مخاطب ۲۴- جستجوی موجودات فضایی و حیات بیگانه در سیارات دیگر، همواره یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های پژوهشی دانشمندان بوده و همیشه نیز احتمالاتی در این‌باره طرح و بررسی شده است.
امروزه دیگر جستجوی حیات بیگانه صرفا محدود به سیارات فراخورشیدی نیست، بلکه دانشمندان همه زیستگاه‌های بالقوه شامل مکان‌هایی در منظومه شمسی را نیز بررسی می‌کنند. در همین خصوص اخیرا ایده‌ای درباره احتمال وجود حیات و موجودات فضایی در زحل و مشتری مطرح شده است.
احتمال حیات موجودات فضایی در زحل و مشتری
شاید با مطرح شدن ایده وجود حیات فرازمینی در منظومه شمسی، اولین گزینه‌ای که به ذهن هر کس می‌رسد، مریخ باشد. سیاره‌ای که محققان بر این باورند واحه‌هایی از آب مایع در زیر سطح بایر آن وجود دارد.
کشف فسفین در جو زهره نیز باعث شده تا بحث‌هایی درباره احتمال وجود حیات در این سیاره داغ و جهنمی مطرح شده باشد. از سویی دانشمندان سال‌هاست که به بررسی ایده و احتمال وجود موجودات فضایی در سیارات گازی مانند مشتری و زحل می‌پردازند.
از جمله مکان‌های منظومه شمسی که دانشمندان احتمال وجود حیات در آن را مطرح کرده‌اند، مجموعه حلقه‌های اطراف مشتری است. حلقه‌های دور مشتری مانند همه حلقه‌های دور غول‌های گازی دیگر در منظومه شمسی، در حقیقت کمربند‌هایی متشکل از ذرات یخ و آب هستند.
محققان معتقدند محیطی که می‌تواند به حیات به‌شکلی که امروزه می‌شناسیم منجر شود، به سه فاکتور کلیدی نیاز دارد؛ اول، نوعی منبع انرژی که معمولا حاصل گرما و نور یک ستاره است و موجودات زنده از آن برای فتوسنتز استفاده می‌کنند، دوم مواد آلی که به‌عنوان ترکیبات شیمیایی حاوی کربن می‌توانند به حیات موجودات زنده کمک کنند و سوم، آب مایع که برای رشد و گسترش حیات ضروری است. آب می‌تواند در همه چیز از ماه گرفته تا دنباله‌دار‌های دور به‌شکل یخ موجود باشد، اما شکل مایع آن برای حیات ضروری است.
به باور دانشمندان، حلقه‌های جذاب و زیبای زحل یکی از جمله مکان‌های منظومه شمسی است که از دو مورد از سه مولفه لازم برای حیات که پیش از این ذکر کردیم برخوردار است. اگرچه شاید زحل فاقد مواد آلی لازم برای حیات به‌نظر برسد، اما ماموریت کاسینی ناسا به‌خوبی فرآیند ریزش ترکیبات کربنی مانند بوتان و پروپان از درونی‌ترین حلقه زحل به جو این غول گازی را نشان داد.
آب به‌عنوان سومین مولفه لازم برای حیات، اما قطعه گمشده پازل محسوب می‌شود. در این خصوص، متیو تیسکارنو سیاره‌شناس از موسسه جستجوی هوش فرازمینی (SETI) می‌گوید اگرچه در این حلقه‌ها مواد آلی و نور خورشید وجود دارد، اما خبری از آب مایع نیست. در واقع اگرچه آب فراوان است، اما به‌شکل یخ زده در این مکان وجود دارد.
این مسئله باعث شده تا وجود حیات در حلقه‌های مذکور در منظومه شمسی که همگی بسیار دور از خورشید هستند و سرمای زیادشان مانع از شکل‌گیری آب مایع شده، یک وضعیت تقریبا غیر ممکن باشد. با وجود این، در صورتی که حلقه‌هایی در منظومه‌های دیگر، نزدیک به ستاره خود وجود داشته باشند، گرمای ستاره می‌تواند آب مایعی را که برای حیات لازم است شکل دهد.
دانشمندان با وجود جستجوی عمیق خود برای یافتن حلقه‌هایی واجد شرایط حیات، هنوز نتوانسته‌اند موردی در منظومه شمسی یا منظومه‌های دیگر پیدا کنند. در نتیجه صرفا می‌توان حدس‌هایی درباره وجود یا شکل این حلقه‌ها داشت. مثلا اگر حلقه‌های اطراف مشتری و زحل از جنس آب و یخ هستند، حلقه‌های گرم‌تر شاید در قالب مجموعه‌ای از تخته‌سنگ‌ها باشند.
البته در شرایط عادی در فضا و به‌دلیل فقدان جو، آب مایع به‌سادگی می‌تواند بخار شود. در نتیجه برای ثبات آب مایع، وجود جو ضروری است. بسیاری از دانشمندان گمان می‌کنند که حیات اولیه ممکن است میلیارد‌ها سال قبل و در نتیجه برخورد یک سیارک به سیاره‌ای جوان‌تر، به زمین رسیده و گسترش یافته باشد. این نظریه حیات موسوم به پانسپرمیا در سال ۲۰۲۳ و با یک کشف جدید بیشتر تقویت شد.
محققان در این تاریخ یک ترکیب آلی به‌نام اوراسیل و یکی از اجزای آر‌ان‌ای را در جریان ماموریت هایابوسا ۲ ژاپن از سیارک ریوگو کشف کردند. با وجود این در حال حاضر درباره این‌که آیا واقعا این ترکیبات از منشا سیارک‌ها بوده یا خیر، تردید‌هایی وجود دارد. در هر حال محققان به جستجوی حلقه‌هایی در سراسر کیهان که ممکن است واجد شرایط حیات باشند، ادامه می‌دهند.
