مخاطب 24- واکسن سرطان یکی از مواردی است که بشر همواره به دنبال دستیابی به آن بوده تا بتواند راه مقابله همیشگی با این بیماری ترسناک را بیابد. در این راه گاهی به موفقیت‌هایی نیز رسیده‌ایم، اما عمر این موفقیت‌ها چندان زیاد نبوده و مدت کمی پس از خبر موفقیت، خبر شکست را شنیده‌ایم. اما اکنون در اخبار پزشکی خوانده‌ایم که شاید واقعا در یک قدمی ساخت این واکسن باشیم. برای بررسی بیشتر جزئیات خبر با ما همراه باشید.
سرطان چیست؟
در واقع بدن ما هر لحظه امکان درگیری با سرطان را دارد؛ اما این سرطان واقعا چیست و بدن چگونه با آن باید مقابله کند؟
سلول‌های ما برای فعالیت‌های مختلف، همانندسازی می‌کنند و اگر در منطقه‌ای از بدن، این تقسیم و تولید سلولی بیش از حد نیاز شود، تبدیل به توده سرطانی می‌شود؛ چون جنس این توده از جنس خود سلول‌های بدن است، در نتیجه سیستم ایمنی نمی‌تواند آن را به‌عنوان عامل بیماری شناخته و اقدام به از بین بردن آن کند. در واقع سلول‌های سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلول‌ها جدا می‌افتند. علت دقیق این پدیده همچنان نامشخص است؛ ولی احتمال دارد عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلول‌ها می‌شوند در هسته سلول، ناهنجاری به بار بیاورند. توموری که در نتیجه این رشد غیر عادی به‌وجود می‌آید، باعث اختلال عملکرد آن ناحیه شده و به بخش‌های دیگر نیز سرایت می‌کند. در افراد سالم، سیستم ایمنی به‌طور معمول سلول‌های سرطانی را قبل از تبدیل شدن به تومور می‌کشد.
فناوری جدید در کمک به ساختن واکسن سرطان چیست؟
شاید درست باشد که اغلب افراد مطرح دنیا، هوش مصنوعی را زمینه‌ساز نابودی بشر می‌دانند؛ اما فعلا این فناوری در این مورد کمک شایانی قرار است به نسل بشر کند. در حقیقت می‌توان با دادن برخی اطلاعات به هوش مصنوعی، احتمال این‌که آیا این توده تبدیل به تومور سرطانی خواهد شد یا نه را سنجید. در واقع هوش مصنوعی با بررسی فعالیت سلول‌های یک توده، احتمال تبدیل شدن به تومور را بر اساس فعالیت‌هایی که منجر به تومور می‌شود، متوجه می‌شود. از این رو می‌توان قبل از بدخیم شدن تومور اقدام به راهکارهای پیش‌گیرانه کرد.
ساختن واکسن سرطان تا کجا پیشروی کرده است؟
از سال ۲۰۱۷ دو مورد از ابرداروسازهای دنیا یعنی مدرنا و مرک، پروژه جدیدی در خصوص واکسن سرطان با همکاری چندین دانشگاه معتبر علوم پزشکی دنیا شروع کرده‌اند. هدف آنها تولید واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده‌ای است که روی تومورهای جامد تمرکز کند.
آنها در ساخت واکسن‌های شخصی‌سازی شده، با استفاده از هوش مصنوعی، دی‌ان‌ای سلول‌های سالم و سرطانی هر فرد را توالی‌یابی کرده و با مقایسه توالی‌ها، جهش‌هایی که امکان سرطانی شدن را دارند، شناسایی می‌کنند. در واقع در هر لحظه از بدن ما جهش‌هایی رخ می‌دهند که اگر سیستم ایمنی آنها را نابود نکند، تبدیل به توده‌های سرطانی می‌شوند. بر همین اساس نیز هوش مصنوعی ۳۴ جهشی که اگر رخ بدهند باعث پاسخ سیستم ایمنی می‌شوند را شناسایی می‌کند. محققان دانشگاهی الگوریتم‌های تشخیصی جهش‌های سرطانی را به هوش مصنوعی داده‌اند.
