از رسالت‌های خود عمل کرده است، گفت: این تصمیم برکاتی دارد که مهمترین آن‌ها کنترل تقاضای ارز در بازار غیررسمی است و به مدیریت بازار ارز که بر اقتصاد و معیشت ۸۰ میلیون نفر تأثیر دارد کمک بسزایی می‌کند.
روز گذشته یکی از نمایندگان مجلس مدعی شده بود که سهمیه ارز مسافرتی با ورود رئیس جمهور به موضوع، متوقف می‌شود، اما این خبر از سوی خبرگزاری دولت و مشاور رئیس‌کل بانک مرکزی تکذیب و اعلام شد: به‌خلاف اخبار نادرستی که در فضای مجازی منتشر شده است، سیاست بانک مرکزی در زمینه تخصیص ارز مسافری تغییری نکرده است و فروش ارز مسافری هوایی به متقاضیان همچنان ادامه دارد و متوقف نشده است.
با این حال، اما درحالی که هدف و تلاش بانک مرکزی پاسخگویی نیاز‌های ارزی کشور از طریق مبادی رسمی است، و در همین ارتباط هم توانسته است جلوی رشد چشم‌گیر قیمت ارز را بگیرد، اما اظهارنظر‌های نادرست از سوی برخی افراد از جمله برخی نمایندگان مجلس موجب می‌شود بازار آزاد ارز با التهاب همراه شود.