این دو غول داروسازی در حال تولید واکسن‌های آران ای (RNA) هستند که باعث می‌شوند بدن در تعداد زیاد، سلول‌های ایمنی بسازد که وظیفه آنها یافتن و از بین بردن سلول‌هایی است که هر یک از ۳۴ پروتئین‌های ایمنی را بیان می‌کنند.
واکسن آر ان ای (RNA) چیست؟
این نوع واکسن‌ها، چون از جنس آران‌ای (RNA) هستند، در نتیجه پس از ورود به سلول، باعث تولید پروتئین‌هایی خواهند شد. این پروتئین‌ها مرتبط با یک ویروس یا تومور است که قصد دارند تا با تولید پروتئین زیاد، باعث جلب توجه سیستم ایمنی شوند. سیستم ایمنی نیز با تولید سلول‌های ایمنی، باعث حمله این سلول‌ها به تومور یا ویروس می‌شود و آن را از بین می‌برد.
رویکرد مدرن در درمان سرطان چیست؟
بنا بر گفته‌های استفان بانسل، مدیرعامل شرکت مدرنا، باور عمیق آنها بر این است که اگر شرایط مهیا باشد، سیستم ایمنی به‌تنهایی می‌تواند باعث نابودی تومور شود؛ چون در افراد سالم هر لحظه این کار را می‌کند. در واقع آنها به یک رویکرد مدرن رسیده‌اند که عامل اصلی سرطان در یک اندام یا چند اندام نیست، بلکه در دی‌ان‌ای ما و جهش‌هایی که رخ می‌دهد، نهفته است. در واقع موثر و مفیدتر از اندام درمانی در درمان سرطان، ژن درمانی است که امروزه با ظهور فناوری‌هایی مثل فناوری کریسپر، این امر راحت‌تر انجام خواهد شد. رویکرد سنتی در واقع همان باورهایی است که مردم از سرطان دارند و امروزه ابطال شده‌اند. بر اساس این باورها، سرطان در بخشی از بدن به‌وجود می‌آید و راه درمان نیز تمرکز بر آن ناحیه از بدن است.
نتایج رویکرد جدید درمان سرطان چگونه است؟
بنا بر گزارش‌های منتشر شده از سوی مدرنا و مرک، ۶۸ درصد بیماران مبتلا به ملانوما که یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی است، در مرحله ۳ و ۴ پاسخ مثبت دادند. یعنی بدن آنها توانسته است این سلول‌ها را به‌عنوان عامل خارجی شناسایی کند. متاسفانه در بقیه موارد آزمایش‌ها یعنی در ۳۲ درصد بقیه، پاسخی دریافت نشد.
استفان بانسل، مدیرعامل شرکت مدرنا می‌گوید ما هنوز نمی‌دانیم که چرا این واکسن روی برخی افراد اثر می‌کند و روی برخی دیگر نه. خیلی چیزها وجود دارد که ما هنوز در مورد سیستم ایمنی نمی‌دانیم، اما من کاملاً خوشبین هستم.
چه فعالیت‌های دیگری در زمینه ساخت واکسن سرطان در حال انجام است؟
علاوه بر همکاری مشترک مدرنا و مرک در این خصوص، شرکت‌های بزرگی مانند ژن‌تک و بایوان‌تک نیز در حال همکاری مشترک در زمینه ساخت واکسن هستند. واکسن آنها در واقع فعال‌کننده سلول‌های ایمنی T (لنوفسیت‌های T) است که یکی از قدرتمندترین سلول‌های ایمنی بدن محسوب می‌شود. همچنین این واکسن در زمینه عملکرد نیز نمرات خوبی کسب کرده است. ماه گذشته، مرحله دوم کارآزمایی بالینی این واکسن با ثبت نام افرادی از نقاط مختلف جهان آغاز شد.
امید است در سال‌های آینده شاهد موفقیت ۱۰۰ درصدی واکسن های سرطان باشیم تا بتوانیم با این بیماری ترسناک، بهتر مقابله کنیم.
منبع: گجت نیوز
